Με 166 ψήφους «υπέρ» έναντι 132 «κατά» ψηφίσθηκε επί της Αρχής το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας, «Εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις». Το ενδιαφέρον των αρθρογράφων μας υπήρξε έντονο και προκειμένου να ακουστούν όλες οι απόψεις, στο πλαίσιο της πολυφωνίας που στηρίζει το LEP και διακρίνεται σαφώς μέσα από τις δράσεις του, τέσσερις συντάκτες απάντησαν τις ερωτήσεις μας γραπτώς, ενώ οι υπόλοιποι απάντησαν στα πλαίσια διαδικτυακής συζήτησης που συντονίζει ο επικεφαλής του LEP, Πάνος Πουρναράς.
Μέρος 1ο
Μέρος 2ο
1. Συμφωνείτε με την ίδρυση σώματος ασφαλείας που υπάγεται στην ΕΛΑΣ για την προστασία των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της χώρας;
Κωνσταντίνος Κορυζής: Από το χαρακτηρισμό ως «εφιάλτη» έως την «πνοή δημοκρατίας», για την απόφαση της ίδρυσης σώματος ασφαλείας, υπαγόμενου στο σώμα της Ελληνικής αστυνομίας -και όχι στη διοίκηση του πανεπιστημίου αντιλαμβάνεται κανείς πως η διάταξη αυτή, δημιουργήθηκε μέσα από «40 κύματα» και προορίζεται να περάσει από άλλα τόσα.
Πέραν του εριστικού στοιχείου, που αναβιώνει μνήμες του δικτατορικού καθεστώτος, η εισαγωγή σώματος αστυνομίας δεν αντιβαίνει μόνο το αυτοδιοίκητο του πανεπιστημίου μα και το άρρηκτα συνδεδεμένο με την ελεύθερη έκφραση και σκέψη, άσυλό του. Το οποίο ωστόσο ασφαλώς και προβλέπει την επέμβαση της αστυνομίας αν κριθεί απαραίτητο, ήδη. Υπάρχει έπειτα και ένα «λογικό κενό» στο νομοσχέδιο που θέλει το εν λόγω σώμα να βρίσκεται σε απόλυτη συνεργασία με τον Πρύτανη αλλά να μην υπάγεται σε αυτόν (και άρα να μην λογοδοτεί και σε εκείνον; ). Συνεπώς δεν μπορεί να γίνεται λόγος για φύλαξη, μα για αστυνόμευση των πανεπιστημιακών χώρων, σε πλήρη αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα Ευρωπαϊκά κράτη.
Ηλιάνα Σκαπέρδα: Θα ήταν τουλάχιστον αφελές το να αρνηθεί κανείς πως δεν τίθενται ζητήματα ασφαλείας εντός του πανεπιστημιακού χώρου. Ωστόσο, η επίλυση των ζητημάτων αυτών θα έπρεπε να είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του ίδιου το ιδρύματος. Αντίθετα, η κυβέρνηση προτάσσει την αστυνομική παρέμβαση και καταστολή ως λύση σε όλα τα προβλήματα της πανεπιστημιακής κοινότητας, παρά την ισχυρή αντίθεση της συντριπτικής πλειονότητας της, χρησιμοποιώντας το πρόσχημα της προστασίας. Η ύπαρξη αστυνομικών δυνάμεων εντός εκπαιδευτικών χώρων είναι μια εικόνα τόσο ανοίκεια και δε συνάδει με το πνεύμα ελευθερίας του πανεπιστημίου: τόσο ελευθερία έρευνας, διακίνησης ιδεών και ανάπτυξης προσωπικότητας, όσο και ελευθερία διεκδικήσεων. Η είσοδος των ΜΑΤ στο ΑΠΘ στις 22/02 επιβεβαίωσε περίτρανα πως στόχος της κυβέρνησης είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από την ασφάλεια των φοιτητών, καθώς πολλοί από αυτούς έγιναν αποδέκτες βίαιων κατασταλτικών πρακτικών και αντιμετωπίστηκαν ως εσωτερικοί εχθροί, επειδή διεκδικούσαν το αυτονόητο. Τα πανεπιστήμια είναι σχεδόν εδώ και ένα χρόνο κλειστά για τους φοιτητές, ωστόσο φαίνεται να ανοίγουν ώστε να περιθάλψουν τη νομιμοποιημένη κρατική βία. Δε μπορεί να υπάρξει καμία εγγύηση πως η συστηματική και ωμή αστυνομική βία δε θα γίνει η νέα μας καθημερινότητα, καμία εγγύηση για το ποιος θα μας φυλάξει από τους ‘’φύλακες’’.
