Ο Αλέξανδρος Πρατάρης (Φιλόλογος) και ο Κωνσταντίνος Κορυζής (Πολιτικός Επιστήμονας) απαντούν σε 6 ερωτήματα για την διαμάχη ανάμεσα στα δύο μαθήματα των Ανθρωπιστικών Σπουδών που προέκυψε από το νέο πολυνομοσχέδιο της Υπουργού Παιδείας.
1) Τα “θεωρητικά” Λατινικά ποια “πρακτική” αξία μπορούν να αποκτήσουν στο μέλλον ενός υποψηφίου;
Πρατάρης Α.
Τα Λατινικά χαρακτηρίζονται ως «θεωρητικά» μόνο και μόνο επειδή ανήκουν στην θεωρητική κατεύθυνση. Αν λοιπόν απογκιστρωθείς από αυτή την άποψη, το μόνο που έχεις να σκεφτείς είναι αν το κείμενο εν γένει προσιδιάζει μία θεωρητική ή πρακτική πράξη. Αναμφίβολα, το κείμενο δεν μπορεί να σε βοηθήσει να χτίσεις ένα σπίτι, αλλά μπορεί να σε οδηγήσει να δημιουργήσεις σχολικά εγχειρίδια (Odusia, Λίβιος Ανδρόνικος), να γνωρίσεις μία νέα γλώσσα (Vicipaedia) ή να εκφράσεις την άποψή σου (Carminapersaturam, Γάιος Λουκίλιος).
Κορυζής Κ.
Εξαρτάται από το σε ποια «Λατινικά» αναφερόμαστε. Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει την «πρακτική» αξία της ρητορικής των λόγων του Κικέρωνα, της μεγαλοφυίας του Ιουλίου Καίσαρα της φιλοσοφίας του Μάρκου Αυρίλιου; Η πρακτική αξία κάθε θεωρητικής επιστήμης είναι η μετάδοση του πνεύματος στην πράξη και από εκεί στην ύλη. Το πρόβλημα όμως εδώ, είναι το «ποια» ή καλύτερα το «τι» Λατινικά διδάσκονται οι μαθητές που είναι οι αυριανοί ενεργοί πολίτες της κοινωνίας μας.
2) Η προσθαφαίρεση μαθημάτων από τις Πανελλήνιες γίνεται με αντικειμενικά ή -εν τέλει- πολιτικοποιημένα κριτήρια;
Πρατάρης Α.
Η Ένωση Φιλολόγων είχε τονίσει κάποτε σχετικά με την κατάργηση της Αντιγόνης: «Ελληνικό σχολείο όμως χωρίς τον Θουκυδίδου Περικλέους Επιτάφιο και χωρίς την Αντιγόνη του Σοφοκλή είναι σχολείο με δυσαναπλήρωτο έλλειμμα παιδείας, χωρίς ουσιαστική αγωγή δημοκρατίας, χωρίς μαθητεία στην αντίσταση απέναντι στις αυθαιρεσίες της εκάστοτε εξουσίας και χωρίς ανάδειξη, ως υπέρτατης αξία, της αγάπης».
Κορυζής Κ.
Η προσθήκη ενός μαθήματος (ή η αφαίρεσή του) θα έπρεπε να προκύπτει από τη σχέση κάποιων παραγόντων όπως τα κριτήρια διαλογής ενός μαθήματος, τις δυνατότητες του μέσου μαθητή λυκείου, τον τρόπο διδασκαλίας και το γνωστικό αποτέλεσμα του μαθήματος που θα τον συντροφεύει στο υπόλοιπο της ζωής του. Το μέχρι τώρα αποτέλεσμα, με τις διαρκείς εναλλαγές σε μαθήματα και σύστημα μάλλον καταδεικνύει την ύπαρξη υποκειμενικών κριτηρίων, προσκείμενων στις κομματικές γραμμές.
3) Η κοινωνιολογία υποβαθμίζεται γιατί οι μαθητές τη μαθαίνουν…παπαγαλία; Πώς μπορεί να αλλάξει αυτό;
Πρατάρης Α.
