Η ακροδεξιά στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια γνώρισε τεράστια άνοδο και μια άνευ προηγουμένου έξαρση στον 21ο αιώνα.. Όπως είναι φανερό από τα στοιχεία των τελευταίων εθνικών εκλογών στα κράτη της Ευρώπης, τα ακροδεξιά κόμματα στην ήπειρο μας έλαβαν ποσοστά ρεκόρ. Και μάλιστα σε μία εποχή λίγο πριν τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου που πλησιάζουν και θα κρίνουν αρκετά για την εξέλιξη αυτών των κομμάτων. Όμως ποια είναι στην πραγματικότητα τα αίτια για αυτή την άνοδο και ποιος ο πραγματικός λόγος της ραγδαίας δημοσιότητας που έχουν πάρει αυτά τα κινήματα;
Η ακροδεξιά έχει εμφανιστεί στην Ευρώπη σε διάφορες μορφές και κάτω από διάφορους πολιτικούς μανδύες. Δυστυχώς η ακροδεξιά έκανε την εμφάνιση της στη χώρα μας από τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα μέσω του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού, αργότερα μέσω της Χρυσής Αυγής που καταδικάστηκε ως εγκληματική οργάνωση και άλλων κομμάτων που σήμερα βρίσκονται στην ελληνική Βουλή, και διατείνονται για την πατριωτική τους ταυτότητα. Η Ελλάδα όπως και άλλες χώρες της Γηραιάς ηπείρου, τα τελευταία χρόνια βρέθηκαν σε δυσχερή οικονομική θέση αλλά και απέναντι σε τεράστιες και μαζικές ροές μεταναστών, ζητήματα τα οποία μονοπώλησαν το ενδιαφέρον των Μ.Μ.Ε. και των πολιτών αλλά και υπήρξαν καθοριστικά για την αύξηση των ποσοστών των ακροδεξιών κομμάτων. Όπως μας αναφέρει ο μελετητής των ακροδεξιών κινημάτων στην Ευρώπη Matt Golder, οι βασικοί λόγοι για την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων είναι κυρίως μοντερνιστικοί, οικονομικοί και πολιτιστικοί. Με λίγα λόγια η ακροδεξιά ακμάζει εξαιτίας της οικονομικής αστάθειας που ταλανίζει τα κράτη της Ευρώπης, τις μαζικές ροές μεταναστών με διαφορετική πολιτισμική ταυτότητα σε σχέση με τα έθνη της Ευρώπης και στη γενικότερη τάση παγκοσμιοποίησης που υπάρχει σήμερα στο πλανήτη κάνοντας τα έθνη και τις διαφορές που αυτά έχουν να μειώνονται, οδηγώντας τους ανθρώπους σε μια μεγαλύτερη πολιτισμική ώσμωση.
Υπάρχει ένα μοτίβο που παρατηρείται σχεδόν σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες που διατηρούν ακροδεξιά κόμματα στα κοινοβούλιά τους. Αυτό περιλαμβάνει την οικονομική αβεβαιότητα, το φόβο και την ανασφάλεια πολλών Ευρωπαίων για την κοινωνική συνοχή αλλά και τη δυσαρέσκεια τους απέναντι στην ανορθολογική πολιτική που ασκούν τόσο τα κράτη όσο και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση σαν πολυεθνικός φορέας. Μέσα σε αυτή την κατάσταση, τα ακροδεξιά κόμματα βρήκαν πρόσφορο έδαφος για να μπορέσουν να αυξήσουν τα ποσοστά τους και να καταλάβουν θεσεις σε κοινοβούλια από δυσαρεστημένους πολίτες. Δυστυχώς και στην Ελλάδα τα ακροδεξιά κόμματα που κατέχουν θέσεις στην ελληνική Βουλή διατηρούν αρκετούς βουλευτές με επιθετική, λαϊκιστική ή και προπαγανδιστική ρητορική. Στη χώρα μας όπως και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, λοιπόν, ακροδεξιά κινήματα εκμεταλλεύονται την απόλυτη δυσαρέσκεια και τη δύσκολη οικονομική θέση μίας μερίδας της κοινωνίας για να προωθήσουν -τη φασιστική στην πραγματικότητα- ατζέντα τους. Όταν οι πολίτες, δηλαδή, βρίσκονται σε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση χωρίς να διαθέτουν κάποια πολιτική ελπίδα, συχνά στρέφονται σε απολυταρχικούς ηγέτες και οργανώσεις.
