Παρασκευή βράδυ. Χτυπάει το τηλέφωνο. Στο ακουστικό γνώριμη η φωνή, πιο ώριμη πλέον, έτοιμη. Κυρία, με θυμάστε; Έφτασε, η ώρα ! Δίνω Πανελλήνιες… παύση- δάκρυα-εξάντληση. Και αμέσως μου έρχονται στο μυαλό όλοι εκείνοι οι λόγοι, που μ΄ έκαναν ν’ αφήσω πίσω τον πολυπόθητο (!) κλάδο της εκπαίδευσης.
Η διδασκαλία είναι μία σύνθετη διαδικασία. Δεν έχει συνταγή επιτυχίας. Άλλοι την προσεγγίζουν ως μία τεχνική διαδικασία, που θα κάνουν πράξη τις θεωρίες και τα μοντέλα στους μαθητές με σκοπό να μεταδώσουν τη γνώση. Άλλοι την αντιλαμβάνονται ως μία φυσική διαδικασία, που δέχονται το μαθητή όχι ως εργαλείο μετάδοσης των απαιτούμενων γνώσεων, αλλά ως προσωπικότητα. Και οι δύο κατευθύνσεις έχουν κοινούς άξονες επικοινωνίας, ωστόσο, πάντα θεωρούσα ότι κυρίαρχο ρόλο δεν έχει η εφαρμογή, αλλά η πρόσληψη από τον εκάστοτε μαθητή. Και εδώ έγκειται η διαφορά σε αυτό που πάντα πίστευα, έστω και θεωρητικά, ότι η διδασκαλία είναι λειτούργημα. Μια γλυκιά ευθύνη.
Ποιο είναι το χρέος μας, λοιπόν, στην αλυσίδα της μάθησης; Μία ερώτηση με πολλές συνιστώσες, ωστόσο αγαπημένο αντικείμενο συζήτησης με πολλούς ομοϊδεάτες μου. Το χρέος του εκπαιδευτικού για μένα ήταν πάντοτε να μεταφέρει στο μαθητή εκείνα τα εφόδια, που θα τον κάνει να αναζητήσει, να ερευνήσει, να στρέψει το ενδιαφέρον του στην επιστήμη και να βρει απαντήσεις. Να μην δέχεται τις έτοιμες λύσεις, να αντιδρά, να εξελίσσεται.
Η πεποίθηση μου αντιμετωπίζει τον μαθητή ως ένα μικρό σκεπτικιστή. Ένα άτομο που δεν βάζει παρωπίδες στη σκέψη, αλλά προσλαμβάνει την κάθε πληροφορία και την εντάσσει σ’ ένα δίκτυο, ούτως ώστε με κάθε νέα προσθήκη να δημιουργείται μία ιδέα. Η συνθετική κρίση του κάθε ατόμου είναι η βάση της επιστήμης. Σ’ αυτό το στερέωμα προϋπόθεση δεν αποτελεί η εξυπνάδα, αλλά η καλλιέργεια. Πολλοί κατηγοριοποιούν τους μαθητές σε έξυπνους ή σε λιγότερο έξυπνους. Για μένα κριτήριο είναι η ικανότητα, η προσπάθεια και η θέληση. Πόσο θέλει ένας μαθητής να εκπαιδευτεί; Πόσο διατεθειμένος είναι να αποδεσμευτεί από τον συντηρητισμό του εκπαιδευτικού συστήματος και να χαράξει τη δική του πορεία;
Είναι δύσκολο να εμπνεύσεις έναν μαθητή. Ακόμα πιο δύσκολο να επιχειρηματολογήσεις υπέρ της επιστήμης. Στην κοινωνία της πληροφορίας, πλέον, ο μαθητής εκτίθεται σε πλήθος πληροφοριών και χάνει πολλές φορές το αξιολογικό κριτήριο του ορθού- λάθους, της λογικής- παράνοιας. Αποτελεί πρόκληση να παρουσιάσεις τις διαστάσεις μίας πιο νεωτεριστικής αντίληψης της γνώσης, την ίδια στιγμή που η κοινωνία επενδύει στην αποχαύνωση της σκέψης.
Γι’ αυτό πολλοί εκπαιδευτικοί, φτάνοντας τώρα η κρίσιμη(!) ώρα των Πανελληνίων μιλάνε για επιτυχία ή αποτυχία αντίστοιχα. Επιτυχία, η συστηματική έκθεση στις ίδιες αναχρονιστικές μεθόδους, δομημένες πάνω σε άγχος, εξάντληση, κούραση. Στην τροφοδότηση της ανασφάλειας σε εκείνες τις προσωπικότητες, που δεν θέτουν τη γνώση σε καλούπια, δεν την εγκλωβίζουν. Καταλαβαίνετε το οξύμωρο; Η πρώτη περίπτωση κρίνεται ως επιτυχία, η δεύτερη ως αποτυχία.
Σε σένα που προσπαθείς, που ψάχνεις την ουσία, αντιδράς, πηγαίνεις κόντρα στη συμβατικότητα και δημιουργείς τις δικές σου νόρμες, έχεις ήδη κάνει την αρχή…και αν το ίδιο το σύστημα επικροτεί την αριστεία, η επιστήμη επικροτεί την επίπονη προσπάθεια. Εσύ, λοιπόν, που σήμερα απελπίζεσαι, θυμήσου ότι κάποιοι επιλέξαμε κάποτε να γίνουμε από μόνοι μας θηρευτές της αλλαγής.
Σε σένα μικρέ μου αντιρρησία, που δίνεις μάχη με την καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου, σου λέω με βεβαιότητα ότι τα έχεις ήδη καταφέρει…
«Οτιδήποτε έχεις ονειρευτεί ότι μπορείς να κάνεις, ξεκίνα το. Η τόλμη έχει ευφυΐα, δύναμη και μαγεία μέσα της» |Γκαίτε|
Εύη Κλειτσίκα, Φιλόλογος