Δεν μπορώ να αντιληφθώ πότε πρόλαβε να υποβαθμιστεί ένα μάθημα, το οποίο έχει ένα χρόνο ζωής. Ίσως η ερώτηση εστιάζει στον υποβαθμισμένο τρόπο εξέτασης των μαθημάτων της Θεωρητικής κατεύθυνσης γενικότερα, ο οποίος απαιτεί από τους μαθητές της να «παπαγαλίσουν» το περιεχόμενο του κειμένου και όχι να απαντήσουν κριτικά στις ερωτήσεις των θεμάτων. Αν λοιπόν εφαρμοστεί το ίδιο σύστημα και στο μάθημα της Κοινωνιολογίας, η υποβάθμιση είναι δεδομένη!
Κορυζής Κ.
Η παπαγαλία πρωτίστως «νεκρώνει» την κριτική σκέψη και την μόρφωση από τους μαθητές. Η Κοινωνιολογία δεν μπορεί να υποβαθμιστεί επειδή διδάσκεται λαθεμένα ούτε να χάσει τον διεθνή της ρόλο. Εκείνο που υποβαθμίζεται είναι το σύστημα παιδείας -όσο τετριμμένο και αν ακούγεται. Τα θεωρητικά μαθήματα, προκειμένου να αξιοποιηθούν μετέπειτα, χρειάζεται να εξετάζονται από την ορθή ατομική προσέγγιση και κριτική σκέψη.
4) Τα Λατινικά επανέρχονται στις Πανελλήνιες λόγω της εκπαιδευτικής τους αξίας ή λόγω του διαχρονικού κύρους τους;
Πρατάρης Α.
Νομίζω πως ένα μάθημα το οποίο εξετάζεται στις Πανελλαδικές εξετάσεις αποκτά διαχρονικό κύρος, αν η μέθοδος διδασκαλίας του αλλά και ο τρόπος εξέτασης του (εκπαιδευτική αξία) συντελούν προς την απόκτηση αυτού. Η επιλογή των κειμένων επίσης είναι πρωταρχικής σημασίας ζήτημα. Ποιό λαμπρό μυαλό φαντάστηκε ότι τα κείμενα «Η μοίρα της Καικιλίας», «Ο Αύγουστος και η φιλαρέσκεια της κόρης του Ιουλίας», «Η Πορκία και ο Βρούτος» θα κέντριζαν το ενδιαφέρον των παιδιών σήμερα;
Κορυζής Κ.
Ο μανδύας της σοβαροφάνειας και της κενής ουσίας, δυστυχώς περιβάλλει το μεγαλύτερο τμήμα του συστήματος εξετάσεων και της διδακτέας ύλης. Με αυτό δεδομένο και με την αναγνώριση πως το «Ovidiuspoetainterraponticaexulat…» φημίζεται για οτιδήποτε πέρα από την εκπαιδευτική του αξία, κρίνω πως εστιάζουμε να απαντήσουμε ως κοινωνία στο ερώτημα «τι κάνατε στο σχολείο;» και όχι «τι μάθατε από το σχολείο;». Άλλωστε οι ίδιοι οι Ρωμαίοι πολίτες, ήξεραν καλά τι εννοούσαν όταν έλεγαν πως «ό,τι διατυπώνεται στα λατινικά φαίνεται βαθυστόχαστο».
5) Μήπως τα Λατινικά της Κλασικής Παιδείας χρειάζονται μια μοντέρνα προσαρμογή;
Πρατάρης Α.
