Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής φιγουράρει στην κορυφή των πολιτικών ατζεντών τόσο σε εθνικό όσο και το διακρατικό επίπεδο. Ωστόσο, όπως ανέδειξε το COP-26 στην Γλασκόβη και πάρα τις προγενέστερες θετικές υποσχέσεις, η επίλυση της κλιματικής κρίσης δεν θα είναι εύκολη. Σε αντίθεση με τις άλλες δυνάμεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει ήδη ένα εντυπωσιακό ιστορικό ως ηγέτης στις κλιματικές πολιτικές σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγκεκριμένα, ΕΕ συνέβαλε στη διαμόρφωση ενός φιλόδοξου συνασπισμού, ζωτικής σημασίας για την επίτευξη της Συμφωνίας του Παρισιού το 2015, καθόρισε εν πολλοίς την κλιματική πολιτική καθ’ όλη τη διάρκεια της ταραχώδους προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ και διατήρησε εμπλεκόμενες σημαντικές δυνάμεις όπως η Κίνα, η Ινδία, αλλά και χώρες του Αναπτυσσόμενου Κόσμου.
Ο σημαντικός ρόλος της ΕΕ στην διαμόρφωση του διαλόγου για την κλιματική αλλαγή ενισχυθήκε περαιτέρω όταν τον Ιούλιο του 2020 υιοθέτησε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (ΕΠΣ) ως μέρος του πακέτου οικονομικής ανάκαμψης από την πανδημία Covid-19. Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις σε εθνικό επίπεδο, η πανδημία του κορονοϊού αποτέλεσε ένα παράθυρο ευκαιρίας για την υιοθέτηση ενός από τα πιο φιλόδοξα ευρωπαϊκά επιχειρήματα. H EΠΣ αποτελεί ένα προσχέδιο για την υλοποίηση του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας και ένα εξαιρετικό εργαλείο κανονιστικής διάχυσης που μπορεί να προάγει τα συμφέροντα της ΕΕ στην παγκόσμια σκηνή. Η παρούσα έρευνα αναλύει τους τρόπους με τους οποίους η ΕΕ θα μπορούσε να προωθήσει μια επιτυχημένη πράσινη διπλωματία και να προάγει ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέλλον. Για αυτό τον λόγο, η έρευνα εισάγει την έννοια της κανονιστικής ισχύος. Αυτή η απόφαση βασίζεται στην λογική: θεωρώντας ως κανονιστική ισχύ την ικανότητα μιας πολιτικής οντότητας να ορίζει τι σημαίνει «κανονικό» στην παγκόσμια πολιτική, η ΕΕ στοχεύει στο να «επεκτείνει τους κανόνες της στο διεθνές σύστημα» μέσω της κλιματικής διπλωματίας και της χρήσης των κανονιστικών εργαλείων (Manners, 2002, σ. 252).
Το άρθρο εισάγει πρώτα την έννοια της κανονιστικής ισχύος και εξετάζει τις βασικές αρχές που διέπουν την κλιματική διπλωματία της ΕΕ. Έπειτα, η έρευνα αναλύει πως η ΕΕ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την ΕΠΣ ως εργαλείο κανονιστικής ισχύος για την προώθηση των κλιματικών στόχων μέσω της διπλωματίας της. Η ΕΕ θα πρέπει: α) να διασφαλίσει την απρόσκοπτη εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, β) να διατηρήσει τη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή εν μέσω της εχθρότητας ΗΠΑ-Κίνας και να εκμεταλλευτεί την ΕΠΣ για την διάχυση ευρωπαϊκών στόχων και αξιών σε παγκόσμιο και πανευρωπαϊκό επίπεδο, γ) να χρησιμοποιήσει την ΕΠΣ για να δημιουργήσει νέες διμερείς και παγκόσμιες συμμαχίες, να αμβλύνει τις εντάσεις που προκύπτουν από την εφαρμογή της, και τέλος, να καθιερώσει τον ρόλο της στην παγκόσμια διακυβέρνηση του κλίματος ως πράσινη κανονιστική δύναμη.
*Η παρούσα ακαδημαϊκή έρευνα δημοσιεύτηκε στα πλαίσια του διαγωνισμού «The European Green Deal: moving to action Opportunities and challenges for the European citizens» του Ευρωπαϊκού think-tank, Institute of European Democrats, τον Νοέμβριο του 2021.
Δαβίδ-Αριστοτέλης Φουσίεκ, Πολιτικός Επιστήμονας