Χρύσα Χατζηκανέλλου – Γαζή: Διαφωνώ καθέτως με την ίδρυση σώματος πανεπιστημιακής αστυνομίας, δηλαδή σώματος ασφαλείας που υπάγεται στην ΕΛΑΣ και έχει ως ευθύνη την διατήρηση της τάξης και της ασφάλειας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Τα μέσα επιτήρησης και καταστολής λειτουργώντας ως διαβρωτικές δυνάμεις ελευθεροστομίας θα οδηγήσουν σε περιορισμό της ίδιας της κινητικότητας των υποκειμένων, των ιδεών τους και της γνώσης αφού η αέναη στενή παρακολούθηση τις αναγνωρίζει ως μελλοντικές πιθανές παραβάσεις άξιες πειθάρχησης μέσω ‘’έγγραφης επίπληξης’’, απαγόρευσης συμμετοχής στις εξεταστικές περιόδους, προσωρινής ή μόνιμης απαγόρευσης στην χρήση των πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων/εξοπλισμού, προσωρινής ή οριστικής διαγραφής της φοιτητικής ιδιότητας. Οι φοιτητές αντιμετωπίζονται ως δυνητικά εγκληματίες που αξίζει να καταδικαστούν, οι καθηγητές και τα όργανα του πανεπιστημίου ως μη επαρκείς για να αποφασίζουν για τα λειτουργικά ζητήματα του. Πώς η ακύρωση της ίδιας της κεκτημένης φοιτητικής ιδιότητας ως πειθαρχικό μέσο που δίνεται από εξω-πανεπιστημιακό σώμα μπορεί να θεωρείται στοιχείο δημοκρατικού πανεπιστημίου; Γιατί η θέαση ενός σώματος που φέρει νόμιμα οπλισμό (γκλομπ) ως μέσο σωφρονισμού εντός του πανεπιστημίου να γεννά αισθήματα καθησυχασμού κα όχι απειλής;
2.Σκέφτεστε κάποιον άλλο τρόπο μέσω του οποίου θα μπορούσε να ενισχυθεί η ασφάλεια στα πανεπιστήμια;
Κωνσταντίνος Κορυζής: Ορισμένες φορές δυστυχώς γινόμαστε και οι ίδιοι θύματα του στερεοτύπου που θέλει τους πανεπιστημιακούς χώρους ως εστίες διαρκούς παρανομίας που θέτουν σε κίνδυνο τις ζωές των φοιτητών ή πως το πανεπιστημιακό άσυλο γίνεται αντικείμενο αδιάκοπης εκμετάλλευσης από τους γνωστούς-άγνωστους «μπαχαλάκηδες».
Η πραγματικότητα είναι, πως το μοναδικό μέσο προστασίας του πανεπιστημίου, είναι η ενίσχυση των κονδυλίων που λαμβάνει ώστε να βρίσκεται «εν ζωή». Ας είμαστε ειλικρινείς, για την ασφάλεια και την καθαριότητα του πανεπιστημίου, προβλέπονταν φύλακες και υπηρεσίες καθαρισμού η απουσία των οποίων λόγω ελλιπούς χρηματοδότησης έχει ως αποτέλεσμα την σημερινή του εικόνα.
Εντούτοις, η διάταξη που θέλει ελεγχόμενη είσοδο στους χώρους του πανεπιστημίου, είναι όχι μόνο θετική για την ασφάλεια του χώρου αλλά προσδίδει και κύρος στο λειτούργημα που τελείται μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας.
Ηλιάνα Σκαπέρδα: Αρχικά,θα πρέπει να χορηγηθούν στα πανεπιστήμια κονδύλια, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα λήψης στοιχειωδών μέτρων προστασίας των κτιριακών τους εγκαταστάσεων και δομών (π.χ φωτισμός, φύλαξη χώρων κλπ). Επιπρόσθετα, από τη στιγμή που η κυβέρνηση προχωρά σε προσλήψεις 1.030 αστυνομικών, σίγουρα αντ’ αυτού μπορεί να προχωρήσει και σε προσλήψεις φυλάκων, οι οποίοι θα υπάγονται και θα λογοδοτούν αποκλειστικά και μόνο στις Πρυτανικές Αρχές, ώστε να μην παραβιάζεται το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο του εκάστοτε ιδρύματος. Κανείς δεν αναιρεί πως υπάρχουν ανάγκες που αφορούν την ασφάλεια των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας, οι οποίες πρέπει να καλυφθούν. Το αίσθημα αυτό της ασφάλειας μπορεί να περιέλθει μόνο μέσω της ενίσχυσης του αποδεκατισμένου-έως ανύπαρκτου για κάποια ιδρύματα- σώματος φυλάκων και της κατάλληλης εκπαίδευσης αυτών, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα διαχείρισης οποιασδήποτε κρίσης εντός του πανεπιστημιακού χώρου.
