Με την ανακοίνωση αυτή, η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ, αποφάσισε να τιμήσει την Ναργκίς Μοχαμαντί, με το Νόμπελ Ειρήνης 2023, σε μια συγκινητική τελετή στο Όσλο, που τράβηξε τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας. Η Μοχαμαντί εκπροσωπήθηκε στην τελετή από τα παιδιά της, καθώς η ίδια παραμένει φυλακισμένη στις φυλακές Εβίν της Τεχεράνης. Τα 17αχρονα δίδυμα παιδιά της, Κιάνα και Αλί, παρέλαβαν το βραβείο και εκφώνησαν μια ομιλία, που κατάφερε να συντάξει και να στείλει η μητέρα τους μέσα από την φυλακή:
«Το χιτζάμπ αποτελεί την βασική πηγή ελέγχου και καταπίεσης στην κοινωνία με στόχο την διατήρηση και διαιώνιση μιας αυταρχικής θρησκευτικής κυβέρνησης. Πιο αποφασιστική, πιο υπεύθυνη, πιο παθιασμένη, πιο αισιόδοξη. Ελπίζω αυτή η αναγνώριση να καταστήσει τους Ιρανούς που διαμαρτύρονται ζητώντας αλλαγή, πιο ισχυρούς και πιο οργανωμένους. Η νίκη είναι κοντά.».
Με τα λόγια αυτά, η Ιρανή ακτιβίστρια επιθυμεί να κινητοποιήσει την κοινή γνώμη σε έναν μαζικό αγώνα, ενάντια στην καταπίεση των γυναικών στη χώρα της και να προωθήσει την ανάγκη για προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας για όλους. Το φετινό βραβείο Ειρήνης αναγνωρίζει επίσης τις εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων που διαδήλωσαν ενάντια στις πολιτικές διακρίσεων και καταπίεσης του καθεστώτος που στοχεύουν στις γυναίκες. Αυτή η μάχη σε όλο το Ιράν έχει αντιμετωπιστεί με διώξεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια, ακόμη και θάνατο. Οι κατηγορίες σε βάρος της περιλαμβάνουν την διασπορά προπαγάνδας σε βάρος του κράτους. Η Ναργκίς είχε φυλακισθεί από τον Μάιο του 2015, ως τον Οκτώβριο του 2020, καθώς θεωρήθηκε η δημιουργός και διευθύντρια μιας «παράνομης ομάδας», που καλούσε στην κατάργηση της θανατικής ποινής.
Γεννημένη το 1972 στην Ζανιάν, του βορειοδυτικού Ιράν, η Μοχαμάντι σπούδασε Φυσική και έγινε επαγγελματίας μηχανικός. Κατά τη διάρκεια των πανεπιστημιακών της σπουδών, έγραψε άρθρα για τα δικαιωμάτων των γυναικών σε φοιτητική εφημερίδα και συνελήφθη σε δύο συνεδριάσεις μιας πολιτικής φοιτητικής ομάδας στην οποία συμμετείχε. «Μέχρι την κατάργηση του χιτζάμπ, θα συνεχίσω να περπατώ ακάλυπτη και θα τρέμετε όταν βλέπετε γυναίκες χωρίς μαντίλα», δηλώνει μέσα από τη φυλακή και καθίσταται σύμβολο ενός ισχυρού ανένδοτου αγώνα.
Η 51χρονη αγωνίστρια, η οποία θεωρείται «κρατούμενη συνείδησης» από την Διεθνή Αμνηστία, έχει καταδικαστεί σε 31 χρόνια φυλάκισης και 154 μαστιγώματα (!), σύμφωνα με τον οργανισμό Front Line Defenders. Ο γενναίος αγώνας της Ναργκίς Μοχαμαντί, έχει τεράστιο προσωπικό κόστος, καθώς η ίδια έχει να δει τα παιδιά της από το 2015. «Είναι ένας αφόρητος και απερίγραπτος πόνος», ανέφερε πριν μερικούς μήνες, σε συνέντευξή της στο Γαλλικό Πρακτορείο. Ο σύζυγός της, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι: «Σε 24 χρόνια γάμου, είχαμε 5 με 6 χρόνια κοινής ζωής. Όμως εκείνη ουδέποτε παραιτήθηκε. Δεν μπορούν να την λυγίσουν. Προσπάθησαν αλλά μέχρι τώρα δεν τα κατάφεραν. Το μόνο που πέτυχαν ήταν να ενισχύσουν την αποφασιστικότητά της. Η σύζυγός μου είναι μια γυναίκα πολύ ζωντανή, πολύ αισιόδοξη». Ο Ταγκί Ραχμανί, σύζυγος της Ναργκίς, είναι ο δημοσιογράφος με τις περισσότερες φυλακίσεις στο Ιράν, σύμφωνα με τους «Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα», ενώ η ίδια είναι αναπληρώτρια πρόεδρος του Ιρανικού Κέντρου Υπερασπιστών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (DHRC), το οποίο απαγορεύτηκε από την ιρανική κυβέρνηση το 2008.
