Written by LEP• 12 Μαρτίου, 2025• 5:35 μμ• Αρθρογραφία, Επικαιροτητα

Όταν οι θέσεις στις κερκίδες έμειναν κενές | Αναστασία Καταράκη

«Δεν έχω μίσος για κανέναν. Όλοι πρέπει να δείξουμε αγάπη στον άνθρωπο. Δεν ξέρω τι να πω. Βλέπω την κοινωνία να έχει στραβώσει. Κάτι πρέπει να αλλάξει»

Αυτά ήταν τα λόγια του παππού του 19χρονου αδικοχαμένου Άλκη Καμπανού, του οποίου το νήμα της ζωής κόπηκε βίαια, μετά από επίθεση οργανωμένης ομάδας οπαδών. Το περιστατικό αυτό συγκλόνισε την ελληνική κοινωνία, καθώς πρόκειται για συμβάν ωμής οπαδικής βίας.

O αθλητισμός είναι ένδειξη πολιτισμού για την εκάστοτε χώρα. Που είναι όμως ο πολιτισμός στις μέρες μας, όταν τα γήπεδα είναι γεμάτα από χούλιγκανς, που φέρουν το τιμητικό τίτλο του «οπαδού»; Ο οπαδός προέρχεται από τη λέξη έπομαι-οπάζω των αρχαίων ελληνικών και είναι αυτός που ακολουθεί, που συντροφεύει και υπηρετεί μία συγκεκριμένη ομάδα. Οπότε η διάκριση του οπαδού και του χούλιγκαν πια είναι εμφανής.

Ενώ λοιπόν παλαιότερα οι οπαδοί ήταν το πλεονέκτημα μίας ομάδας, σήμερα οι «οπαδοί» αποτελούν το πιο επικίνδυνο μειονέκτημα της. Εξευτελίζουν τον διαχρονικό θεσμό του αθλητισμού, καθιστώντας τον αφορμή για ξέσπασμα βίαιων συμπεριφορών.

Ο Άλκης ήταν η πιο πρόσφατη περίπτωση, ωστόσο δεν είναι λίγες οι φορές, που η παραβατική συμπεριφορά των «οπαδών» οδηγεί σε ακραία συμβάντα, όχι μόνο μέσα στα γήπεδα αλλά και στους δρόμους. Από την εκτόξευση αντικειμένων, μέχρι και την ύψωση υβριστικών πανό, σε κάθε αγώνα γινόμαστε μάρτυρες βίαιων συμπεριφορών εκ μέρους των χούλιγκανς.

Ο Τζορτζ Οργουελ έλεγε, πως ο σοβαρός αθλητισμός δεν έχει καθόλου να κάνει με το «ευ αγωνίζεσθαι». Είναι γεμάτος μίσος, ζήλια, καυχησιολογία, άγνοια όλων των κανόνων και σαδιστική ευχαρίστηση στην παρακολούθηση βίας. Με άλλα λόγια, είναι πόλεμος χωρίς πυροβολισμούς. Πλέον λοιπόν έχουμε έρθει σε απόσταση αναπνοής από αυτή την άποψη για τον αθλητισμό. Αυτό είναι λυπηρό, όχι μόνο για την γενέτειρα των Ολυμπιακών αγώνων αλλά και για κάθε χώρα, που αντιμετωπίζει τον άτυπο πόλεμο των κερκίδων.

ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στην Ελλάδα η βία μέσα στα γήπεδα φαίνεται να έχει μακρά ιστορία. Γιάννης Ρουσάκης, Γιώργος Καρνέζης, Κωνσταντίνος Κατσούλης, Ευθύμιος Λιάκας και Κώστας Ντόλιας, είναι μόνο μερικοί από τους νέους, που βρήκαν τραγικό θάνατο μέσα από συμπλοκές μεταξύ οπαδών και η λίστα φαίνεται να μην έχει τέλος. Στατιστικές δείχνουν

πως την περίοδο 2018-2019 η οικονομική ύφεση φέρνει μαζί της έξαρση του φαινομένου στην Ελλάδα, αναφερόμενοι όχι μόνο στα γνωστά συμβάντα, αλλά και στην άγνωστη βία που λαμβάνει χώρα εντός και εκτός γηπέδων. Μάλιστα στην περίοδο αυτή, οι οπαδοί του ΠΑΟΚ συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο βίαιων οπαδών, όπως καταγράφεται από τις ποινές, που έχει επιβάλει η Πειθαρχική Επιτροπή της Super League για παραβατική συμπεριφορά αυτών, σύμφωνα με τον Πειθαρχικό Κώδικα της ΕΠΟ.