Χρύσα Χατζηκανέλλου – Γαζή: Φυσικά δεν επιθυμώ να αποκρύψω τις υπάρχουσες πανεπιστημιακές ελλείψεις λόγω παρατεταμένων παραλήψεων από τους φορείς (κρατικούς και πανεπιστημιακούς). Το πανεπιστήμιο είναι χώρος που χρειάζεται φύλαξη. Η έννοια της φύλαξης μπορεί να μεταφραστεί με πολλές αποχρώσεις: από ανάγκη διασφάλισης της πνευματικής ελευθερίας και αποκλεισμού του συν-αισθήματος σωματικής ή ψυχολογικής-ψυχικής απειλής σε ανάγκη πρόσληψης αστυνομικών και εγκαθίδρυσης συστημάτων καταγραφής ήχου και εικόνας στο όνομα της πιθανής παραβατικότητας. Το πρώτο βήμα σε αυτή τη συζήτηση είναι η εκάστοτε εννοιολόγηση του όρου φύλαξη και οι υποδηλώσεις που τον συνοδεύουν. Προσωπικά χρησιμοποιώ τον όρο φύλαξη ως διαδικασία ελεύθερης ροής ιδεών και πνεύματος, ως δημιουργική συζήτηση από ετερόκλητα υποκείμενα, ως δικαίωμα συμμετοχής στο πανεπιστημιακό ιδεώδες από κάθε κοινωνική ομάδα. Η φύλαξη αυτή οφείλει να είναι αποτέλεσμα ενός συνεχούς πολυκεντρικού δημιουργικού διάλογου μεταξύ δύο κέντρων: ενός εσωτερικού και ενός εξωτερικού. Οι πανεπιστημιακοί φορείς πρέπει να συζητούν για τις πρακτικές δημιουργίας ασφαλειών τόσο με την ίδια την φοιτητική κοινότητα (και όχι μόνο με κομματικούς αντιπροσώπους της) και τα πανεπιστημιακά ιδρύματα με τους εκάστοτε φορείς του εξωτερικού.
3.Τι γνώμη έχετε για την ελεγχόμενη είσοδο στα πανεπιστήμια; Πως φαντάζεστε ότι μπορεί να λειτουργήσει στην πράξη;
Αθανασία Αβράμογλου: Η υπουργός παιδείας, Νίκη Κεραμέως και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης παρουσίασαν τις νομοθετικές τους πρωτοβουλίες οι οποίες συγκέντρωσαν 166 ψήφους «υπέρ» έναντι 132 «κατά» και σχετίζονται με την ενίσχυση της ασφάλειας στα ΑΕΙ. Κάτω από την «ομπρέλα» των ζητημάτων που σχετίζονται με τα ΑΕΙ τέθηκαν τα θέματα: της ασφάλειας, της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της αποκατάστασης του πανεπιστημιακού ασύλου. Σε αυτό τον επιχειρηματικό σχεδιασμό συστήνεται η Ειδική Ομάδα Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος (Ο.Π.Π.Ι) με στόχο την ελεγχόμενη είσοδο στον χώρο του πανεπιστημίου η οποία θα ισχύει και για τους φοιτητές, ενισχύοντας παράλληλα τις διατάξεις του πειθαρχικού και του ποινικού δικαίου.
• Η σύσταση αυτής της ειδικής ομάδας θα αποτελείται από ειδικούς φρουρούς της ελληνικής αστυνομίας και θα υπάγεται ιεραρχικά στην ΕΛ.ΑΣ. Στον απαραίτητο εξοπλισμό της ειδικής ομάδας θα συγκαταλέγονται: αστυνομική ράβδος και χειροπέδες. Τα πανεπιστήμια δεν αποτελούνται από τρομοκράτες ή κάθε είδους εγκληματίες αλλά από φοιτητές που είναι γεμάτοι όνειρα και παλεύουν για ένα καλύτερο αύριο. Το νομοσχέδιο αναιρεί τον αυτοδιοίκητο χαρακτήρα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων εφόσον για το ζήτημα της ασφάλειας τους δεν εμπλέκονται και δεν ερωτώνται τα ίδια. Η ύπαρξη διάφορων εγκληματικών γεγονότων στο πανεπιστήμιο σηματοδοτεί την ανάγκη για αντιμετώπιση του προβλήματος λαμβάνοντας υπόψιν τους πρωταγωνιστές του, δηλαδή τους φοιτητές, τους καθηγητές και τους πρυτάνεις.
• Τα μέλη του πανεπιστημίου ίσως νιώσουν μεγαλύτερη ασφάλεια δεδομένου των περιστατικών ανομίας τα οποία βίωναν στην καθημερινότητα τους, όπως: επεισόδια σεξουαλικής παρενόχλησης, μάρτυρες διακίνησης ναρκωτικών ουσιών εντός του πανεπιστημιακού χώρου και κλοπές.
Στην αρχή η Ειδική Ομάδα Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος (Ο.Π.Π.Ι) θα λειτουργήσει σε πειραματικό στάδιο στα ακόλουθα πανεπιστήμια: στο Πολυτεχνείο Αθηνών, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο Πανεπιστήμιο Πατρών και στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι δύσκολο να προβλέψουμε πως θα λειτουργήσει ένα σώμα ασφαλείας στο πανεπιστήμιο. Οι απόψεις από όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους είναι ποικίλες, με επιχειρήματα οι περισσότερες. Η ένταση και η διάρκεια των πιθανών αντιδράσεων για την Ειδική Ομάδα Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος (Ο.Π.Π.Ι) θα καθορίσει ενδεχομένως το γενικότερο μέλλον σχετικά με τον τρόπο ασφάλειας των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων στα πλαίσια ενός ανοιχτού διαλόγου.
