Μέσα στους τελευταίους μήνες έχουν σημειωθεί διάφορα παραδείγματα πολιτικής αστάθειας παγκοσμίως, όπως η παραίτηση πάνω από πενήντα βουλευτών στην Αγγλία συμπεριλαμβανομένου και του Υπουργού Υγείας αλλά και του ίδιου του πρωθυπουργού. Η εκτενής κρίση αξιών, που παρατηρείται παγκοσμίως, επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά μέσα από τις διαμαρτυρίες πολιτών που διαδραματίζονται στη Σρι Λάνκα, καθώς και τη γενικότερη πολιτική κι οικονομική κατάσταση της χώρας.
Ειδικότερα, οι διαδηλώσεις στη Σρι Λάνκα αποτελούν μια σειρά συνεχών μαζικών διαδηλώσεων που ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 2022 κατά της κυβέρνησης της Σρι Λάνκα, η οποία έχει επικριθεί για κακή διαχείριση της οικονομίας της χώρας που οδήγησε σε μια επακόλουθη οικονομική κρίση με καθημερινές διακοπές ρεύματος κι έλλειψη καυσίμων, οικιακού αερίου κι άλλων βασικών αγαθών. Πιο συγκεκριμένα, τα αίτια των διαδηλώσεων θεωρούνται ότι είναι η κακή οικονομική διαχείριση από την κυβέρνηση με αποτέλεσμα την οικονομική κρίση από το 2019 έως και σήμερα οι ελλείψεις καυσίμων και βασικών ειδών και διακοπές ρεύματος, ο υψηλός πληθωρισμός κι η ραγδαία αύξηση του κόστους ζωής καθώς κι ο αυταρχισμός, η διαφθορά κι ο νεποτισμός της οικογένειας Rajapaksa, μια από της ισχυρότερες πολιτικά οικογένειες της χώρας καθώς κι η οικογένεια του μέχρι πρόσφατα προέδρου. Βασική απαίτηση των διαδηλωτών είναι η παραίτηση του Gotabaya Rajapaksa και της διοίκησης της Rajapaksa αλλά κι η σύνταξη νέου συντάγματος. Τον Ιούλιο του 2022, διαδηλωτές κατέλαβαν τον Προεδρικό Οίκο στο Κολόμπο, με αποτέλεσμα ο Rajapaksa να εγκαταλείψει την χώρα κι ο Πρωθυπουργός Ranil Wickremesinghe να ανακοινώσει τη δική του προθυμία να παραιτηθεί. Περίπου μια εβδομάδα αργότερα, το Κοινοβούλιο εξέλεξε τον Wickremesinghe ως πρόεδρο, στις 20 Ιουλίου, με 134 ψήφους έναντι 82 σε κοινοβουλευτική ψηφοφορία.
Οι διαδηλωτές παρόλα αυτά δε συμφωνούν με την απόφαση του Κοινοβουλίου κι ένας νέος γύρος διαμαρτυριών ξεκίνησε στο Κολόμπο, με χιλιάδες διαδηλωτές, συμπεριλαμβανομένων και βουδιστών μοναχών, καθολικών κληρικών, φοιτητών και καλλιτεχνών, να αρνούνται να υποστηρίξουν την επιλογή του Κοινοβουλίου. Οι διαδηλωτές κατηγόρησαν επίσης τον Wickremesinghe ότι έκανε συμφωνίες με την ισχυρή οικογένεια Rajapaksa, για να ξεπεράσει τους πολιτικούς αντιπάλους του ενώ πυρπόλησαν την προσωπική κατοικία του και κατέλαβαν το γραφείο του κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων την περασμένη εβδομάδα, κάνοντας ξεκάθαρη την επιθυμία τους για την αποχώρηση της άρχουσας πολιτικής ελίτ της χώρας. Σε απάντηση των πράξεων των διαδηλωτών, το Κοινοβούλιο της Σρι Λάνκα αποφάσισε να παρατείνει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κήρυξε ο Wickremesinghe καθώς η κυβέρνηση του προσπαθεί να καταπνίξει τις διαμαρτυρίες που κατηγορεί ότι χαρακτηρίζονται από βία, ενώ προσπαθεί παράλληλα να βρει μια διέξοδο από την χειρότερη οικονομική κρίση που έχει αντιμετωπίσει η χώρα. Η ψηφοφορία πέρασε με 120 κατά 63 κατά στο 225μελές κοινοβούλιο την Τετάρτη 27 Ιουλίου, ενώ οι υπόλοιποι νομοθέτες απείχαν. Το έκτακτο διάταγμα, το οποίο εξουσιοδοτεί τα στρατεύματα να συλλαμβάνουν και να κρατούν υπόπτους για μεγάλες περιόδους, θα είχε λήξει την Τετάρτη, εάν δεν είχε επικυρωθεί περαιτέρω από το Κοινοβούλιο.