· Ευθύμιος Λιάκας και Κώστας Ντόλιας:

Τον Απρίλιο του 1991 οι δύο άτυχοι οπαδοί του ΠΑΟΚ Ευθύμιος Λιάκας και Κώστας Ντόλιας, ηλικίας 21 και 25 ετών αντίστοιχα, καίγονται ζωντανοί στο αμάξι που επέβαιναν, μετά από ρίψη μολότοφ. Μήνες μετά, η μητέρα του Κώστα Ντόλια έδωσε τέλος στη ζωή της, βυθίζοντας για άλλη μία φορά την οικογένεια σε βαρύ πένθος. Με την πάροδο του χρόνου οι αρχικές καταθέσεις άλλαξαν. Έτσι το μοιραίο συμβάν από ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο μετατράπηκε σε ένα ατύχημα από φωτοβολίδες και έτσι το τραγικό συμβάν έμεινε ατιμώρητο. Ακόμη και σήμερα στα γραφεία του Συλλόγου της ΠΑΕ ΠΑΟΚ, στη Τούμπα βρίσκεται τοποθετημένη πινακίδα με τα ονόματα τους, αποδίδοντας ύστατο φόρο τιμής στους δύο οπαδούς. Αυτό είναι ίσως η μοναδική δικαίωση, που θα λάβουν ποτέ.

· Γιώργος Καρνέζης:

Τον Μάιο του 1995 ο 25χρονος Γιώργος Καρνέζης οπαδός του Παναθηναϊκού, μαχαιρώθηκε στην καρδία, μετά από έναν αγώνα μπάσκετ, την επόμενη μέρα κατέληξε. Φερόμενος ως θύτης ο 23χρονος Σταύρος Πρόφης, οπαδός της ΑΕΚ. Του απαγγέλθηκε κατηγορία για ανθρωποκτονία. Ο ίδιος δήλωσε πως βρισκόταν σε κατάσταση αυτοάμυνας. Ο θάνατος του Καρνέζη πυροδότησε ένα μπαράζ από χουλιγκάνιστικες επιθέσεις σε ολόκληρη την επικράτεια, ευτυχώς χωρίς άλλα θύματα.

· Γιάννης Ρουσάκης:

Τον Σεπτέμβρη του 2011 η ζωή του 19χρονου τότε Γιάννη Ρουσάκη έλαβε άδοξα τέλος, Μετά απο αγώνα ποδοσφαίρου, στο Ηράκλειο Κρήτης. Ο 26χρονος θύτης καταδικάστηκε σε ισόβια, χωρίς να του έχει αναγνωριστεί κανένα ελαφρυντικό.

· Κωνσταντίνος Κατσούλης:

Τραγικό θάνατο «πυξ-λαξ» βρήκε τον Σεπτέμβρη του 2014 ο 46χρονος οπαδός του Εθνικού Κωνσταντίνος Κατσούλης. Μετά από αγώνα ποδοσφαίρου ο φίλαθλος του Εθνικού είχε δεχτεί σφοδρή επίθεση

λιντσαρίσματος, από τουλάχιστον 10 οπαδούς του Ηρόδοτου κατά τη διάρκεια αγώνα της Γ’ Εθνικής στη Νέα Αλικαρνασσό Ηρακλείου, στις 14 Σεπτεμβρίου 2014. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, τον χτυπούσαν με μπουνιές και κλοτσιές στο κεφάλι, στα χέρια, στα πόδια ακόμα και όταν εκείνος έπεσε στο έδαφος, ενώ η τελευταία του προσπάθεια ήταν να προστατέψει γυναίκες και παιδιά που βρίσκονταν στην κερκίδα του Εθνικού.

