Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ένα ζήτημα που απασχολεί επιστήμονες και ειδικούς από διάφορες γνωστικές και ακαδημαϊκές περιοχές εδώ και αιώνες, ενώ έχουν εγκαθιδρυθεί ποικίλα νομικά πλαίσια και σε εθνικό αλλά και σε διεθνές ή παγκόσμιο επίπεδο, στόχος των οποίων είναι η προστασία των δικαιωμάτων αυτών. Από τα πιο γνωστά, και με διεθνής ισχύ, είναι το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα καθώς και η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα οποία περιέχουν μια σειρά από άρθρα που διαφυλάσσουν τα βασικά δικαιώματα όλων των ανθρώπων, μ’ ένα από τα πιο σημαντικά να είναι φυσικά η ελευθερία της έκφρασης και γνώμης. Οι διακηρύξεις, όμως, περιέχουν και ορισμένους περιορισμούς στα ανθρώπινα δικαιώματα, έτσι ώστε να μην μπορεί να εκμεταλλευτεί κανείς την απεριόριστη ελευθερία που θα προσέφεραν αλλιώς. Όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης, για παράδειγμα, οι δημόσιες αρχές μπορούν να περιορίσουν αυτό το δικαίωμα εάν μπορούν να αποδείξουν ότι η δράση τους είναι νόμιμη, αναγκαία και αναλογική προκειμένου να εξασφαλιστεί η προστασία της εθνικής ασφάλειας, της εδαφικής ακεραιότητας (τα σύνορα του κράτους) ή της δημόσιας ασφάλειας. Ένα πρόσφατο παράδειγμα που επιβεβαιώνει την ανάγκη ύπαρξης τέτοιων περιορισμών είναι και το λεγόμενο «Κονβόι της Ελευθερίας» καθώς και οι διαδηλώσεις που ακολούθησαν και ανάγκασαν την Καναδική κυβέρνηση να λάβει σκληρά κατασταλτικά μέτρα.
Πιο συγκεκριμένα, το «Κονβόι της Ελευθερίας», γνωστό και ως Freedom Convoy ή στα γαλλικά Convoi de la liberté, είναι μια σειρά από διαμαρτυρίες και μπλόκα που συνέβησαν στο εσωτερικό αλλά και στα σύνορα του Καναδά από πολίτες που ήταν ενάντια στους περιορισμούς του εμβολίου για την COVID-19. Το αρχικό κίνημα, μάλιστα, δημιουργήθηκε στα τέλη του Ιανουαρίου 2022 ως ένδειξη έντονης διαμαρτυρίας για τους σχετικούς νόμους εμβολίων για τη διέλευση των συνόρων των Ηνωμένων Πολιτειών, κυρίως από οδηγούς φορτηγών, αλλά αργότερα εξελίχθηκε σε μια γενική διαμαρτυρία για τον εμβολιασμό κατά της COVID-19 καθώς και για τον Trudeau και την κυβέρνηση του. Στις 22 Ιανουαρίου, εκατοντάδες οχήματα σχημάτισαν αυτοκινητοπομπές από πολλά σημεία της Βόρειας Αμερικής και του Καναδά και διέσχισαν τις επαρχίες του Καναδά προτού συγκλίνουν στην Ottawa στις 29 Ιανουαρίου, έξω από το Κοινοβούλιο, με τους διαδηλωτές να δηλώνουν πως δεν θα φύγουν μέχρι να καταργηθούν όλοι οι περιορισμοί σχετικά με την COVID-19. Η κυβέρνηση και οι τοπικές αρχές προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τα μπλόκα και τις διαδηλώσεις με τη θέσπιση νέων νομικών κυρώσεων για την παρεμπόδιση των εμπορικών οδών και την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης όταν αυτές δεν είχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα, ενώ στις 14 Φεβρουαρίου, ο Trudeau επικαλέστηκε επισήμως τον νόμο περί έκτακτων περιστατικών για πρώτη φορά από την ψήφιση του το 1988.
