Ατελείωτους αγώνες και επαναστάσεις έχει γράψει το βιβλίο της σύγχρονης ιστορίας. Αγώνες ποτισμένους από αίμα και ιδρώτα, με ύστατο σκοπό την απλή αποκατάσταση της κανονικότητας. Μιας κανονικότητας, που το ανθρώπινο γένος επέλεγε να αγνοεί επιδεικτικά, αφού επί αιώνες εναντιωνόταν στην ισότητα των δύο φύλων. Αρσενικού και θηλυκού. Θηλυκού και αρσενικού.
Τα αποτελέσματα δεν είναι ιδανικά. Είναι, ωστόσο, ελπιδοφόρα. Η σταδιακή θεσμική ισοτιμία των δύο φύλων είναι γεγονός. Η ζυγαριά παρόλα αυτά δεν ισορροπεί απολύτως, και υπαίτιος είναι ο αστάθμητος παράγοντας της βιολογίας.
Πράγματι, είμαστε διαφορετικα πλασμένοι. Άνδρες και γυναίκες εμπεριέχουν διαφορετικά γρανάζια στο σώμα τους, ανταποκρίνονται αλλιώς στα ερεθίσματα και βάλλονται ξεχωριστά από τις ασθένειες. Και τα λεγόμενα αυτά θα επιβεβαιωθούν εάν ρίξουμε μια ματιά στην πιο διαδεδομένη οικογένεια ασθενειών: τις καρδιαγγειακές παθήσεις.
Υπ’ αριθμόν ένα αφορμή θανάτου στον σύγχρονο κόσμο, κοστίζοντας την ζωή σε 9 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως, οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι συνώνυμες, για πολλούς, του ανδρικού φίλου. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Παραδόξως, οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας από τους άντρες. Καταγράφονται, δυστυχώς, 50% περισσότεροι θάνατοι γυναικών ως επακόλουθο καρδιαγγειακών παθήσεων. Τα ποσοστά είναι δραματικά υψηλά, ειδικότερα στις περιπτώσεις στεφανιαίας νόσου (μειωμένη τροφοδοσία της καρδιάς με αίμα, κυρίως λόγω αρτηριοσκλήρυνσης) η οποία μπορεί να επιφέρει το τραγικό συμβάν του εμφράγματος του μυοκαρδίου (νέκρωση καρδιακού μυ, λόγω έλλειψης οξυγόνου). Γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Μια πικρή αλήθεια είναι το γεγονός ότι η ιατρική επιστήμη χτίστηκε και καθιερώθηκε βασιζόμενη στο ανδρικό μοντέλο. Πέρα από το γεγονός ότι το ιατρικό επάγγελμα ήταν ανδρικό προνόμιο για εκατοντάδες χρόνια, η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών και των σωμάτων τα οποία μελετήθηκαν ήταν αρσενικής προέλευσης. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην εγκαθίδρυση μιας μονόπλευρης ιατρικής οπτικής, καθώς ακόμα και οι λίγες γυναίκες του χώρου, ερμηνεύονται βάση των πρωτοκόλλων που είχαν δημιουργηθεί από έρευνες σε άντρες. Αναλογιστείτε απλά ότι, έως τα τέλη της δεκαετίας του 50, το μάθημα της γυναικολογίας, δεν υπήρχε καν στο πρόγραμμα των ιατρικών πανεπιστημίων. Επομένως, η ελλιπής γνώση της γυναικείας βιολογίας συνέβαλε αρκετά στα προαναφερθέντα αρνητικά ποσοστά.
Ειδικότερα, τώρα, η ιατρική κοινότητα, άργησε υπερβολικά να συνειδητοποιήσει ότι η στεφανιαία νόσος εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο στις γυναίκες. Το κλασσικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι ο οξύς, πιεστικός πόνος στο στήθος, γνωστός και ως στηθάγχη. Στις γυναίκες όμως, η παρουσίαση του δεν είναι βέβαιη. Μάλιστα, πολλές γυναίκες εμφανίζουν τελείως διαφορετικά συμπτώματα όπως η ναυτία, η έντονη κόπωση και ο εμετός. Λίγοι ιατροί θα έχουν την ικανότητα και την οξυδέρκεια για να ταυτιστούν τα ιδιαίτερα αυτά συμπτώματα με την στεφανιαία νόσο. Επομένως, πολλές γυναίκες δεν θα διαγνωστούν εγκαίρως, θα διακομιστούν καθυστερημένα στο νοσοκομείο και οι πιθανότητες επιβίωσης τους θα μειωθούν κατά πολύ.