· Αλκης Καμπανός:

Τον Φεβρουάριο του 2022 ένα ακόμη έγκλημα οπαδικής βίας συντάραξε το πανελλήνιο. Θύμα αυτή τη φορά ο 19χρονος Άλκης Καμπανός. Ήταν ξημερώματα 1ης Φεβρουαρίου 2022, όταν ο 19χρονος, Άλκης Καμπανός βρισκόταν με την παρέα του στην περιοχή Χαριλάου Θεσσαλονίκης. Δύο αυτοκίνητα σταματούν στο σημείο, ρωτούν τον Άλκη και την παρέα του, τι ομάδα είναι. Ο Άλκης απαντά, πώς είναι Άρης και τότε αρχίζουν να επιτίθενται στον νεαρούς με ρόπαλα, μαχαίρια, δρεπάνια και άλλα αιχμηρά αντικείμενα. Το νήμα της ζωής του κόπηκε βίαια μετά από μαχαίρωμα στο πόδι, που οδήγησε σε ακατάσχετη αιμορραγία και εν τέλει θάνατο.

Όλα τα παραπάνω περιστατικά και ακόμη ο πρόσφατος θάνατος του 29χρονου Μιχάλη Μαρτυρικού, μας δείχνουν πως η οπαδική βία αποτελεί μία παθογένεια της (ελληνικής) κοινωνίας. Μετά τον θάνατο νέων οπαδών στην Ελλάδα του 2023 φαίνεται, πως όλα στο κόσμο αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν και πράγματι ποτέ «δε φεύγουν τα νεκρά παιδιά από τα σπίτια τους…» και πράγματι «…για ό,τι γίνεται ‘κείνο που λείπει, φέρουμε τώρα, εμείς μονάχα, ακέρια την ευθύνη.»

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ:

Τα περιστατικά οπαδικής βίας λαμβάνουν ενίοτε και πολιτικές προεκτάσεις, καθώς στις εξέδρες πλέον η μάχη αποκτά ιδεολογική υπόσταση. Η οικονομική κρίση στη χώρα μας και οι επιπτώσεις της σε όλο το φάσμα του κοινωνικού ιστού, θα δώσουν ακόμα μεγαλύτερη βάση για την ακροδεξιά φρασεολογία. Κομμάτι της κοινωνίας και ο αθλητισμός, όπου στη λαοφιλέστερη έκφανσή του, που είναι το ποδόσφαιρο, εισέβαλαν με τον μανδύα των «οπαδών» ξεκάθαρες μορφές φασισμού, ρατσισμού και νεοναζισμού. Απόδειξη ότι οι Έλληνες οπαδοί συμπαρασύρθηκαν από το εκάστοτε κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, που είχε διαμορφωθεί, αποτελούν οι στατιστικές έρευνες, που δείχνουν πως η πλειονότητα των θυτών, κατά την περίοδο ακμής της οπαδικής βίας ήταν στο μεγαλύτερο τους ποσοστό Έλληνες.

Άλλο ένα τρανό παράδειγμα πολιτικών προεκτάσεων είναι η γενέτειρα του χουλιγκανισμού – όπως πολλοί τη χαρακτηρίζουν, Αγγλία. Ήταν 1985 όταν είχε λάβει χώρα ο «ματωμένος τελικός» μεταξύ Λίβερπουλ και Γιουβέντους, γράφοντας μία από της πιο ματωμένες σελίδες του παγκόσμιου ποδόσφαιρου, καθώς 39 άνθρωποι χάσανε τη ζωή του και 300 τραυματίστηκαν.

Τότε η Θάτσερ ανακοινώνει, πως ευθύνη για τα αιματηρά γεγονότα φέρει κατά αποκλειστικότητα η Αγγλία, έτσι η απόφαση της προέβλεπε τον πενταετή αποκλεισμό των βρετανικών ομάδων από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις.O διεθνης τύπος έκανε λόγο για πάταξη του χουλιγκανισμού από τη Σιδηρά Κυρία, ενώ τα βρετανικά μέσα αποδοκίμαζαν αυτή της την ιδέα, υποστηρίζοντας, πως η απόφαση αυτή πάρθηκε χωρίς να αντισταθμιστούν όλες οι συνέπειες της.