Χρύσα Χατζηκανέλλου – Γαζή: Οι σωματικότητες μπαίνουν σε διαδικασία επιτήρησης του εαυτού και του ‘Άλλου λόγω της αίσθησης συνεχούς παρακολούθησης από ένα εξω- πανεπιστημιακό όργανο μέσω του αστυνομικού βλέμματος και των μέσων καταγραφής εικόνων και ήχου. Συγκεκριμένες λέξεις, φράσεις, κινήσεις μεταμορφώνονται από σημάνσεις πολυφωνίας και πολυχρωμίας σε δυνητικά καταδικάσιμες. Η καλλιέργεια του φιλύποπτου πνεύματος που διαποτίζει το πανεπιστήμιο ως ολότητα εισχωρεί και στον τρόπο που η ίδια η γνώση και η μαθησιακή διαδικασία σφυρηλατείται. Μπορεί σε πρώτο επίπεδο οι κάμερες να μείνουν μακριά από τις αίθουσας διδασκαλίας αλλά η γνώση και η ελεύθερη διακίνηση ιδεών δεν περιορίζεται στις πανεπιστημιακές αίθουσες: ο ουσιαστικός διάλογος, οι δημιουργικές διαφωνίες, η έννοια της διαλεκτικής εμποτίζουν τις πανεπιστημιακές φιγούρες (καθηγητές, φοιτητές και φιλομαθείς αναζητητές από το ευρύ κοινό) με αποτέλεσμα να ρέουν στις κινητικότητες τους: έξω από την πόρτα του αμφιθεάτρου, στον προαύλιο χώρο, στις εστίες, στην βιβλιοθήκη και εν τέλει έξω από τον πανεπιστημιακό χώρο.
4.Τι γνώμη έχετε για την ελάχιστη βάση εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;
Αθανασία Αβράμογλου: Η κατάθεση του Νομοσχεδίου από την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας ως εμβληματικά σημεία αναφοράς παρουσιάζει την ίδρυση πανεπιστημιακής αστυνομίας και την υιοθέτηση ελάχιστης βάσης εισαγωγής για την πρόσβαση στα πανεπιστήμια. Στις γραμμές του νομοσχεδίου ανιχνεύεται ένα συντηρητικό εκπαιδευτικό τοπίο στο οποίο προτείνονται αστυνομία και σύστημα επίβλεψης με κάμερες στα πανεπιστήμια αλλά και περιορισμοί στον αριθμό των διδασκόντων, μια επιλογή η οποία ενισχύει την συνολική υποβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η υιοθέτηση της ελάχιστης βάσης εισαγωγής αναμένεται να προκαλέσει μείωση της τάξης τουλάχιστον του 30% (σύμφωνα με αναλύσεις που έχουν δημοσιευθεί) στον αριθμό εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Αυτή η εξέλιξη σε συνδυασμό με την μείωση των επιλογών που μπορεί να κάνει ο κάθε υποψήφιος σε σχέση με το 2020 (10% των σχολών των μηχανογραφικών για τα ΓΕΛ και στο 20% για τα ΕΠΑΛ), γίνεται αντιληπτό ότι ο δρόμος του πανεπιστημίου για έναν μεγάλο αριθμό υποψηφίων κλείνει. Αποτυπώνεται η προσπάθεια της εκπαιδευτικής πολιτικής για αναδιαμόρφωση του πανεπιστημιακού χάρτη δίχως την επιλογή ενός στρατηγικού σχεδιασμού για εξορθολογισμό του ελληνικού πανεπιστήμιου βάσει ενός κοινωνικού οράματος ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση και την εξέλιξη.
Ηλιάνα Σκαπέρδα: Η θέση πως η ελάχιστη βάση εισαγωγής θα οδηγήσει στην αναβάθμιση της ποιότητας σπουδών, καθώς θα υπάρχει έλεγχος του κατά πόσο οι υποψήφιοι μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της σχολής που τους ενδιαφέρει, είναι τουλάχιστον εμπαιγμός. Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως πρόκειται για άλλο ένα μέτρο που ευνοεί την ιδιωτική εκπαίδευση και αφήνει στο περιθώριο όσους δεν έχουν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές απαιτήσεις της. Εάν όντως ενδιέφερε την κυβέρνηση η υψηλή ποιότητα σπουδών, θα έπρεπε να αναρωτηθεί πώς είναι δυνατόν μαθητές Λυκείου να έχουν τόσο χαμηλές επιδόσεις στις εξετάσεις τους. Να εξεταστεί, δηλαδή, το σύστημα διδασκαλίας και οι αδυναμίες του, καταλήγοντας σε ουσιαστικές αλλαγές, ώστε να δημιουργηθούν ευνοϊκές προϋποθέσεις για όσους επιθυμούν να εισαχθούν στην ανώτατη εκπαίδευση.