Δεν πρέπει να παραλείψουμε βέβαια, την διαφορετικότητα μια γυναίκας σε βιολογικό και ανατομικό επίπεδο. Σε πολλαπλές έρευνες, υπό πανομοιότυπες συνθήκες, γυναίκες και άντρες με την ίδια χοληστερίνη, ίδια γλυκαιμία, ίδια ηλικία εμφάνισαν πολύ διαφορετικά αποτελέσματα. Οι γυναίκες έχουν διαρκώς μεγαλύτερη θνησιμότητα έπειτα από καρδιαγγειακά επεισόδια. Αυτό μπορεί να αποδοθεί ξεκάθαρα στη διαφορετική μοριακή δόμηση των δύο φύλων και την διαφορετική έκκριση ορμονών. Παραδείγματος χάρη, έπειτα από επεμβάσεις αγγειοπλαστικής (απόφραξη των αρτηριών), οι γυναίκες παρουσιάζουν πιο ασθενή αιμάτωση της καρδιάς σε σχέση με τους άνδρες.
Ανάλογα είναι και τα αποτελέσματα της δράσης ορισμένων φαρμάκων όπως η ασπιρίνη. Η ασπιρίνη είναι ένα πολύ χρήσιμο αντι-αιμοπεταλικό φάρμακο (αποτρέπει την δημιουργία επικίνδυνων θρόμβων) που σώζει πολλές ζωές ανδρών, ωστόσο έχει αμυδρή δράση στις γυναίκες. Το γιατί, άγνωστο.
Τα λιγότερο αποτελεσματικά φάρμακα και αποτυχημένες επεμβάσεις, επομένως, οδηγούν όλο και περισσότερες γυναίκες (σε περίπτωση που επιβιώσουν από το έμφραγμα) σε πνευμονικό οίδημα (υγρό στους πνεύμονες) και την επακόλουθη καρδιακή ανεπάρκεια, από την οποία οι γυναίκες υποκύπτουν, δυστυχώς, πιο εύκολα. Στόχος λοιπόν πρέπει να είναι η αντιμετώπιση της κατάστασης πριν η ασθενής καταλήξει στο τελικό στάδιο της ανεπάρκειας. Πως θα γίνει αυτό, δεν είναι σίγουρο.
Αυτό που είναι βέβαιο, όμως, είναι ότι πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τις τακτικές μας, να αξιολογήσουμε εάν τα υπάρχοντα φάρμακα είναι χρηστικά και για τα δύο φύλα και να εγκαινιάσουμε μια θέση για το γυναικείο φύλο στην ιατρική πρακτική και στον ιατρικό τρόπο σκέψης. Μια θέση που στερείται αιώνες.
Κάπου εδώ πρέπει να κάνουμε, λοιπόν, μια ειδική μνεία, στην έλλειψη ενημέρωση και ενσυνείδησης σχετικά με τα καρδιακά νοσήματα και τις γυναίκες. Πολλοί εκπλήσσονται όταν ακούνε ότι ο ο εμετός μπορεί να υποδεικνύει την αρχή ενός εμφράγματος σε μια γυναίκα. Και δεν είναι αποκλειστικά ιατρική η ευθύνη. Πολλές γυναίκες υποτιμούν ή αποκλείουν το ενδεχόμενο των καρδιαγγειακών παθήσεων, καθώς οι μόνες προβαλλόμενες απειλές για εκείνες είναι αυτές του μαστού, της μήτρας ή των αυτοάνοσων νοσημάτων. Μια μη ενημερωμένη γυναίκα είναι μια γυναίκα σε κίνδυνο.
Και ίσως αυτό να είναι το αποφασιστικό βήμα ως προς την εξισορρόπηση της κατάστασης. Οι γυναίκες οφείλουν να ενημερωθούν από τις κυβερνήσεις, από τις κοινωνίες και από τον ίδιο τους τον εαυτό. Οι καμπάνιες, στις μέρες μας είναι καθημερινό φαινόμενο. Ας οργανώσουμε μερικές ακόμα, λίγο πιο σημαντικές.
Μάριος Μουρατάι, Φοιτητής Ιατρικής