Κρίσιμο ζήτημα στην εξέταση των ακροδεξιών κομμάτων είναι ότι πολλά από τα αυτοαποκαλούμενα δεξιά ή πατριωτικά κόμματα στην πραγματικότητα κατέχουν έναν πυρήνα ακροδεξιών και φασιστικών υποομάδων στα κόμματά τους. Συχνά παρατηρούνται στην Ευρώπη κόμματα τα οποία ενώ αυτοπροσδιορίζονται ως δεξιά-πατριωτικά ή ακόμα και κεντρώα να καταφέρνουν να προσεγγίσουν την ακροδεξιά δεξαμενή ψηφοφόρων όχι λόγω της ιδεολογίας ή της πολιτικής τους ταυτότητας αλλά κυρίως της πολυσυλλεκτικότητας και της ιδεολογικής κατάρρευσης που σήμερα καταλαμβάνει την πολιτική σκηνή σε όλο το πλανήτη. Παρατηρούμε δηλαδή κόμματα τα οποία ενώ εμφανίζονται απολιτίκ, μέσω της λαϊκιστικής και ακραίας ρητορικής τους προσπαθούν να κερδίσουν ψήφους από τους δυσαρεστημένους πολίτες της κοινωνίας.
Το τεράστιο πρόβλημα λοιπόν που αντιμετωπίζει η πολιτική είναι η πλήρης κατάρρευση της πολιτικής ιδεολογίας, η πολυσυλλεκτικότητα των κομμάτων και η παντελής αδιαφορία για την πολιτική ταυτότητα και τις πολιτικές δράσεις, τόσο στα μέλη της κοινωνίας όσο και στους κομματικούς φορείς. Επιπλέον, ταυτόχρονα με την άνοδο της ακροδεξιάς παρατηρούμε μία τεράστια πτώση των αριστερών, των γνήσιων δεξιών και των κεντρώων κομμάτων κάθε λογής μα και την παντελή απουσία αντιπολίτευσης απέναντι σε ακραία δεξιά κόμματα που εμφανίζονται στα εθνικά κοινοβούλια.
Είναι εύκολα αντιληπτό ότι όσο παραμένει αυτή η κατάσταση στην Ευρώπη αλλά και στον υπόλοιπο πλανήτη, με τους πολέμους να μαίνονται σε Ουκρανία και Γάζα. αλλά και την οικονομική κατάρρευση μεγάλων εθνικών οικονομιών να συνεχίζεται αδιάκοπα, η ακροδεξιά θα συνεχίσει να βρίσκει το απαραίτητο έδαφος και να ανεβάζει τα ποσοστά της. Το μέλλον προβλέπεται αρκετά δυσοίωνο αν τα ακροδεξιά κόμματα συνεχίζουν την καλπάζουσα πορεία τους. Η εκτίμηση μου είναι ότι βρισκόμαστε απέναντι σε ένα φαινόμενο που ήρθε για να μείνει και δυστυχώς θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή ο πλανήτης σε διάφορες γωνιές του, πιθανόν να αφήσουν τελικά μεγάλες πληγές στην όση ασφάλεια και ειρήνη επικρατούσε σε αυτόν αλλά και στον τρόπο διακυβέρνησης του.
Διαμαντής Αμπατζής, Πολιτικός Επιστήμονας – Μεταπτυχιακός φοιτητής Πολιτικής Επικοινωνίας