Ακολούθησε γρήγορα μια κοινή αστυνομική επιχείρηση μεγάλου βεληνεκούς στην Ottawa ενώ άρχισαν να πραγματοποιούνται συλλήψεις διοργανωτών και διαδηλωτών, απομάκρυνση σταθμευμένων οχημάτων και διάλυση μπλόκων που κρατούσαν αποκλεισμένους τους δρόμους της πόλης, ενώ μέχρι τις 21 Φεβρουαρίου, οι περισσότεροι από τους διαδηλωτές είχαν απομακρυνθεί από τους δρόμους γύρω από το Καναδικό Κοινοβούλιο που είχαν καταληφθεί από διαδηλωτές για πάνω από τρεις εβδομάδες. Περισσότερα από 170 άτομα συνελήφθησαν και κατασχέθηκαν 38 οχήματα, με την τοπική αστυνομία να δηλώνει ότι οι επιχειρήσεις βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη και θα ακολουθήσουν πιθανώς περαιτέρω συλλήψεις. Οι κατηγορίες περιελάμβαναν παρεμπόδιση της αστυνομίας, παράβαση δικαστικής εντολής, επίθεση, αταξία, κατοχή όπλου και επίθεση σε αστυνομικό, σύμφωνα με τις δηλώσεις του προσωρινού αρχηγού της αστυνομίας της Ottawa, Steve Bell, σε συνέντευξη τύπου την Κυριακή 20 Φεβρουαρίου. Η αστυνομία της Ottawa, επιπλέον, επιβεβαίωσε στον λογαριασμό της στο Twitter ότι είχε γίνει χρήση σπρέι πιπεριού σε ορισμένους διαδηλωτές, λέγοντας: «Θα έχετε δει αστυνομικούς να χρησιμοποιούν ένα χημικό ερεθιστικό σε μια προσπάθεια να σταματήσουν την επιθετική συμπεριφορά τους αλλά και για την ασφάλεια των αστυνομικών», ενώ προηγήθηκε και το εξής tweet «ΔΙΑΔΗΛΩΤΕΣ: Σας είπαμε να φύγετε. Σας δώσαμε χρόνο να φύγετε. Ήμασταν αργοί και μεθοδικοί, αλλά εσείς ήσασταν βίαιοι και επιθετικοί με τους αξιωματικούς και τα αστυνομικά άλογα. Με βάση τη συμπεριφορά σας, ανταποκρινόμαστε ανάλογα, συμπεριλαμβάνοντας κράνη και μπατόν για την ασφάλειά μας».
Επιπρόσθετα, οι καναδικές αρχές νωρίτερα «έσπασαν» και τον πιο επιζήμιο οικονομικά αποκλεισμό/μπλόκο των διαδηλωτών -τη γέφυρα Ambassador που συνδέει το Windsor του Ontario με την πολιτεία του Michigan των ΗΠΑ, μέσω της οποίας διακινείται το 25% του εμπορίου των δυο χωρών. Παράλληλα, οι διαμαρτυρίες και τα μπλόκα φορτηγών σε άλλα συνοριακά περάσματα στο Coutts, στην Alberta, στο Surrey, στη British Columbia, στο Emerson αλλά και στη Manitoba, έληξαν νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, με τον αποκλεισμό στην Ottawa, που ξεκίνησε στις 29 Ιανουαρίου και παρέλυσε μεγάλο μέρος του κέντρου της πόλης, να είναι ο τελευταίος που παρέμενε. Οι βουλευτές επέστρεψαν το Σάββατο στη Βουλή των Κοινοτήτων του Καναδά για να συζητήσουν την απόφαση του πρωθυπουργού Justin Trudeau να επικαλεστεί έναν νόμο έκτακτης ανάγκης που δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ ξανά για την επίλυση προηγούμενων διαδηλώσεων. Ειδικότερα, οι εξουσίες έκτακτης ανάγκης που επικαλέστηκε ο Trudeau έδωσαν στην κυβέρνησή του ευρύτερη εξουσία για να σταματήσει τις διαδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας «παγώματος» των τραπεζικών λογαριασμών όσων είναι ύποπτοι για υποστήριξη των αποκλεισμών, χωρίς να είναι απαραίτητη κάποια δικαστική απόφαση. Μέχρι στιγμής 206 τραπεζικοί και εταιρικοί λογαριασμοί έχουν παγώσει και ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα μπλόκαρε έναν λογαριασμό που κατείχε 3,8 εκατομμύρια καναδικά δολάρια, δήλωσε η αστυνομία, προσθέτοντας ότι εξακολουθούν να συλλέγουν πληροφορίες για εταιρείες και ανθρώπους που μπορεί πιθανώς να εμπλέκονται με τις ακραίες διαμαρτυρίες.