Με βάση τα παραπάνω, μια ερώτηση που δικαιολογημένα δημιουργείται, ειδικά για όσους δεν γνωρίζουν πλήρως την κατάσταση στην χώρα, είναι πως ακριβώς δημιουργήθηκε η οικονομική κρίση στη Σρι Λάνκα. Η άμεση αιτία της κρίσης θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ξεκάθαρη: η Σρι Λάνκα ξέμεινε από συναλλαγματικά αποθέματα, το «νόμισμα», δηλαδή, που πρέπει να πληρώσουν η κυβέρνηση κι οι πολίτες της για τις εισαγωγές. Από τις αρχές του 2020 η ζήτηση της Σρι Λάνκα για ξένο νόμισμα έχει αυξηθεί, ενώ η ικανότητά της να κερδίζει ξένο νόμισμα –μέσω εξαγωγών, δανείων κι άλλων εισροών κεφαλαίων– έχει μειωθεί. Αυτό αντικατοπτρίζεται και στη σταθερή πτώση των επίσημων συναλλαγματικών διαθεσίμων που κατέχει η Κεντρική Τράπεζα της Σρι Λάνκα, με πτώση από περίπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε λιγότερο από 2 δισεκατομμύρια δολάρια. Εδώ είναι σημαντικό να σημειωθεί πως το νόμισμα της Σρι Λάνκα χαρακτηρίζεται ως «κλειστό», που σημαίνει ότι δε διαπραγματεύεται εκτός της χώρας, επομένως οι συναλλαγές σε ξένο συνάλλαγμα πρέπει να διέρχονται από την κεντρική τράπεζα. Η πραγματικότητα χειροτερεύει ακόμη περισσότερο αφού το πραγματικό ποσό του «χρήσιμου» ξένου νομίσματος είναι ακόμη μικρότερο από ότι φαίνεται. Μέχρι τις αρχές Μαΐου ήταν μόλις 50 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ – ένα ελάχιστο ποσό για μια οικονομία που μέχρι το τέλος του 2021 χρειαζόταν περίπου 75 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα για να πληρώσει τις εισαγωγές της. Αυτό οδήγησε στην αδυναμία της κυβέρνησης της Σρι Λάνκα να καταβάλει τόκους 78 εκατομμυρίων δολαρίων στα τέλη Μαΐου.
Ένας ακόμη παράγοντας κλειδί για την οικονομία της χώρας είναι ο διεθνής τουρισμός. Τα έσοδα, όμως, από τον τουρισμό, που καταστράφηκαν από τους βομβαρδισμούς που έλαβαν τόπο το Πάσχα του 2019, στους οποίους σκοτώθηκαν 269 άτομα, έχουν μειωθεί σχεδόν κατά 90% από την κορύφωσή τους το 2018, χειροτερεύοντας ακόμη περισσότερο την οικονομική κατάσταση της Σρι Λάνκα.