5.Σύμφωνα με την υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, μεταξύ άλλων σκοπός είναι να αντιμετωπιστεί η παθογένεια της εισαγωγής των υποψήφιων σε τμήματα που έχουν δηλώσει τυχαία. Πως κρίνετε αυτή την τοποθέτηση;
Κωνσταντίνος Κορυζής: Άτοπη. Οφείλει να σταματήσει η μαζική στοχοποίηση των φοιτητών από επιχειρήματα που διατυπώνονται για εντυπωσιασμό του ακροατηρίου που βρίσκεται εκτός της πανεπιστημιακής κοινότητας. Ακόμη κι αν ισχύει όμως αυτό το φαινόμενο που επικαλείται η κυρία Υπουργός, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να το χαρακτηρίζουν ως γενικευμένη παθογένεια που χρήζει αντιμετώπιση. Μάλλον συζητάμε για εξαιρετικά μεμονωμένες περιπτώσεις.
Ηλιάνα Σκαπέρδα: Αρκετά πιθανή είναι η είσοδος υποψηφίων σε τμήματα που δεν τους αφορούν ιδιαίτερα, λόγω της δυνατότητας δήλωσης πληθώρας τμημάτων κατά τη διαδικασία του μηχανογραφικού. Επιπλέον, είναι απολύτως φυσιολογικό οι υποψήφιοι να μην είναι πλήρως κατασταλαγμένοι για τις σπουδές που επιθυμούν να ακολουθήσουν, είτε λόγω έλλειψης σωστής ενημέρωσης από το σχολείο, είτε λόγω απλής αναποφασιστικότητας. Έντονη συχνότητα παρουσιάζει το φαινόμενο εισδοχής υποψηφίων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι οποίοι εν τέλει συνειδητοποιούν πως είτε η σχολή ή το αντικείμενο δεν τους ταιριάζουν, ανεξάρτητα με τη θέση που μπορεί να είχε η επιλογή αυτή στο μηχανογραφικό τους. Από την άλλη, ουκ ολίγες φορές ’’τυχαίες’’ επιλογές οδηγούν σε εξαιρετικά αποτελέσματα και επιδόσεις. Ωστόσο, το ζήτημα του χαμηλού ποσοστού αποφοίτων από τμήματα που έχουν δηλωθεί κατά τύχη, πρέπει να αντιμετωπιστεί με αλλαγές επί της δομής και της ουσίας του εκπαιδευτικού συστήματος και όχι απλά μέσω της μείωσης των διαθέσιμων θέσεων στα δημόσια ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
6.Από τη στιγμή που οι φοιτητές δεν επιβαρύνουν το κράτος οικονομικά, πέρα από τα ν+2 χρόνια, γιατί πιστεύετε ότι είναι τόσο σημαντική η διαγραφή των αιώνιων φοιτητών για την κυβέρνηση;
Κωνσταντίνος Κορυζής: Καταρχάς πρέπει όντως να γίνει σαφές πως ο «αιώνιος φοιτητής» δεν επιβαρύνει σε τίποτα το κράτος, το πανεπιστήμιο ως ίδρυμα και τους συμφοιτητές του.
Ωστόσο, στην Ελλάδα υπάρχει το φαινόμενο, η συντριπτική πλειοψηφία των αποφοίτων λυκείου να εισέρχονται ως φοιτητές σε κάποιο πανεπιστήμιο της χώρας. Δεν είναι άλλωστε ψέμα, το γεγονός ότι οι νεότερες γενιές έχουμε γαλουχηθεί με το «πάρε το χαρτί να υπάρχει» γιατί έτσι πίστευαν οι παλαιότεροι ότι γινόμαστε από το «κάτι», «κάτι παραπάνω» για να δείξουμε στην κοινωνία ή για άλλους με προκαθορισμένο το μέλλον, κάπως έπρεπε να αιτιολογηθεί ο αυριανός διορισμός… Η αλήθεια είναι πως δεν χρειάζεται (-με απόλυτους όρους) να σπουδάζουν όλοι. Κάποιους πράγματι τους σπρώχνει η κοινωνία σε αυτήν τη διαδικασία.
Το ζητούμενο εδώ όμως, θεωρώ πως σε πρώτο χρόνο είναι το ξεσκαρτάρισμα. «Να ξεσκονίσουμε το χώρο ώστε να τον αφήσουμε καθαρό» για την -μετά του νομοσχεδίου, εποχή. Σε δεύτερο χρόνο, να στραφούν οι εν λόγω φοιτητές σε άλλα αντικείμενα και ενδιαφέροντα που μπορούν να αποβούν παραγωγικά για τη χώρα ή να συνεχίσουν την φοιτητική τους πορεία ως πελάτες σε κάποιο ιδιωτικό ΙΕΚ.
