Λίγοι δεν θα έχουν ενημερωθεί για την νέα πανδημία, που πλήττει τον πλανήτη μας. Την αποκαλώ πανδημία, καθώς σύμφωνα με τον ορισμό, ο ιός COVID-19 ή κορωνοϊος ή SARS-CoV-2 αποτελεί πλέον μια επιδημία που έχει μεταδοθεί και εξαπλώνεται μεταξύ ανθρώπων σε πάνω από μια χώρα και ήπειρο. Πολλοί θα έχουν κάποιες στοιχειώδεις πληροφορίες σχετικά με την δράση και την επιδημιολογία του ιού, άλλες φορές αυθαίρετες άλλες έγκυρες. Ας προσπαθήσουμε να αποδομήσουμε λοιπόν αυτόν τον καλπάζων ιό.
Who is who?
Ονομάστηκε αρχικά “novel coronavirus” από τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας με το “novel” να υποδηλώνει την “καινοτομία” του ιού. Ωστόσο δεν είναι η πρώτη μορφή κορωνοϊου με την οποία η ανθρωπότητα έρχεται αντιμέτωπη. Το 2002 ο SARS-1 Coronavirus (Severe Acute Respiratory Syndrome ή σοβαρό οξύ αναπνευστικο σύνδρομο) έπληξε 8098 άτομα κυρίως στην Νότια Κίνα και το Χονγκ Κογνκ.
Σε γενικές γραμμές, οι κορωνοϊοι είναι ιοί με μονόκλωνο RNA γονιδίωμα, κυρίως καλοήθεις και αποτελούν μια κοινή αιτία της εκάστοτε εποχιακής γρίπης. Ονομάστηκαν έτσι, λόγο του σχήματος “κορώνας” που δημιουργείται από τις αιχμές στο εξωτερικό των σωματιδίων του ιού, όταν τον παρατηρούμε στο μικροσκόπιο. Ωστόσο, ορισμένες μορφές κορωνοϊων, οι οποίες έχουν ως ξενιστές άγρια ζώα, μπορούν να υποστούν ελαφρές μεταλλάξεις και να γίνουν ιδιαίτερα επικίνδυνες για το ανθρώπινο είδος μολύνοντας το. Όπως ο SARS το 2002 έτσι και ο COVID-19 είχαν ως αρχικό ξενιστή τις νυχτερίδες και εν συνεχεία μεταπήδησαν στους ανθρώπους, ενώ πιθανώς, ενδιάμεσα είχαν μεσολαβήσει και άλλα είδη.
Επιδημιολογία
Έως την στιγμή που γράφεται το παρόν άρθρο, έχουν ήδη εντοπιστεί 98,698 άνθρωποι θετικοί στον ιό, με τους νεκρούς να έχουν φτάσει τους 3,383 ενώ τα νέα κρούσματα και θύματα αυξάνονται εκθετικά. Προκύπτει, λοιπόν, ένα ποσοστό θνησιμότητας κοντά στο 3%. Όχι ιδιαίτερα υψηλό αν αναλογιστούμε τα ποσοστά άλλων επιδημιών λόγω ιών (SARS 2002 9,6%), (MERS 2012 34%), ωστόσο ούτε αμελητέο σε σύγκριση με το 0,1% θνησιμότητας της γρίπης Η1Ν1. Θα ήταν ενδεδειγμένο, δηλαδή, να κλείσουμε τα αυτιά μας στην καταστροφολογία των media, αφού ναι μεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια πανδημία, ωστόσο εμφανώς τα περισσότερα κρούσμα υπερνικούν τον ιό.
Μηχανισμός δράσης
Η παθολογία του COVID-19 συμπίπτει με την κλασσική παθολογία ενός ιού του αναπνευστικού συστήματος. Ο ιός εφόσον εισέλθει στον οργανισμό μας, κυρίως μέσω σταγονιδίων κατά τον βήχα ή τον πτερνισμό, που έρχονται σε επαφή με το στόμα, τα μάτια ή την μύτη ενός ατόμου, μολύνει τα κύτταρα της αναπνευστικής οδού και όπως κάθε ιός, χρησιμοποιεί τους μηχανισμούς αναπαραγωγής του κυττάρου, παρασιτικά, για να δημιουργήσει περισσότερα αντίγραφα του εαυτού του και να εξαπλωθεί. Άτομα που έχουν μολυνθεί με τον ιό ενίοτε δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα, ωστόσο επί το πλείστον υποφέρουν από πυρετό, βήχα και δύσπνοια που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να υποτροπιάσουν και να επιφέρουν πνευμονία, σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (συσσώρευση υγρού στους πνεύμονες) και σηπτικό σοκ. Ο κίνδυνος υποτροπής αυξάνεται ραγδαία μεταξύ ατόμων που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι, οι καπνιστές και οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς.
Από την στιγμή που ένα άτομο μολυνθεί από τον COVID-19, τα συμπτώματα θα εμφανιστουν μέσα στις επόμενες 5-14 μέρες. Αυτό το χρονικό διάστημα αποτελεί την περίοδο επώασης. Προς το παρόν οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να εξακριβώσουν εάν οι ασυμπτωματικοί φορείς του ιού μπορούν να τον μεταδώσουν. To κύριο εργαλείο που έχουμε στα χέρια μας για να υπολογίσουμε την μεταδοτικότητα του ιού είναι είναι ο βασικός αναπαραγωγικος αριθμός ή R0. Μια τιμή R0=2, για παράδειγμα, καταδεικνύει πως ένα άτομο μπορεί να μεταδώσει την ασθένεια σε άλλα δύο. Εύλογα, όσο υψηλότερη η τιμή του R0 τόσο πιο μεταδοτικός θεωρείται ένας ιός. Η μέση τιμή R0 για τον COVID-19 είναι 1,4-3,8 ενώ αυτή της ιλαράς κυμαίνεται γύρω στο 12, για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης.
Θεραπείες
Η θεραπεία ενός ασθενή με κορωνοϊο περιλαμβάνει την παροχή υγρών, οξυγόνου και αναπνευστικής υποστήριξης. Μέχρι πρότινος, δεν υπάρχει επιβεβαιωμένη αντιική θεραπεία, ωστόσο ένα φάρμακο ονόματι Ramdesivir, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ενάντια του Ebola, έχει αφήσει θετικά αποτελέσματα σε κλινικές δοκιμές
Δυστυχώς, το όνειρο ενός εμβολίου φαντάζει ακόμα μήνες μακριά, οπότε η καλύτερη αποτρεπτικη τακτική είναι η απομόνωση των κρουσμάτων COVID-19. Έχει επιβεβαιωθεί, ότι τα μολυσμένα σταγονίδια δεν μπορούν να ταξιδέψουν σε απόσταση πάνω από ένα μέτρο, ούτε να επιβιώσουν πάνω από 24 ώρες σε μια επιφάνεια. Παρόλα αυτά ο χρυσός κανόνας πρόληψης είναι η προσωπική υγιεινή και το καλό πλύσιμο και η αποστείρωση των χεριών. Ας σταματήσουμε την τρέλα με τις μάσκες λοιπόν, εάν δεν έχουμε εμφανίσει κάποιο σύμπτωμα
Γενικό συμπέρασμα
Εν κατακλείδι, η προσοχή και η πρόληψη είναι ενδεδειγμένες ενώ ο πανικός ανώφελος. Εάν έρθετε αντιμέτωποι με κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα συμβουλευτείτε τον ιατρό σας και αποφύγετε την επαφή με ανθρώπους που ήδη νοσούν και έχουν αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Μάριος Μουρατάι, Φοιτητής Ιατρικής
