Τα δικαιώματα των γυναικών είναι ένα από τα πιο ζωτικά θέματα όσον αφορά το διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν χρειάζεται, όμως, να κοιτάξουμε πολύ μακριά για να εντοπίσουμε πληθώρα παραβιάσεων τους, όχι μόνον σε αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής και της Ασίας, αλλά και στη Δύση. Το πιο πρόσφατο και εντονότερο παράδειγμα είναι φυσικά η περίπτωση των ΗΠΑ και της ανατροπής του Roe v. Wade, μίας απόφασης ορόσημο του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ με την οποία το Σύνταγμα της χώρας προστάτευε την ελευθερία μιας εγκύου γυναίκας να επιλέξει να προβεί σε άμβλωση. Μερικούς μήνες μετά την ανατροπή αυτής της απόφασης αρκετοί πίστευαν, ή μάλλον ήλπιζαν, πως το θέμα είχε ξεχαστεί. Με βάση, όμως, την αντίδραση που προκλήθηκε κατά τις πρόσφατες ενδιάμεσες αμερικανικές εκλογές, οι πολίτες της χώρας και κυρίως οι γυναίκες, δεν είναι πρόθυμες να παραιτηθούν τόσο εύκολα.
Ειδικότερα, δεκατρείς πολιτείες απαγόρευσαν ή περιόρισαν αυστηρά την άμβλωση μετά την κατάργηση του δικαιώματος στη διαδικασία έκτρωσης σε ομοσπονδιακό επίπεδο αυτό το καλοκαίρι, αφήνοντας τις πολιτείες να θεσπίσουν τους δικούς τους κανόνες. Αυτό σημαίνει πως με τη νομοθεσία περί αμβλώσεων να έχει πλέον εκχωρηθεί σε μεμονωμένες Πολιτείες, το Ουισκόνσιν, για παράδειγμα, έχει επαναφέρει την απαγόρευση των αμβλώσεων του 1849. Ο Πρόεδρος Joe Biden προέβλεψε ότι οι Αμερικανίδες θα επαναστατούσαν και, μάλιστα, οι Δημοκρατικοί σε εθνικό επίπεδο έχουν καταστήσει την πρόσβαση στις αμβλώσεις στο επίκεντρο των μηνυμάτων τους. Οι Ρεπουμπλικάνοι, ωστόσο, είδαν ένα «κόκκινο κύμα», όπως το ονόμασαν οι ίδιοι, να δημιουργείται, τροφοδοτούμενο από την ευρεία οικονομική δυσαρέσκεια. Οι ενδιάμεσες εκλογές του 2022 αναμενόταν να οδηγήσουν σε εκπληκτικές απώλειες για τους Δημοκρατικούς. Το κόμμα στην εξουσία συνήθως δεν καταφέρνει να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις των ενδιάμεσων εκλογών και με τα ποσοστά αποδοχής του Biden να βυθίζονται στο χαμηλό επίπεδο του 40%, οι Ρεπουμπλικάνοι αναμενόταν να σημειώσουν σημαντικές νίκες στον πολιτικό τους αγώνα. Δεν εξελίχθηκαν έτσι τα αποτελέσματα τελικά.