Επιπλέον άνοιξε ένας πολιτικός διάλογος μετά το θάνατο της, που μεταξύ άλλων υποστηρίχτηκε, από τον πρώην υπουργό εσωτερικών, ότι η Θάτσερ όχι μόνο δεν αντιμετώπισε τον χουλιγκανισμό, αλλά υποδαύλιζε μία κουλτούρα ατιμωρησίας για την αστυνομία, η οποία έπαιξε το ρόλο της στη συγκάλυψη, που ακολούθησε τη τραγωδία του Χίλσμπορο. Μάλιστα η «Bleacher Report» αναφέρει χαρακτηριστικά, ότι η Θάτσερ «πουλήθηκε» στην ίδια την ιστορία, όταν επισκέφτηκε τη σκηνή την επόμενη μέρα της τραγωδίας.

Στην Κροατία το 2020 οπαδοί της Ντίναμο είχανε υψώσει υβριστικό πανό κατά των Σέρβων που έγραφε «Θα πηδάμε τις γυναίκες και τα παιδιά των Σέρβων». Ζωντανεύοντας μνήμες από τον εμφύλιο, που είχε οδηγήσει στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Περιστατικά ακραίου εθνικισμού μέσα στα γήπεδα, συναντώνται συχνά και στη Γαλλία, με τους δρόμους να βάφονται με αίμα, από συγκρούσεις μεταξύ αριστερών οπαδών της Μαρσέιγ και ακροδεξιούς της Παρί Σεν Ζερμέν.

Στην Ισπανία δεν είναι λίγες οι φορές, που πανό με σβάστικες «διακοσμούν» τις κερκίδες και αλλοεθνείς παίκτες αποδοκιμάζονται ή απειλούνται. Στην Ιταλία φερόμενοι ως ακροδεξιοί οπαδοί της Λάτσιο αντιτάσσονται στους αριστερούς οπαδούς της Λιβόρνο. Εκεί όλα είναι στο παιχνίδι, μαχαιρώματα, ξυλοδαρμοί εντός και εκτός γηπέδων.

Φαίνεται πως οι οπαδοί ξεχνούν ότι είναι σημαντικό πάντοτε να υπάρχει η αντίπαλη ομάδα, διαφορετικά δεν θα υπήρχε το ποδόσφαιρο. Είναι σημαντικό να υπάρχει ευγενής άμιλλα μεταξύ αθλητών, αλλιώς δεν υπάρχει αθλητισμός. Ο αντίλογος είναι ζωτικό μέρος του διαλόγου και πάντοτε θα υπάρχει διάσταση απόψεων, που μπορεί να εκφράζεται χωρίς να ξεφτιλίζεται. Είναι βασικό να καταλάβουν οι οπαδοί, τι είναι εν τέλει αυτό που αγαπούν. Η ωμή βία ή η ομάδα τους;

Ευθύνη για το φαινόμενο αυτό φέρει όχι μόνο η πολιτεία, αλλά όλοι οι εμπλεκόμενοι, διοργανωτές, αθλητές, πρόεδροι και ιδιοκτήτες των ομάδων. Πρόσφατα σε συνέντευξη του στο «Politica 89,8» o καθηγητής εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμειο – Γεώργιος Παπακωνστνατής, επισήμανε πως: «Η οπαδική βία είναι ένα σοβαρό ζήτημα, όμως δεν του υπάρχει η ανάλογη πολιτική και κοινωνική βούληση για να σταματήσει… Δεν είναι τυχαίο πως πρόεδροι κι ιδιοκτήτες ομάδων, φροντίζουν όταν αναλάβουν να ελέγχουν τους οπαδούς. Ένα ακόμα αίτιο προς αυτή την κατεύθυνση έχει να κάνει με το γεγονός ότι ανεχόμαστε διαχρονικά την οπαδική βία. Οι Παράγοντες αφενός επειδή επιθυμούν να έχουν για λόγους οικονομικούς και λόγους επιρροής τους οπαδούς με το μέρος τους κι οι φίλαθλοι, επειδή ανέχονται τους οπαδούς.»