Ηλιάνα Σκαπέρδα: Το ζήτημα των αιώνιων φοιτητών δεν αποτελεί ουσιαστικό πρόβλημα για τα ελληνικά πανεπιστήμια, από τη στιγμή που μετά τα ν+2 χρόνια παύει η οποιαδήποτε δυνατότητα εκμετάλλευσης φοιτητικών προνομίων. Η χρήση του όρου ‘’αιώνιοι’’ προφανώς και είναι σκόπιμη, σε μια προσπάθεια εμφατικής κατάδειξης της τραγικότητας του να χρειάζεται κανείς περισσότερο χρόνο από τον προβλεπόμενο για την απόκτηση του πτυχίου του. Φυσικά, την κυβέρνηση-της οποίας στόχος μεταξύ άλλων είναι η μείωση των φοιτητών των δημόσιων ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων- δεν την αφορούν στο ελάχιστο οι κοινωνικο-οικονομικοί λόγοι ή οι εκάστοτε συγκυρίες που ενδεχομένως καθυστερούν τους φοιτητές. Επομένως, η διαγραφή φοιτητών, είτε θα τους οδηγήσει σε κάποια ιδιωτική σχολή ή κολλέγιο, μιας και η σημερινή αγορά εργασίας επιβάλλει το κυνήγι προσόντων, ευνοώντας παράλληλα την κυβερνητική ατζέντα ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης, είτε θα ενταχθούν άμεσα στην αγορά εργασίας ως ανειδίκευτοι εργάτες λαμβάνοντας εξευτελιστικούς μισθούς.
7.Από την στιγμή που αυξάνονται οι δημόσιες δαπάνες μέσω φορολογικής επιβάρυνσης των πολιτών θεωρείτε ότι διανέμονται σωστά στην χρηματοδότηση των σωμάτων ασφαλείας;
Αθανασία Αβράμογλου: Στοιχεία από την Ευρωπαϊκή και Διεθνή πραγματικότητα αποδομούν πλήρως την ανάγκη δημιουργίας σωμάτων ασφαλείας στα πανεπιστήμια καθώς σε καμία χώρα του δημοκρατικού και πολιτισμένου κόσμου δεν υπάρχουν εγκατεστημένα σώματα ασφαλείας. Αντίθετα σε Ευρώπη και Αμερική η πανεπιστημιακή φύλαξη απαρτίζεται από φύλακες, όχι από αστυνομικούς, με ειδική εκπαίδευση οι οποίοι αναφέρονται στις διοικήσεις των πανεπιστημίων. Η διεθνής παράδοση και πρακτική της ακαδημαϊκής αυτοδιοίκησης ορίζει τα πανεπιστήμια να είναι επιφορτισμένα τα ίδια με την φύλαξη και προστασία τους. Το γεγονός αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την παραγωγή και την μετάδοση της επιστημονικής γνώσης σε συνθήκες ανεξαρτησίας από οποιαδήποτε εξουσία. Όπως επιβεβαιώνουν τα διεθνή στοιχεία, η Ελλάδα απέχει από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες όσο αφορά την αναλογία φοιτητών ανά ακαδημαϊκό προσωπικό. Στην Ελλάδα αντιστοιχούν περίπου 40 φοιτητές ανά καθηγητή πανεπιστημίου ενώ ο μέσος όρος σε διεθνή επίπεδο είναι 15 φοιτητές, την στιγμή που στην Τουρκία η αναλογία είναι 1 καθηγητής ανά 25 φοιτητές. Τα ελληνικά πανεπιστήμια χρειάζονται άμεσα καθηγητές ώστε να καλυφθούν τα τεράστια κενά σε διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό, καθώς επίσης και αύξηση της χρηματοδότησης σε υποδομές και εξοπλισμό. Σύμφωνα με διάγραμμα της Eurostat η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις δαπάνες για την τριτοβάθμια εκπαίδευση με μόλις 0,4% του ΑΕΠ. Η χρηματοδότηση των ελληνικών πανεπιστημίων αγγίζει το 1/3 της αντίστοιχης μέσης Ευρωπαϊκής χρηματοδότησης που ανέρχεται στο 1.2% του ΑΕΠ. Το νέο Νομοσχέδιο παρέχει 30 εκατομμύρια ευρώ από τον ήδη λειψό προϋπολογισμό των πανεπιστημίων για την δημιουργία Ειδικής Ομάδας Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος (Ο.Π.Π.Ι) αντί για εξειδικευμένο ακαδημαϊκό προσωπικό ή υλικοτεχνική αναβάθμιση.