Ασφαλώς, τα Λατινικά όπως και όλα τα μαθήματα χρειάζονται επικαιροποίηση των κειμένων ύλης, αναδιοργάνωση του τρόπου εξέτασης, καθώς επίσης και ανασύνταξη ως προς το πού εστιάζει ο διδάσκων,-ουσα κατά τη διδασκαλία του μαθήματος. Ορίστε κάποιες προτάσεις κειμένων, τα οποία μάλιστα μπορούν να λειτουργήσουν ως κείμενα σύγκρισης με τα κείμενα των Αρχαίων Ελληνικών (Φιλοσοφικός λόγος) που υπάρχουν ήδη στην ύλη τους. Medea, Seneca. Ακολουθεί πιστά τη Μήδεια του Ευριπίδη. Το έργο αναδεικνύει στοιχεία από το ήθος της αθηναϊκής κοινωνίας της εποχής. CenaTrimalchionis, Petronius. Καταγράφει πιστά την συμπεριφορά των ανθρώπων σε ένα δείπνο, στο οποίο οι συνδαιτυμόνες ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. Το παραμύθι του Έρωτα και της Ψυχής, Apuleius. Η ιστορία είναι ένας φιλοσοφικός μύθος με πλατωνική βάση, η οποία αναφέρεται στην έλξη της ψυχής προς το θεϊκό με τη δύναμη της αγάπης.
Κορυζής Κ.
Εάν έχουμε τη δυνατότητα να γαλουχήσουμε την κοινωνία με τη φιλοσοφία της αρχαίας Ελλάδας πρωτίστως και της αρχαίας Ρώμης δευτερευόντως, τότε οικοδομούμε ένα σύνολο πολιτικοποιημένων ανθρώπων με ορθή σκέψη και λόγο. Μια κατάσταση καθολικά ωφέλιμη που προκύπτει από την απορρόφηση της ουσίας των σπουδαιότερων λατινικών κειμένων που ενώ τα αντίστοιχα σπουδαία της αρχαίας Ελλάδας εντοπίζονται σε όλη τη διδακτέα ύλη (γυμνασίου και λυκείου), στα λατινικά τα κείμενα είναι μάλλον αποτέλεσμα φαντασίας. Η προσαρμογή τους συνεπώς, είναι αναγκαία.
6) Με ποια βασικά εφόδια εξοπλίζει η Κοινωνιολογία τον νέο, πέραν από το να περάσει απλά σε ένα Πανεπιστήμιο;
Πρατάρης Α.
- Οι μαθητές εξοικειώνονται με τις παρακάτω θεματικές: Κοινωνιολογικές θεωρίες, μορφές κοινωνικής οργάνωσης, διάκριση των χωρών σε «Πρώτο», «Δεύτερο» και «Τρίτο» κόσμο, κοινωνικοποίηση και κοινωνικοί θεσμοί, εργασία, πολιτική κοινωνιολογία, πολιτική αλλοτρίωση, παραβατικότητα, πρόληψη, διαπολιτισμικότητα, πόλεμος.
- Οι μαθητές μελετώντας το εύρος των κοινωνικών ομάδων, αντιλαμβάνονται ότι η κοινωνία αποτελείται από ανθρώπους όχι μόνο της δικής τους κοινωνικής τάξης/ομάδας, με αποτέλεσμα να δίνουν την απαραίτητη προσοχή στα κοινωνικά χαρακτηριστικά, στο φύλο, στην ηλικία, στην κοινωνική τάξη και στην εθνικότητα. Έτσι, αναπτύσσεται η ενσυναίσθησή τους.
- Οι μαθητές μέσω του μαθήματος της Κοινωνιολογίας αναγνωρίζουν και καταπολεμούν στερεότυπα, γενικεύσεις και προκαταλήψεις.
Κορυζής Κ.
Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα μαθήματα, η κοινωνιολογία είναι εκείνη που δεν ασχολείται με επιμέρους ζητήματα της κοινωνίας αλλά με την ίδια. Ο μαθητής βρίσκεται σε θέση να γνωρίσει το πως λειτουργεί η ανθρώπινη «μυρμηγκοφωλιά», με τις τάξεις, τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ατόμων, τις μορφές εξουσίες, τον καταμερισμό της εργασίας… Πρόκειται για ένα πρακτικό εγχειρίδιο για ενεργούς πολίτες που φωτίζει όλες τις λακούβες στις οποίες πέφτει ο Έλληνας σήμερα, όπως η έλλειψη κατανόησης της οικονομίας, ο ρατσισμός κ.α.
Αλέξανδρος Πρατάρης, Φιλόλογος , Κωνσταντίνος Κορυζής, Πολιτικός Επιστήμονας