Το φαινόμενο της οπαδικής βίας αναζωπυρώνεται με την πάροδο του χρόνου τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Θύματα της νέοι άνθρωποι. Ο διάλογος για την οπαδική βία δε σταματά ποτέ. Τα κράτη προσπαθούν μέχρι σήμερα να εξαλείψουν το φαινόμενο, όμως χωρίς επιτυχία. Όλοι εμείς αμέτοχοι θεατές, που ελπίζουν πως τα επόμενα μέτρα, που θα ληφθούν θα κλείσουν μια για πάντα αυτόν τον κύκλο αίματος. Μέχρι όμως αυτό να γίνει πενθούμε ακόμη ένα θύμα.

Κάθε φορά που κάτι τέτοιο συνέβαινε παραδόξως, φέρνω στο μυαλό μου τη πρώτη μου εμπειρία στο γήπεδο. Ήμουν 14 χρονών στον αγώνα Ολυμπιακός- Ντόρτμουντ. Είχα ταξιδέψει από τις Σέρρες μέχρι την Αθήνα με τον αδελφό μου. Θα έλειπα μερικές μέρες από το σχολείο, για να γνωρίσω από κοντά τον Ολυμπιακό. Την ομάδα με της οποίας τα χρώματα με ντύνανε ακόμη και ως βρέφος-οχτώ μηνών, είχα φωτογραφηθεί με την ερυθρόλευκη φανέλα στο περιοδικό «ΓΑΥΡΟΣ»- στη στήλη με τα θρυλικά μωρά. Πήγα λοιπόν να δω από κοντά την ομάδα μας. Τερματοφύλακας ήταν ο Κωστάντζο και στην άμυνα ο εφηβικός μου έρωτας, Χολέβας. Ο Ολυμπιακός επικράτησε της Ντόρτμουντ 3-1 και τότε με τη λήξη του αγώνα όλοι στις κερκίδες αγκαλιαστήκαμε και τραγουδούσαμε «είσαι στο μυαλό, κάτι μαγικό…» Τότε για πρώτη φορά ένιωσα συναισθήματα, που ποτέ μέχρι τώρα δε τα έχω ξανανιώσει, τότε κατάλαβα γιατί ο κόσμος αγαπά το ποδόσφαιρο. Γιατί ο αθλητισμός ενώνει. Γυρίσαμε στο ξενοδοχείο μας στην Καστέλα και σε όλο το δρόμο τραγουδούσαμε: «είσαι στο μυαλό κάτι μαγικό…», την άλλη μέρα δεν είχαμε φωνή πια, αλλά ούτε μας ένοιαζε…

Δεκατρία χρόνια μετά, προσπαθώ, να κρατήσω ζωντανό στην ψυχή μου το συναίσθημα εκείνο του 2011. Σκέφτομαι αν το αίμα, που έχει χυθεί στις κερκίδες είναι ικανό να ξεπλύνει κάθε αβρό συναίσθημα οπαδισμού. Λέω πως υπάρχει αυτή η πλευρά του αθλητισμού, αυτή που ενώνει και δεν κάνει τις μάνες να κλαίνε τα παιδιά τους. Σήμερα στέκομαι μπροστά από τις κερκίδες του γηπέδου, συλλογίζομαι, πόσες θέσεις έμειναν κενές. Εδώ σήμερα μπορεί να καθόταν ο Ευθύμης, ο Γίωργος, ο Γιάννης, ο Κώστας, ο Άλκης, ο Μιχάλης…Θα μπορούσαν αγκαλιασμένοι να πανηγυρίζουν για τη νίκη… τη νίκη απέναντι σε έναν κοινό αντίπαλο, που αρχικά φαινόταν αήττητος. Όμως οι θέσεις παραμένουν κενές και οι νίκες λίγο καιρό μετά μετατρέπονται σε ήττες… Τελικά η ζωή είναι μικρή για να είμαστε οπαδοί!

Πηγές:

Εκδόσεις i-Write «Αθηλτισμός και Λογοτεχνία/Κεφ.: Το ευ αγωνίζεσθε κομμάτι του εύ ζην» – Καταράκη Αναστασία