8.Συμφωνείτε με την εξίσωση των πτυχίων ΑΕΙ και κολεγίων;
Αθανασία Αβράμογλου: Με αυτή την τροπολογία, η οποία ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία, οι πτυχιούχοι των κολεγίων θα έχουν τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα με αυτά των πτυχιούχων των δημόσιων πανεπιστημίων. Η απόφαση αυτή δυστυχώς εξισώνει de facto τα ιδιωτικά κολέγια και τα πανεπιστήμια ενώ οδηγεί στην πλήρη εμπορευματοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καθώς επίσης και στην υποβάθμιση των πανεπιστημιακών πτυχίων. Το ίδιο είχε κάνει και ο πρώην υπουργός παιδείας κ. Αρβανιτόπουλος ο οποίος είχε καταργήσει περιζήτητες ειδικότητες του ΕΠΑΛ, ενώ παράλληλα παρίστατο ως σπόνσορας στα εγκαίνια ενός ιδιωτικού ΙΕΚ το οποίο πρόσφερε τις καταργημένες ειδικότητες. Ο πανεπιστημιακός, Περικλής Παυλίδης διδάσκων στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ. με γνωστικό αντικείμενο «Φιλοσοφία της παιδείας» επισημαίνει: «Η κατάσταση αυτή σε συνάρτηση με όλες τις άλλες αλλαγές που δρομολογούνται στα ΑΕΙ, στρώνει τη μετεξέλιξη των πανεπιστημίων σε κολέγια. Αν μπορεί να πάρει τίτλο από ένα κολέγιο με 3 χρόνια σπουδών, γιατί να ζοριστεί στο δημόσιο πανεπιστήμιο και στα 4 χρόνια σπουδών του; Αν ο τίτλος των ιδιωτικών κολεγίων έχει την ίδια αξία με αυτόν των δημοσίων ΑΕΙ , τότε για ποιο λόγο να μην λειτουργήσουν σαν τα ιδιωτικά κολέγια με ότι αυτό συνεπάγεται». Έτσι το ένα γρανάζι «πιάνει» το άλλο.
9.Το νομοσχέδιο Κεραμέως εν τέλει πιστεύετε ότι θα ωφελήσει το δημόσιο Πανεπιστήμιο;
Αθανασία Αβράμογλου: Το νομοσχέδιο Κεραμέως περιέχει διάφορες πτυχές οι οποίες αφορούν την τριτοβάθμια εκπαίδευση προκαλώντας διττές αντιδράσεις από τα μέλη του πανεπιστημίου. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν σέβεται τον αυτοδιοίκητο χαρακτήρα των πανεπιστημίων και δεν στηρίζει την πρόοδο της δημόσιας εκπαίδευσης ενώ τμήμα της πανεπιστημιακής κοινότητας τάσσεται υπέρ του νομοσχεδίου για λόγους ασφάλειας. Σημαντικό ζήτημα αποτελεί η θέσπιση ορίων από την πολιτεία για τον τρόπο δράσης του ειδικού σώματος, προκειμένου να αποφευχθούν περιστατικά αστυνομικής βίας και κατάχρησης εξουσίας απέναντι σε φοιτητές και καθηγητές. Μια άλλη πτυχή του νομοσχεδίου είναι η εξίσωση των πτυχίων και των επαγγελματικών δικαιωμάτων μεταξύ αποφοίτων ΑΕΙ και κολεγίων, γεγονός που υποβαθμίζει τα ΑΕΙ αλλά και την όλη προσπάθεια των φοιτητών, ενώ παράλληλα τα πανεπιστήμια οδηγούνται με διάφορες τροποποιήσεις προς ιδιωτικοποίηση.
Χρύσα Χατζηκανέλλου – Γαζή: Το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε με 166 Ναι στις 17 Φεβρουαρίου του 2021 γεννά πολύ περισσότερες επισφάλειες και αισθήματα φόβου,υποταγής και υπακοής παρά προστασίας. Οι αναδυόμενες επισφάλειες φαίνονται ξεκάθαρα αν εξετάσουμε τον ίδιο τον λόγο του νομοσχεδίου: ‘’τα τεχνικά και μη μέσα για την τήρηση της τάξης’’ , ’’τα λοιπά συστήματα ασφαλείας’’ θα τοποθετηθούν σε εσωτερικές και εξωτερικές πανεπιστημιακές χωρικότητες με σκοπό την καταστολή παραβατικών πράξεων. Εντός των αξιόποινων πράξεων λογίζεται η ηχορύπανση σε εξωτερικό χώρο του πανεπιστημίου. Πως εκλαμβάνεται η ηχορύπανση; Ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής μήπως μπορεί να νοηθεί ως απογοητευτικό; Ποιος θα καθoρίσει τι υπάγεται στο φάσμα της ηχορυπαντικής μουσικής; Τα σύντομα παραδείγματα του λόγου που χρησιμοποιούνται στο νομοσχέδιο δείχνουν την διάθεση δημιουργίας παθογενειών. Ο λόγος είναι εμποτισμένος με τιμωρητικό ύφος, διάθεση επιτήρησης και ελέγχου που σπάει την οποία ελευθεριότητα έχει καταφέρει να κατακτήσει το ελληνικό πανεπιστήμιο μέχρι σήμερα. Το νομοσχέδιο δεν θα ωφελήσει το Ελληνικό πανεπιστήμιο αλλά θα οικοδομήσει νέες ακαδημαϊκές κανονικότητες οι οποίες θα έχουν ως αποτέλεσμα την σωματοποίηση του φόβου ως μηχανισμού καταστολής ιδεών και ελεύθερης σκέψης.