Το «Κονβόι της Ελευθερίας», λοιπόν, καθώς και οι επακόλουθες διαδηλώσεις αλλά και οι αποφάσεις για την καταστολή του από την κυβέρνηση, δημιουργούν ερωτήματα σχετικά με τις κοινωνικές υποχρεώσεις των πολιτών έναντι των ατομικών τους δικαιωμάτων αλλά και των περιορισμών τους. Από τη μια πλευρά, οι διαδηλωτές έκαναν χρήση της ελευθερίας του λόγου για να εκφράσουν τις διαφορετικές τους ιδεολογίες και απόψεις, με την αντιπολίτευση, μάλιστα, να καταγγέλλει το διάταγμα Trudeau, που ακολούθησε, ως το «πιο πρόσφατο και μεγαλύτερο παράδειγμα επιθέσεων στην ελευθερία μας». Από την άλλη, βασικό και αυτονόητο χαρακτηριστικό στοιχείο την έννομης καναδικής τάξης είναι και το κράτος δικαίου, σύμφωνα με το οποίο κανένα άτομο ή ομάδα δεν είναι πάνω από τον νόμο. Όταν, λοιπόν, μια ομάδα μερικών χιλιάδων αντιεμβολιαστών οργανώνει και συμμετέχει σε μια ακραία διαμαρτυρία που απειλεί άμεσα και έμμεσα πλήθος συλλογικών αγαθών, όπως η δημόσια τάξη και η ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών, αγνοώντας ότι με τις πράξεις τους καταπατούν τις ελευθερίες των συμπολιτών τους και παραγκωνίζουν τις δικές τους κοινωνικές υποχρεώσεις, πρέπει να ακολουθήσουν και οι αντίστοιχες συνέπειες από τις δημόσιες αρχές, ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία και η έννομη τάξη. Γι’ αυτό, άλλωστε και η απόφαση Trudeau περί κήρυξης έκτακτης ανάγκης θεωρήθηκε από πολλούς ως μια σωστή, θεμιτή και αναγκαία κίνηση για την αποκατάσταση της ευταξίας στη χώρα.
Ευρυδίκη Παπανικολάου, Φοιτήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ
Βιβλιογραφία:
· “Canadian police clear Parliament street, arrest dozens of protesters in bid to end siege”, 2022 (https://www.nbcnews.com/news/world/police-arrest-two-leaders-protesting-truckers-canadas-capital-rcna16767)
· “Canadian lawmakers extend emergency powers act for truck protests”, 2022 (https://www.npr.org/2022/02/21/1082229612/canadian-lawmakers-extend-emergency-powers-act-for-truck-protests)
· Lars Hagberg & Kyaw Soe Oo, “Canada’s capital secured and cleaned up after weeks-long protest”, 2022 (https://www.reuters.com/world/americas/canadian-police-make-final-push-end-weeks-long-protest-capital-2022-02-20/)
· “Canadian police secure downtown Ottawa as truckers’ protest ends”, 2022 (https://www.theguardian.com/world/2022/feb/20/canadian-police-ottawa-truckers-protest)
· Susannah Cullinane, “Canada looks to end Covid-19 protests with tougher financial measures after another weekend of arrests”, 2022 (https://edition.cnn.com/2022/02/21/americas/canada-trucker-protest-monday/index.html)
· “Canada protests: Police push back demonstrators in Ottawa”, 2022 (https://www.bbc.com/news/world-us-canada-60420469)
· EAMON BARRETT, “Pepper spray, tow trucks, and Bitcoin seizures: How Canada finally ended the weeks-long Freedom Convoy protests in Ottawa”, 2022 (https://fortune.com/2022/02/21/canada-ottawa-freedom-convoy-protest-ends-truckers-arrest-covid-vaccine-mandate/)