Αν και στο τέλος, οι Ρεπουμπλικανοί μπόρεσαν ίσα ίσα να κερδίσουν την πρωτιά ως προς τη Βουλή των Αντιπροσώπων, με τους κόκκινους να συγκεντρώνουν 220 θέσεις και τους μπλε τις υπόλοιπες 213, οι Δημοκρατικοί κατάφεραν να κρατήσουν τον έλεγχο της Γερουσίας για άλλη μια φορά. Από τα πιο σημαντικά ζητήματα που οδήγησαν τους ψηφοφόρους στις κάλπες είναι, φυσικά, η οικονομία, θέματα εκπαίδευσης, ο έλεγχος της οπλοκατοχής αλλά και το θέμα της άμβλωσης. Σύμφωνα, μάλιστα, με μια έρευνα του Kaiser Family Foundation οι μισοί ψηφοφόροι (50%) είπαν ότι η απόφαση του Δικαστηρίου τους έχει δώσει κίνητρο να ψηφίσουν, σε σύγκριση με το 43% που είπε το ίδιο τον Ιούλιο ενώ καταγράφηκε και αύξηση 13% από μια παρόμοια ερώτηση που ερωτήθηκε τον Μάιο. Επιπλέον, οι κρατικές ενέργειες για τις αμβλώσεις κινητοποίησαν επίσης τους ψηφοφόρους, ιδιαίτερα στις πολιτείες όπου ισχύουν πλέον οι πλήρεις απαγορεύσεις των αμβλώσεων. Συνολικά, τέσσερις στους δέκα ψηφοφόρους λένε ότι οι νόμοι της πολιτείας τους για τις αμβλώσεις τους έχουν κάνει να θέλουν να ψηφίσουν, αλλά αυτό αυξάνεται στο 51% μεταξύ των ψηφοφόρων που ζουν σε πολιτείες με πλήρη απαγόρευση των αμβλώσεων. Η νομιμότητα της άμβλωσης στον απόηχο της απόφασης Dobbs συνεχίζει επίσης να έχει απήχηση στις γυναίκες ψηφοφόρους, ηλικίας 18 έως 49 ετών. Περισσότερες από τέσσερις στις δέκα (44%) γυναίκες ψηφοφόρους, ηλικίας 18-49, λένε ότι έχουν περισσότερα κίνητρα να ψηφίσουν φέτος σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές, και οι περισσότερες από αυτές (59%) λένε ότι η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου που ανέτρεψε τον Roe εναντίον του Wade τους έδωσε μεγαλύτερο κίνητρο να ψηφίσουν.
Όπως γίνεται αντιληπτό, η οργή για την απώλεια της ομοσπονδιακής προστασίας κατά των αμβλώσεων ενθάρρυνε τις γυναίκες και τους νέους και έφερε μια σειρά από απροσδόκητες νίκες για τους Δημοκρατικούς και νέες προστασίες για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα. Σε κάθε πολιτεία όπου κάποιο μέτρο που σχετίζεται με την άμβλωση ήταν στο ψηφοδέλτιο, οι ψηφοφόροι επέλεξαν είτε να κατοχυρώσουν μέτρα προστασίας είτε να απορρίψουν νέους περιορισμούς. Ήταν, μάλιστα, ένα αποφασιστικό ζήτημα σε πολιτείες «κλειδιά», όπου κατά τη διάρκεια των εκλογών θύμιζαν ένα πεδίο πολιτικής μάχης, όπως το Μίσιγκαν και η Πενσυλβάνια, όπου το μέλλον της πρόσβασης στις αμβλώσεις κινδύνευε. Συγκεκριμένα, στο Μίσιγκαν, οι ψηφοφόροι ενέκριναν αποφασιστικά μια νομική πρωτοβουλία που θεσπίζει ένα κρατικό συνταγματικό δικαίωμα στην αναπαραγωγική ελευθερία, εμποδίζοντας ουσιαστικά την απαγόρευση των αμβλώσεων του 1931 να τεθεί σε ισχύ, ενώ η πολιτεία πέρασε αποφασιστικά στα χέρια των Δημοκρατικών. Από την άλλη πλευρά, στην Πενσυλβάνια, ο υποψήφιος των Δημοκρατικών για τη Γερουσία, John Fetterman, κατάφερε και κέρδισε τον υποψήφιο των κόκκινων, Mehmet Oz, αφού συγκέντρωσε το 51.2% των ψήφων. Οι δύο αυτές πολιτείες ήταν πολύ σημαντικές νίκες για τους μπλε, αφού η Πενσυλβάνια θεωρείται «πολιτεία- κλειδί» και το Μίσιγκαν είναι αμφιταλαντευόμενη πολιτεία (swing state).
Πριν τις ενδιάμεσες εκλογές, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι περίπου τα δύο τρίτα των ψηφοφόρων σε όλη την Αμερική θέλουν εγγυημένα δικαιώματα άμβλωσης, κάτι που επιβεβαιώθηκε και με τα αποτελέσματα των εκλογών, αφού συνήθως οι ενδιάμεσες εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν γενικά υψηλή προσέλευση ψηφοφόρων. Παρά, όμως, την πολύ σημαντική συγκέντρωση ψηφοφόρων και τη διατήρηση της Γερουσίας από τους Δημοκρατικούς, πάλι δεν μπορούν να βεβαιώσουν την ασφάλεια των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων και την ελεύθερη και νόμιμη πρόσβαση στην άμβλωση, αφού χρειάζονται 60 γερουσιαστές για να νομοθετήσουν είτε για απαγόρευση σε εθνικό επίπεδο είτε για εγγύηση πρόσβασης στις αμβλώσεις και στις 50 πολιτείες.