10. Πως θα ήταν κατά τη γνώμη σας ένα πρότυπο πανεπιστήμιο στη χώρα μας;
Κωνσταντίνος Κορυζής: Αντιστρέφοντας το ερώτημα, «πώς δεν θα ήταν πρότυπο ένα πανεπιστήμιο στη χώρα μας;»
Σίγουρα θα αντιμετωπιζόταν ως σωφρονιστικό ίδρυμα που θέλει να αποτρέψει τους τρόφιμους από το να ασπαστούν ιδέες επικίνδυνες για το κράτος ως έχει. Δεν θα είχε επαρκείς πόρους για ηλεκτροδότηση και θέρμανση ενώ οι χώροι του θα έμεναν βρώμικοι, δίχως καμία πρόβλεψη για τον καθαρισμό τους. Το διδακτικό προσωπικό και τα μέλη ΔΕΠ θα αντιστοιχούσαν σε υπέρογκο αριθμό φοιτητών όμως προσλήψεις δεν θα γίνονταν.
Οι φοιτητές θα έβλεπαν τα ακαδημαϊκά τους όνειρα στον πάγο λόγω έλλειψης ερευνητικών προγραμμάτων και οι πανεπιστημιακές εστίες θα ήταν υπερπλήρεις και βρώμικες. Φοιτητικές παρατάξεις θα ασκούσαν μια σκιώδη μα ολοφάνερη επιρροή στη λειτουργία του ιδρύματος και πλήθος πτυχίων θα έχαναν πλήρως την αξία τους σε μια αγορά εργασίας που έχει ξεπεράσει το πανεπιστήμιο.
Τα Ελληνικά πανεπιστήμια λοιπόν, σίγουρα δεν είναι τα πρότυπα που θα θέλαμε. Όμως τι είναι στ’ αλήθεια όταν κατατάσσονται στα 100 και 200 καλύτερα του κόσμου ενώ πάσχουν από τόσα συμπτώματα;
Το πρότυπο πανεπιστήμιο δεν είναι παρά ο χώρος ελεύθερης διακίνησης ιδεών, που μας μαθαίνει να αναγνωρίζουμε το πρόβλημα και έπειτα να προχωράμε στη λύση του. Είτε αυτό είναι ένα ασθενικό σώμα, είτε ένα φυσικό φαινόμενο είτε ένα κοινωνικό ζήτημα.
Προερχόμενος από τις Πολιτικές Επιστήμες, διακρίνω πως το μέλημα αυτού του νέου νόμου, είναι η σιωπή απέναντι στο πρόβλημα. Να αμβλύνουν οι οξείες και «να μπει τάξη» σε μια κοινότητα που παραδοσιακά «διαφωνεί».
Για να ανυψωθεί ένα πανεπιστήμιο ως πρότυπο επομένως, πρέπει να αντιμετωπιστούν οι παθογένειές του. Αλήθεια, το νομοσχέδιο αυτό, πόσα και ποια προβλήματα λύνει;
Χρύσα Χατζηκανέλλου – Γαζή: Το πρότυπο πανεπιστήμιο θα ήταν σίγουρα ένα ανοιχτό δωρεάν πανεπιστήμιο. Θα είχε ξεπεράσει τις δομικές και κατασκευαστικές ελλείψεις του ώστε να επιτρέπει την καθολική πρόσβαση φιλομαθών επισκεπτών, φοιτητών και μη. Η “καθολική πρόσβαση” είναι φράση ξεχαρβαλωμένη από τις πολλές επικλήσεις και κρύβει πολλές ανισότητες. Άτομα με ειδικές δεξιότητες, πρόσφυγες, μετανάστες, υποκειμενικότητες με χαρακτηριστικά δυσλεξίας αποκλείονται από το πανεπιστήμιο όπως είναι σήμερα. Πέρα από τις ανισότητες ζητήματα υποδομών και εξοπλισμού, κατάλληλα διαμορφωμένων χωρικοτήτων για τις ανάγκες εκάστοτε μαθήματος διδάσκοντα, φοιτητή, ακροατή. Tο ζήτημα της φύλαξης αυτού του χώρου ώστε η ελευθερία ιδεών και γνώσης να υφίσταται χωρίς να περιορίζει αλλά με το να επιτρέπει στα υποκείμενα να βιώνουν το αίσθημα της ασφάλειας και ταυτοχρόνως της ελευθερίας να ξετυλίξουν την μοναδικότητα τους όχι ως στοιχείο δυνητικού στιγματισμού αλλά ως δημιουργική ετερότητα.
Πηγές:
Συντάκτες:
Αθανασία Αβράμογλου, Απόφοιτη Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών- Τμήματος Θεολογίας
Γεωργία Βουτσά, Φοιτήτρια Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών
Κωνσταντίνος Κορυζής, Πολιτικός Επιστήμονας
Πέτρος Νικολούδης, Κοινωνικός Επιστήμονας- Φοιτητής Κοινωνικής Εργασίας
Ηλιάνα Σκαπέρδα, Απόφοιτη Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών- Τμήματος Θεολογίας
Θανάσης Σκούφιας, Φοιτητής Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών
Βασίλης Τσιαπάλας, Φοιτητής Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών
Χρύσα Χατζηκανέλλου – Γαζή, Κοινωνική Ανθρωπολόγος