Με την υποτίμηση της ρουπίας να ξεπερνά το 40% έναντι του δολαρίου των ΗΠΑ ο πληθωρισμός έχει φτάσει ήδη στο 54%. Η βοήθεια που αναζητά η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι πιθανό να πλήξει σκληρά τους πολίτες της χώρας, τουλάχιστον αρχικά. Με βάση την εμπειρία του παρελθόντος, γνωρίζουμε πως το ΔΝΤ θα θέλει σημαντικές δεσμεύσεις για τις κρατικές δαπάνες και άλλους οικονομικούς δείκτες πριν διασώσει οικονομικά τη Σρι Λάνκα. Μέχρι να ληφθεί, όμως, αυτή η απόφαση και να ικανοποιηθούν τα αιτήματα του ΔΝΤ, ο λαός της Σρι Λάνκα υποφέρει λόγω της κρίσης. Η χώρα δεν έχει αρκετά καύσιμα για βασικές υπηρεσίες όπως λεωφορεία, τρένα κι ιατρικά οχήματα, και αξιωματούχοι λένε ότι δεν έχει αρκετό ξένο νόμισμα για να εισάγει περισσότερα. Αυτή η έλλειψη καυσίμων έχει προκαλέσει δραματική αύξηση των τιμών της βενζίνης και του ντίζελ. Στα τέλη Ιουνίου, μάλιστα, η κυβέρνηση απαγόρευσε την πώληση βενζίνης και ντίζελ για μη βασικά οχήματα για δύο εβδομάδες. Οι πωλήσεις καυσίμων παραμένουν αυστηρά περιορισμένες. Τα σχολεία έχουν κλείσει και οι άνθρωποι κλήθηκαν να εργαστούν από το σπίτι, για να βοηθήσουν στη διατήρηση των προμηθειών.
Όπως γίνεται αντιληπτό, οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν στην χώρα τους τελευταίους μήνες είναι μια απολύτως φυσιολογική συνέπεια που προκάλεσε η πολιτική κατάσταση κι η οικονομική κρίση της Σρι Λάνκα. Με την κακοδιαχείριση της εθνικής οικονομικής κατάστασης από την οικογένεια Rajapaksa, ήταν αναμενόμενο οι πολίτες να διαμαρτυρηθούν βγαίνοντας στους δρόμους απαιτώντας δομικές και νομοθετικές αλλαγές.
Ευρυδίκη Παπανικολάου, φοιτήτρια Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ
Εξώφυλλο: https://www.google.com/search?q=%CF%83%CF%81%CE%B9+%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%BA%CE%B1+%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CE%B9%CE%B1&tbm=isch&ved=2ahUKEwiw7eajjaP5AhUNqRoKHYUJB2UQ2-cCegQIABAA&oq=%CF%83%CF%81%CE%B9+%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%BA%CE%B1+%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CE%B9%CE%B1&gs_lcp=CgNpbWcQAzIFCAAQgAQ6BggAEB4QCDoECAAQGFC0Fli6I2CCLWgAcAB4AIAB-wqIAYUskgEHNS0xLjMuMpgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1nwAEB&sclient=img&ei=OnLmYrDoEI3SaoWTnKgG#imgrc=NAyeq_WLQxEdPM
· Ayeshea Perera, “Sri Lanka: Why is the country in an economic crisis?”, 2022 (https://www.bbc.com/news/world-61028138)
· “Sri Lanka’s parliament extends state of emergency amid crackdown”, 2022 (https://www.aljazeera.com/news/2022/7/27/sri-lankas-parliament-extends-state-of-emergency-amid-crackdown)
· Frances Mao & Anbarasan Ethirajan, “Sri Lanka: Ranil Wickremesinghe elected president by MPs”, 2022 (https://www.bbc.com/news/world-asia-62202901)
· “Sri Lankan parliament elects six-time PM Wickremesinghe as new president”, 2022 (https://www.france24.com/en/live-news/20220720-%F0%9F%94%B4-sri-lankan-parliament-elects-six-time-pm-wickremesinghe-as-new-president)
· “Rights group seeks arrest of ex-Sri Lanka president in Singapore”, 2022 (https://www.aljazeera.com/news/2022/7/24/rights-group-seeks-arrest-of-former-sri-lanka-president)
· ‘He’s not our president’: Protesters reject new Sri Lankan leader”, 2022 (https://www.aljazeera.com/news/2022/7/20/sri-lanka-protesters-reject-new-president-ranil-wickremesinghe)
· Claire Parker & Miriam Berger, “What to know about the upheaval in Sri Lanka”, 2022 (https://www.washingtonpost.com/world/2022/07/09/sri-lanka-protests-faq-gotabaya-rajapaksa/)
· Thilak Mallawaarachchi & John Quiggin, “How did Sri Lanka run out of money? 5 graphs that explain its economic crisis”, 2022 (https://theconversation.com/how-did-sri-lanka-run-out-of-money-5-graphs-that-explain-its-economic-crisis-187352)