Όπως γίνεται αντιληπτό, η οργή για την ανατροπή του Roe εναντίον Wade, σε συνδυασμό με τον φόβο για το τι ακριβώς θα συνέβαινε αν τυχόν οι Ρεπουμπλικάνοι κέρδιζαν τον έλεγχο και της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων ήταν κίνητρο για πολλούς νέους και ειδικά για γυναίκες να στραφούν προς τις κάλπες σε μια ακόμη απόπειρα προστασίας των βασικών τους δικαιωμάτων. Είναι σημαντικό, φυσικά, να τονίσουμε πως οι γυναίκες αποτελούν περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού και του εκλογικού σώματος, αλλά αυτή η εκπροσώπηση δεν αντανακλάται συστηματικά στον σχεδιασμό της κυβέρνησής σε ομοσπονδιακό, πολιτειακό ή τοπικό επίπεδο. Οι εκλογές του 2018 και του 2020 έφεραν ένα κύμα γυναικών πολιτικών στο Κογκρέσο, αλλά το ρεκόρ εκπροσώπησής τους εξακολουθεί να τις αφήνει μόνο στο 27% στη Βουλή και τη Γερουσία. Το ποσοστό αυτό είναι πάρα πολύ χαμηλό, ειδικά αν σκεφτούμε πως το Κογκρέσο και το Ανώτατο Δικαστήριο είναι δύο από τους θεσμούς που αποφασίζουν για το μέλλον εκατομμυρίων γυναικών στις ΗΠΑ, αλλά μόνον το 27% των μελών αυτών των δύο βασικών σωμάτων της χώρας επηρεάζονται άμεσα από τις αποφάσεις αυτές. Θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς, λοιπόν, ότι τα ποσοστά είναι ακόμη δυσανάλογα και οι γυναίκες βρίσκονται για άλλη μια φορά στην ευάλωτη από τον νόμο μειονότητα.
Ευρυδίκη Παπανικολάου, Απόφοιτος του τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ
Βιβλιογραφία:
· Deidre McPhillips, “Abortion is a key motivator for US voters in midterm elections, new survey finds”, 2022 (https://edition.cnn.com/2022/10/12/health/abortion-rights-motivate-voters-kff/index.html)
· Lauren Gambino, “How the fall of Roe shattered Republicans’ midterm dreams”, 2022 (https://www.theguardian.com/us-news/2022/nov/11/abortion-midterm-elections-republicans-women-voters)
· David Smith, Lauren Gambino, Joan E Greve & Sam Levine, “Why the US midterms matter – from abortion rights to democracy”, 2022 (https://www.theguardian.com/us-news/2022/nov/03/why-do-the-us-midterms-matter-abortion-rights-democracy-2024)
· Martha Kelner, “Why US midterms are likely to have a profound effect on women’s rights in America”, 2022 (https://news.sky.com/story/why-us-midterms-are-likely-to-have-a-profound-effect-on-womens-rights-in-america-12740650)
· Sarah Smith, “How abortion law could still impact who wins US midterms”, 2022 (https://www.bbc.com/news/world-us-canada-63434895)
· Lunna Lopes, Alex Montero, Ashley Kirzinger, Grace Sparks, Marley Presiado, Liz Hamel &Mollyann Brodie, “KFF Health Tracking Poll October 2022: The Issues Motivating Voters One Month Before The Midterm Elections”, 2022 (https://www.kff.org/womens-health-policy/poll-finding/kff-health-tracking-poll-october-2022/)
· Belén Fernández, “US midterms: Why abortion never gets old as a hot election topic”, 2022 (https://www.aljazeera.com/opinions/2022/11/5/us-midterms-why-abortion-never-gets-old-as-a-hot-election-topic)
· US Midterm Elections, 2022 (https://interactive.aljazeera.com/aje/live-results-us-midterm-election-day-2022/?utm_campaign=widget&utm_medium=internal&utm_source=aljazeera)
