Στον αιώνα που στιγματίζεται από μία φερόμενη κοινωνική εμβάθυνση και πρωτίστως εκ της
ασθματικής και ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης, αποτελεί αδιαφιλονίκητο γεγονός πως η
μιντιακή πραγματικότητα που εγκαθιδρύθηκε επαναστατικά στο πολιτικό και εν γένει
κοινωνικό “γίγνεσθαι”, γεννά στην δίνη της εξέλιξης της ορισμένες κεκαλυμμένες και μη
παθογένειες. Παρά την επάξια κοινωνική προσφορά της τεχνολογίας στην σύγχρονη
πραγματικότητα -με αναρίθμητα αποδεικτικά στοιχεία να πλαισιώνουν τον άνωθι ισχυρισμό,
όπως λόγου χάριν η εύκολη πρόσβαση και διάχυση πληροφοριών ή η μεταφορικά
εκμηδένιση των χιλιομετρικών αποστάσεων-, η σαρωτική πορεία ιδίως των διαδικτυακών
μέσων και η τάση υπερμεγέθυνσης ορισμένων κοινωνικών ζητημάτων μέσω αυτών,
συνιστούν ποικίλα κωλύματα όπου τελικά δυσχεραίνουν την έκφραση της ελευθερίας του
λόγου αντί να την προωθούν.
Ο λόγος για το γνωστό της πάσει, politically correct, την πολιτική ορθότητα δηλαδή. Μία
κοινωνική τάση που ορθώς μεν αναδείχθηκε και υποστηρίχθηκε -ιδιαίτερα από τα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης-, συσπειρώνοντας αμέτρητους ανα τον κόσμο οπαδούς, λανθασμένα
δε απέβη να αποτελεί μια φλογοβόλα δαμόκλειο σπάθη πάνω από την κεφαλή οποιουδήποτε
θαρραλέα πλέον προβαίνει στην έκφραση δημοσίου λόγου. Εξ ορισμού η πολιτική ορθότητα
συνιστά την αποφυγή και την καταδίκη εκφράσεων ή απόψεων οι οποίες θίγουν την
υπόσταση και τα δικαιώματα ευαίσθητων και κοινωνικά περιθωριοποιημένων ομάδων.
Έπειτα από αιματηρούς αγώνες υπέρ του φεμινισμού, της ανεξιθρησκείας, της φυλετικής και
κοινωνικής ισότητας και τις αδιάλειπτες μάχες της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, είναι σαφώς
ωφέλιμη μια τέτοια τοποθέτηση, αφού αποσκοπεί στην προάσπιση των συνταγματικών
δικαιωμάτων των παθουσών κοινωνικών ομάδων, γνωστοποιώντας την θεωρητικά αλλά όχι
πρακτικά εφαρμοσμένη σε πολλές περιπτώσεις ισότητα τους τόσο στο δημόσιο βήμα αλλά
και στην καθημερινότητα της σύγχρονης κοινωνίας μας. Η μεθοδευμένη, ωστόσο,
παραποίηση του τι θεωρείται πολιτικά ορθό και τι όχι, στιγματίζει το παρόν ελλοχεύοντας δε
μια επικείμενο κίνδυνο εκτράχυνσης της στο μέλλον.
Απτόμενος της άποψης του Ουμπέρτο Έκο επι του θέματος, ο οποίος υπογραμμίζει την
λεπτή γραμμή που συχνά διαπερνά το καλπάζων κίνημα του πολιτικά ορθού, αγγίζοντας έτσι
τα όρια ενός σύγχρονου κοινωνικού φονταμενταλισμού, είναι αδήριτο να διαχωριστεί η
γνήσια έννοια του ‘politically correct’ από την ετεροκατεύθυνση και χειραγώγηση που στο
όνομα του κινήματος αυτού υφίστανται ορισμένες περιθωριοποιημένες ομάδες με απώτερο
σκοπό την ικανοποίηση ορισμένων πολιτικών κυρίως σκοπιμοτήτων. Οτιδήποτε, άλλωστε,
χωράει ασάφεια μπορεί εύκολα να ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως ανάλογα με το συμφέρον που
εξυπηρετεί. Ως γνωστόν, δεν είναι λίγες οι φορές που στην χορεία του κινήματος αυτού και
στην εσκεμμένη τάση διεύρυνσης του, στιγματίστηκαν και κατακρίθηκαν βαρέως άνθρωποι
λόγω μιας κατευθυνόμενης ή μη παρερμήνευσης των λόγων τους. Είναι ακλόνητα
καίριο,λοιπόν, να οριοθετηθεί το τι θεωρείται ‘πολιτικά ορθό’ και να μην αφήνεται
ασμίλευτο στην απόδοση και κρίση οποιουδήποτε διαθέτει το βήμα να θέσει την δική του
ερμηνεία επί του ζητήματος. Σε αντίθετη περίπτωση, η κοινή γνώμη μπορεί ευκόλως να πλανηθεί από οποιονδήποτε δεινό ρήτορα και να περιοριστεί η ελευθερία του λόγου υπό το
πρίσμα μιας διαρκούς λογοκρισίας – γεγονός ανησυχητικό για την διατήρηση της
ακεραιότητας μιας συνταγματικής κοινωνίας-. Φυσικά, δεν αναφέρομαι σε περιπτώσεις
αυταπόδεικτες, βλέπε την καθαρή και καθολικά αναγνωρισμένη ομοφοβική επίθεση του
κ.Μπέου κατά του κ.Κασσελάκη. Αντιθέτως, κάνω μνεία σε περιπτώσεις όπου ένας εκάστοτε
άνθρωπος στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό βίο καλύπτεται από το πέπλο της ‘ορθότητας’ και
εκμεταλλεύεται εξ ιδίου συμφέροντος την περιθωριοποίηση που πιθανώς να ανέχτηκε αδίκως
η κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκει, προκειμένου να προστατευθεί από την κρίση ή τις
συνέπειες των πράξεων του – μη αφορούμενες της κοινωνικής του ταυτότητας φυσικά- ή
απλά να διεγείρει την πολιτική αίσθηση και προβολή, πάντοτε στο πολύπαθο όνομα της
κοινωνικής εξέλιξης. Η τάση αυτή αποκλειστικά και όχι η παρθένα έννοια του πολιτικά
ορθού, είναι καθαρα εκλαϊκευτική και κατακριτέα και οδηγεί την πολιτική ορθότητα σε μια
-ας μου επιτραπεί- λαϊκιστή κορεκτίλα, η οποία αμαυρώνει το υψηλο ιδανικό που ο
‘πολιτικός κορεκτισμός’ υπηρετεί.
Διαφαίνεται ανάγλυφη μία πρόδηλη παραποίηση και εκμετάλλευση ενός κοινωνικά
εξορθολογιστικού κινήματος, η οποία εύστοχα επιτυγχάνεται μέσω της διαρκούς διεύρυνσης
και του αχαρτογράφητου που το διακρίνει. Έτσι, παρόλο που στον πυρήνα του ο ‘πολιτικός
κορεκτισμός’ αποσκοπεί στην κατάρριψη του φόβου, της περιθωριοποίησης και των
κοινωνικών στερεοτύπων, κινδυνεύει με την εντεταμένη λανθασμένη χρήση του να
δημιουργήσει νέα στερεότυπα, προμηνύοντας έναν κίνδυνο προβοκατόρικης λογοκρισίας και
βεβηλώνοντας φυσικά έτσι το συνταγματικά απαράβατο της ελευθερίας λόγου. Αν δύναμαι
να αποδώσω μια δική μου διάσταση στο όλο φλέγων ζήτημα θα ήταν θεμιτό το ‘politically
correct’ να προσεγγιστεί με μια πιο ηθική και όχι καθαρά πολιτική χροιά. Ένα οριοθετημένο
και κυρίως ορισμένο ‘ethically correct’ συναπτόμενο άμεσα με τους συνταγματικούς κανόνες
που πηγάζουν από τα κοινωνικά ήθη, δίχως περιθώρια για ανακρίβειες και ποικίλες ερμηνείες
πιθανώς να έδινε μια νέα πνοή και κατεύθυνση στο ζήτημα αποκαθιστώντας αμφίδρομα την
ισότητα στον πολιτικό και ιδιωτικό βίο.
Κωνσταντίνος Παυλόπουλος, Φοιτητής Νομικής