Παρά τις προσπάθειές του, το τυραννικό καθεστώς του Ιράν. Δεν μπόρεσε να φιμώσει την φωνή της Μοχαμαντί. Η ακτιβίστρια ξεκίνησε να καταγράφει τα δεινά των συγκρατουμένων της, σε μια σειρά από συνεντεύξεις, που εμφανίζονται στο βιβλίο με τίτλο, «Λευκό Βασανιστήριο». Η Γκελαρέ Κακαβάντ, μεταφέροντας σε ντοκιμαντέρ το βιβλίο, ανέδειξε την βάναυση μεταχείριση των πολιτικών κρατουμένων στις φυλακές. Τα «λευκά βασανιστήρια» αποτελούν μια μέθοδο ψυχολογικών βασανιστηρίων που λαμβάνουν χώρα στο Ιράν: για μεγάλο και απροσδιόριστο χρονικό διάστημα οι φυλακισμένοι κρατούνται σε ένα κελί, όπου τα πάντα είναι εντελώς λευκά. Η παρακολούθηση της ταινίας καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς τα βασανιστήρια προβάλλονται αληθοφανώς (!). Οι ιρανικές αρχές δεν επέτρεψαν την προβολή της ταινίας, επειδή ακριβώς το «Λευκό Βασανιστήριο» φέρνει στο φως κάτι που δεν πρέπει να γίνεται γνωστό. «Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ ήταν ιδιαίτερα δύσκολες», ανέφερε ο Ιρανός σκηνοθέτης Βαχίντ Ζαρεζαντέχ.
Λίγες ημέρες πριν την βράβευση για το Νόμπελ Ειρήνης, η Ναργκίς Μοχαμάντι είχε ξεκινήσει απεργία πείνας με σκοπό να διαμαρτυρηθεί για την έλλειψη ιατρικής φροντίδας των κρατουμένων στις ιρανικές φυλακές, αλλά και για την υποχρέωση των γυναικών κρατουμένων να φορούν μαντίλα. Ο διευθυντής των φυλακών ανακοίνωσε ότι απαγορεύεται να σταλεί η Ιρανή σε καρδιολογικό νοσοκομείο, χωρίς να φορά το χιτζάμπ, μπλοκάροντας την μεταφορά της. Με ανάρτηση στο ίνσταγκραμ, από λογαριασμό που διαχειρίζεται η οικογένειά της, λίγες μέρες μετά, έκανε γνωστό ότι σταμάτησε την απεργία πείνας, αφού κατάφερε την μεταφορά της στο νοσοκομείο χωρίς να υποχρεωθεί να καλύψει το κεφάλι της.
«Το βραβείο είναι πρώτα και πάνω απ’ όλα αναγνώριση του πολύ σημαντικού έργου ενός ολόκληρου κινήματος στο Ιράν, με την αδιαμφισβήτητη επικεφαλής του, τη Ναργκίς Μοχαμαντί», δήλωσε η Ράις Άντερσεν, πρόεδρος της επιτροπής Νόμπελ, ενώ παράλληλα, το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) δήλωσε πως: «Η βράβευση της φυλακισμένης ακτιβίστριας Ναργκίς Μοχαμαντί υπογραμμίζει το θάρρος και την αποφασιστικότητα των Ιρανών γυναικών. Είδαμε το θάρρος και την αποφασιστικότητά τους απέναντι στα αντίποινα, τον εκφοβισμό, τη βία και την κράτηση. Παρενοχλήθηκαν για αυτά που κάνουν ή που δεν φοράνε. Υπάρχουν όλο και περισσότερα νομικά, κοινωνικά και οικονομικά μέτρα εναντίον τους. Αυτό είναι πραγματικά κάτι που υπογραμμίζει το θάρρος και την αποφασιστικότητα των γυναικών του Ιράν και πώς αποτελούν έμπνευση για τον κόσμο».
Οδυσσέας Δημόπουλος, Ιστορικός
