«Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα, εγώ σε προσφωνώ γυναίκα κατευθείαν. Στολίζεις κάποιο πάρκο. Από μακριά εξαπατάς. Θαρρεί κανείς πως έχεις ελαφρά ανακαθήσει να θυμηθείς ένα ωραίο όνειρο που είδες, πως παίρνεις φόρα να το ζήσεις. Από κοντά ξεκαθαρίζει το όνειρο: δεμένα είναι πισθάγκωνα τα χέρια σου μ’ ένα σκοινί μαρμάρινο κι η στάση σου είναι η θέλησή σου κάτι να σε βοηθήσει να ξεφύγεις την αγωνία του αιχμαλώτου. Έτσι σε παραγγείλανε στο γλύπτη: αιχμάλωτη».
Ελλάδα 2021. Αριθμός Γυναικοκτονιών: 15 για φέτος.
Δεκαπέντε γυναίκες λιγότερες, δεκαπέντε μάνες, κόρες, αδελφές, σύζυγοι, φίλες… Δεκαπέντε καθίσματα αδειανά στο φετινό εορταστικό τραπέζι. Δεκαπέντε από εμάς λιγότερες.
Οι φερόμενοι ως δράστες άλλοι μετανιωμένοι και άλλοι όχι. Κάποιοι από τους ένοχους, που ομολόγησαν τα εγκλήματα τους μετάνιωσαν, κάποιοι άλλοι νόμιζαν πως σχεδίασαν το τέλειο έγκλημα, κάποιοι το κάνανε εν βρασμώ, κάποιοι το κάνανε επειδή ζηλεύαν, επειδή τυφλώθηκαν από το πάθος…
«Αν κάτι πήγαινε ν’ αλλάξει στην πορεία των μαρμάρων, αν άρχιζαν τ’ αγάλματα αγώνες για ελευθερίες και ισότητες, όπως οι δούλοι, οι νεκροί και το αίσθημά μας, εσύ θα πορευόσουνα μες στην κοσμογονία των μαρμάρων με δεμένα πάλι τα χέρια, αιχμάλωτη.»
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΟΗΕ, 137 γυναίκες ανά τον κόσμο δολοφονούνται καθημερινά από τον σύντροφο τους ή από κάποιον συγγενή τους.
Διάβασα αυτές τις σειρές και μετά τις ξαναδιάβασα φωναχτά, γιατί μου φαινόταν πως κάτι δεν κατάλαβα, «… 137 γυναίκες ανά τον κόσμο δολοφονούνται ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ». Φοβόμουν να ανοίξω την τηλεόραση, τον υπολογιστή, οποιαδήποτε πηγή ειδήσεων, μην ακούσω για άλλη μία γυναικοκτονία και κάθε φορά οι φόβοι μου επαληθεύτηκαν.
Μετά σκεφτόμουν, γιατί οι γυναίκες αυτές δεν έφυγαν νωρίτερα, γιατί έμεναν σε μία σχέση κακοποιητική; Γιατί ενώ τις χτύπησε είπανε με χαρά «ναι» στην πρόταση γάμου, γιατί ενώ δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η δεύτερη φορά, που κακοποιούταν έκαναν παιδί με αυτόν τον άντρα; Γιατί απλώς δεν έφευγαν! Μακάρι να έφευγαν!
Έτσι αποφάσισα να βρω απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα ή τουλάχιστον στο βασικότερο γιατί έμειναν; Ψάχνοντας ανακάλυψα, στο twitter το hashtag #WhyIStayed , όπου γυναίκες που υπήρξαν θύματα έμφυλης βίας από τους συντρόφους τους, έγραφαν τους λόγους που δεν τους εγκατέλειπαν. Πέρασα αρκετή ώρα διαβάζοντας μαρτυρίες γυναικών και ήθελα να κλάψω. Μερικές από αυτές ήταν οι εξής:
«Επειδή ένιωθα πως δεν υπάρχει διέξοδος».
«Γιατί με εκβίαζε συναισθηματικά, γιατί με έκανε να συνειδητοποιήσω τη δύναμη που είχε πάνω μου και ότι το να φύγω δεν αποτελούσε ποτέ επιλογή.
«Γιατί αν έφευγα θα ζούσα μία ζωή μετανιώνοντας το. Τολμήστε να με ρωτήσετε ξανά γιατί δεν έφυγα».
«Είχα ανεχτεί επί χρόνια τη βία και πίστευα ότι δεν είμαι αρκετά δυνατή για να τον αφήσω και να φύγω. Για χρόνια μου έλεγε ότι είμαι άχρηστη και τον πίστευα. Επίσης ανησυχούσα ότι θα έκανε κακό στον γιό μου και θα προσπαθούσε να τον πάρει από εμένα».
«Ο Μάριο με βίαζε».
«Επειδή τον αγαπούσα».
Συγκλονιστικές μαρτυρίες γυναικών, που αν έμεναν μπορεί να ήταν η επόμενη που θα έλειπε. Δεν είναι λίγες οι γυναίκες, που δεν θέλουν να «χαλάσουν το σπίτι τους», «στο κάτω-κάτω άντρας είναι αν πει και μια κουβέντα παραπάνω, δεν έγινε τίποτα», όπως έλεγαν οι γιαγιάδες μας. Και έτσι συνεχίζουμε να μεγαλώνουμε σε μία κοινωνία, όπου δεν έγινε και τίποτα, σε μια κοινωνία, που αύριο θα ξυπνήσει με την ανάμνηση μιας λιγότερης και μετά θα ξεχάσει. Ε λοιπόν φαίνεται πως ίσως τελικά η κοινωνία δεν ξεχνά, βέβαια δεν την αφήνουν και να ξεχάσει εδώ, που τα λέμε. Κάθε μέρα μετράμε θύματα.
«Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα, εγώ σε λέω γυναίκα αμέσως. Όχι γιατί γυναίκα σε παρέδωσε στο μάρμαρο ο γλύπτης κι υπόσχονται οι γοφοί σου ευγονία αγαλμάτων, καλή σοδειά ακινησίας. Για τα δεμένα χέρια σου, που έχεις όσους πολλούς αιώνες σε γνωρίζω, σε λέω γυναίκα».
Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω tweets μια έρευνα του ΒΥU έδειξε, ότι οι οκτώ βασικότεροι λόγοι, που μία γυναίκα μένει σε μία κακοποιητική σχέση είναι οι εξής:
- Διαστρεβλωμένη άποψη. Η κακοποίηση είναι τραυματική εμπειρία και οδηγεί πολλές φορές σε σύγχυση, αμφιβολίες και πολύ συχνά σε αυτοκατηγορίες. Οι δράστες παρενοχλούν και κατηγορούν τα θύματα, κάτι που προκαλεί απόγνωση και ενοχές. Μεταξύ των ομολογιών, κάποια είπε πως δεν ήξερε ότι αυτό που της έκανε ο σύντροφος της ήταν βιασμός. Μια άλλη είπε πως τα λόγια δεν αφήνουν μώλωπες. Άρα δεν είναι κακοποίηση.
- Αίσθημα Χαμηλής Αυτοεκτίμησης. Αποτέλεσμα της εξευτελιστικής μεταχείρισης, που κάνει την γυναίκα να νιώθει ανάξια και άχρηστη.
- Ο Φόβος. Οι θύτες τείνουν να απειλούν, ότι θα τους κάνουν μεγάλο κακό, ακόμη και ότι θα σκοτώσουν, ώστε να μπορέσουν να χειραγωγήσουν τα θύματα τους.
- Περιμένοντας να γίνει Σωτήρας. Δεν είναι λίγα τα θύματα, που προσπαθούν να βοηθήσουν τους συντρόφους τους, με την ελπίδα να τους κάνουν καλύτερους ανθρώπους, να τους μάθουν να αγαπάνε και να τους αποτραβήξουν από τα πάθη τους.
- Τα παιδιά. Συχνά, οι μητέρες φοβούνται πολύ ότι τα παιδιά τους θα πάθουν κακό, ότι θα τα χάσουν, οπότε το να μείνουν το βλέπουν σαν μία προσωπική θυσία, για να τα κρατήσουν ασφαλή.
- Οικογενειακές προσδοκίες και εμπειρίες. Πολλοί δημοσίευσαν περιγραφές για το πώς προηγούμενες εμπειρίες βίας παραμόρφωσαν την αίσθηση του εαυτού τους ή των υγιών σχέσεων: «Είδα τον μπαμπά μου να χτυπάει τη μαμά μου.Μετά βρήκα κάποιον σαν τον μπαμπά».
- Οικονομικοί Περιορισμοί. Πολλές αναφέρθηκαν επίσης σε οικονομικούς παράγοντες, που επηρέασαν την απόφαση τους να μείνουν. Οι περιορισμοί αυτοί συχνά συνδεόνταν και με την φροντίδα των παιδιών.
- Απομόνωση. Συχνό χαρακτηριστικό των χειριστικών συντρόφων είναι να απομονώνον το θύμα από τον συγγενικό και φιλικό τους περίγυρο. Άλλες φορές κυριολεκτικά και άλλες συναισθηματικά.
Σαφέστατα, οι λόγοι είναι περισσότεροι από τους προαναφερθέντες που προβάλλονται ως βασικοί, καθώς δεν αντικατοπτρίζουν κάθε θύμα και κάθε περίπτωση. Τα πρότυπα βίας ποικίλλουν. Όμως αυτά τα tweets από εμπειρίες γυναικών σοκάρουν, δείχνοντας παράλληλα πόσο δύσκολο είναι να πάρεις αποφάσεις ενώ βρίσκεσαι μέσα σε μία κακοποιητική σχέση. Βοηθά, ωστόσο, τρίτους να καταλάβουν. Τα θύματα διστάζουν να μιλήσουν γιατί φοβούνται να μην κριθούν. Αν ως κοινωνία αντιμετωπίζαμε τα θύματα με μεγαλύτερη συμπόνια και ενσυναίσθηση, τότε περισσότερες γυναίκες θα μιλούσαν. Θα ζούσαν μία ζωή χωρίς κακοποίηση και φόβο. Μια ζωή αξιέπαινη και όχι μια ζωή κατακριτέα, γιατί χάλασαν το σπίτι τους ή γιατί φορούσαν προκλητικά ρούχα ή ποιος ξέρει για τι άλλο. Μακάρι το άγαλμα στο ποίημα της Δημουλά να μην είχε χέρια δεμένα και να ονειρευόταν ελεύθερη…
«Για τα δεμένα χέρια σου, που έχεις όσους πολλούς αιώνες σε γνωρίζω, σε λέω γυναίκα. Σε λέω γυναίκα γιατ’ είσ’ αιχμάλωτη».
Πηγή:
https://scholarsarchive.byu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3672&context=facpub
Καταράκη Αναστασία, Δημοσιογράφος, Φοιτήτρια Πολιτικών Επιστημών και Γυναίκα
