Τι και αν οι κοινωνίες ήταν ανέκαθεν πολυπολιτισμικές , η δυσανεξία και οι αντιστάσεις που προβάλλουμε απέναντι στο διαφορετικό εξακολουθούν να υφίστανται. Ας μιλήσουμε λοιπόν για τον μετανάστη, τον πρόσφυγα,τον διαφορετικό, τον ‘‘ξένο’’.
Άραγε είμαστε όλοι σύμφωνοι στο να δίνεται σε αυτούς τους ανθρώπους η δυνατότητα να υπάρξουν αναμεσά μας με όρους δικής τους ακεραιότητας κι όχι δική μας; Η πεποίθηση ότι η κοινωνία δεν είναι ώριμη να αποδεχτεί και να συνυπάρξει με το διαφορέτικο είναι αν μη τι άλλο αισθητή. Όμως μια τέτοια σκέψη γρήγορα οδηγεί σε αδιέξοδο , καθώς μπορεί να μην ωριμάσει ποτέ αν εμείς οι ίδιοι δεν της δώσουμε το ερέθισμα. Μήπως το γεγονός ότι συγχέουμε τον όρο μετανάστη με τον όρο πρόσφυγα απαντάται σε κοινούς προσδιορισμούς – όπως ο ξένος,‘‘ο άλλος’’, ο επικίνδυνος, η ‘‘απειλή’’ , που αποδίδουμε σε αυτές τις δύο έννοιες; Μία αποσαφήνιση των όρων αυτών ενδεχομένως να βοηθούσε.
Η μετανάστευση είναι κατεξοχήν ένα πολιτικό ζήτημα . Οι μεν μετανάστες μετακινούνται για οικονομικούς λόγους. Η ανέχεια και οι συνθήκες φτώχειας που αντιμετωπίζουν τους ωθούν στην αναζήτηση καλύτερων συνθηκών ζωής. Στην βιβλιογραφία ο όρος μετανάστης χρησιμοποιείται περισσότερο για τους εξωτερικούς μετανάστες ,εκείνους δηλαδή που περνάνε τα σύνορα της χώρας τους, κι όχι τόσο για τους εσωτερικούς ,οι οποίοι μετακινούνται σε κάποια άλλη πόλη, χωριό ή νησί της χώρας στην οποία διαμένουν. Ο δε πρόσφυγας διασχίζει τα σύνορα εξαιτίας του κινδύνου που διατρέχει η ζωή του ή η προσωπική του ελευθερία. Αιτείται άσυλο σε κάποια άλλη χώρα προκειμένου να προστατευθεί , ωστόσο πολλοί πρόσφυγες όταν παύσει να απειλείται η ζωή τους επιστρέφουν στην πατρίδα τους .
Ενόψει κορονοϊού εξακολουθούμε να βάζουμε στο στόχαστρο αυτούς τους ανθρώπους. Την ίδια στιγμή που εμείς οι ίδιοι προκειμένου να προστατευθούμε απ’τον κορονοϊό αναζητάμε καταφύγιο στα χωριά μας,συνεχίζουμε να θυμωνούμε και να κατήγορουμε ανθρώπους, οι οποίοι αναγκάζονται να πουλήσουν όλα τα υπάρχοντα τους για να επιβιβαστούν μόνοι τους ή μαζί με την οικογένεια τους σε μία βάρκα ,ευελπιστώντας να πατήσουν στεριά. Και στις δύο περιπτώσεις σκοπός είναι η επιβίωση. Στην προσπάθεια μας να σώσουμε τον εαυτό μας αλλά και τη ζώη των δικών μας δεν θα κάναμε το ίδιο; Εάν οι άνθρωποι αυτοί είχαν τη δυνατότητα να ζουν με ασφάλεια και αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης στον τόπο τους , τοτέ δεν θα επέλεγαν να έρχονται αντιμέτωποι με το άγνωστο , τον φόβο, την αγωνία ,την αβεβαιότητα,την καταπάτηση κάθε πτύχης της αξιοπρέπειας τους και πόσο μάλλον τον θάνατο. Είναι γνωστό ότι οι πόλεμοι στο Ιράκ και Αφγανιστάν είναι συνέπεια της εμπλοκής Δυτικών δυνάμεων. Εναντιωνόμαστε λοιπόν στους κύριους υπαίτιους της όλης κατάστασης ή σφάλουμε ;
Η ιδέα ότι το μεταναστευτικό μπορεί να λυθεί κτίζοντας σύνορα όπως βλέπουμε δεν λειτουργεί , εκείνος που θέλει να φύγει κάποια στιγμή θα το κάνει έστω κι αν βάλει τη ζωή του σε κίνδυνο, κι αυτό είναι δομικό στοιχείο στην ιστορία της μετανάστευσης. Ακόμα όμως και να έρθουν στην Ευρώπη τι μέλλον θα έχουν; Σε τι οφελεί να ζουν σε ένα αφιλόξενο γι’αυτούς περιβάλλον; Δεν θα ήταν ορθότερο να τους επίστραφει μία βιώσιμη γι’αυτούς χώρα ;
Άραγε, έχουμε αναρωτηθεί ποτέ τι άλλο φέρουν αυτοί οι άνθρωποι πέρα απ’την ταμπέλα του ξένου με την οποία εμείς τους προσδιορίζουμε; Είμαστε πρόθυμοι να γνωρίσουμε τον πολιτισμό που φέρουν και να ακούσουμε την ιστορία τους, όχι από άλλους αλλά απο τα ίδια τα υποκείμενα στα οποια ανηκει ; Η ιδιότητα μας ως άνθρωποι είναι η πιο σημαντική από κάθε άλλου είδους ταυτοτητα.
Μην περιμένεις να σου απλώσει κάποιος το χέρι για να σε χαιρετήσει,άπλωσε το εσύ! Πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή μας αν αυτή η φράση του Νέλσον Μαντέλα εκδηλωνόταν έμπρακτα απο όλους μας;
Νικολέτα Χριστίνα Βαλσαμίδου, Φοιτήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας
