Αναπόφευκτα, ο νέος ιός που έχει ανατρέψει τη καθημερινότητα μας θα αποτελέσει σημείο τομής στην παγκόσμια ιστορία. Θα καταγραφεί δηλαδή από τους ιστορικούς του μέλλοντος σαν μια κατάσταση πολέμου, όπως άλλωστε δηλώνουν ήδη και αρχηγοί κρατών, που άλλαξε τον κόσμο. Επί του παρόντος, όμως, εμείς δε γνωρίζουμε τι θα σημάνει αυτή η αλλαγή σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Οι εικασίες και οι προβλέψεις ποικίλλουν. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που πολλοί άνθρωποι προβληματίζονται σχετικά το πως θα διαμορφωθεί η «νέα» τους ζωή μόλις ξεπεραστεί αυτή η κατάσταση.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι η πολιτικοποίηση του Covid-19 δεν συμβάλλει στη προσπάθεια που όλοι καταβάλλουμε, του εγκλεισμού δηλαδή και της τυφλής υπακοής στους αρμόδιους. Ίσως. Αλλά και ο δικός μου στόχος σε αυτό το άρθρο δεν είναι να πολιτικοποιήσω τον ιό, ούτε να δώσω εύσημα σε «ήρωες» χειροκροτώντας τους σε κάποιο μπαλκόνι, αλλά ούτε και να επιρρίψω ευθύνες! Στη πραγματικότητα στις 7 του Απρίλη 2020, ενώ οδεύουμε σε κορύφωση των κρουσμάτων στην Ελλάδα, παρατήρησα μια σειρά γεγονότων που μου κέντρισαν το ενδιαφέρον.
Ξεκινώντας τη καταγραφή μου πρέπει να επισημάνω ότι η 7η του Απρίλη συνιστά την παγκόσμια ημέρα Υγείας, μια μέρα που καθιερώθηκε από τον ΠΟΥ για την ανάδειξη αυτού του υπέρτατου κοινωνικού αγαθού. Και στο σημείο αυτό θα μου επιτρέψετε να πω ότι η υγεία δεν είναι προς πώληση ή αγορά, όπως απέδειξε και ο ίδιος ο Covid-19. Αντιθέτως μάλιστα η ύπαρξη ενός ισχυρού συστήματος δημόσιας υγείας είναι απαραίτητη για το κοινό καλό. Έτσι, πολλοί νοσοκομειακοί και γιατροί έσπευσαν να περάσουν το δικό τους μήνυμα εν μέσω καραντίνας.
Σε πολλά νοσοκομεία της χώρας, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, οι «ήρωες» με τις άσπρες ποδιές εμφανίστηκαν έξω από τα νοσοκομεία, διατυπώνοντας τα αιτήματα τους. Αιτήματα που αφορούν την προστασία τους στη διάρκεια της «μάχης», εξασφαλίζοντας παράλληλα και τη προστασία των ασθενών τους. Στον «Ευαγγελισμό» σημειώθηκε όμως επέμβαση των δυνάμεων καταστολής με το πρόσχημα της πρόκλησης συνωστισμού εν μέσω των περιοριστικών μέτρων. Θα πει κανείς: «καλά έκαναν οι αστυνομικοί, ο όχλος αποτελούσε κίνδυνο για τη δημόσια υγεία!» Βέβαια, ο συνωστισμός που προκλήθηκε με την επέμβαση των αστυνομικών στον προαύλιο χώρο του νοσοκομείου είχε ως αποτέλεσμα να προκληθεί μεγαλύτερος συνωστισμός.
Η επέμβαση αυτή είχε έναν στόχο. Να αποτρέψει εν μέσω κρίσης αυτούς που αγωνίζονται καθημερινά εδώ και πολλές δεκαετίες, και όχι μόνο τις τελευταίες εβδομάδες, να μιλήσουν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και τις ελλείψεις σε υλικά. Υπήρξε όμως η προσπάθεια η φωνή τους να μην ακουστεί, να μην ακουστούν δηλαδή οι ανάγκες όλων μας για ένα ασφαλές και επαρκές σύστημα δημόσιας υγείας (αχρείαστο να είναι!). Και ενώ στην Ελλάδα συνέβαινε αυτό, στο Πακιστάν στο πλαίσιο αυτής της μέρας σημειώνονταν συλλήψεις νοσηλευτών και γιατρών έξω από τα νοσοκομεία. Βέβαια, λίγο αργότερα αφέθηκαν ελεύθεροι.
Κάπου όμως στο κόσμο η 7η του Απρίλη 2020 σηματοδότησε κάτι πολύ πιο σημαντικό. Στην περιοχή Γουχάν της Κίνας, την περιοχή που εμφανίστηκε το πρώτο κρούσμα του Covid-19, έπειτα από σχεδόν τρεις μήνες εγκλεισμού ελήφθη η απόφαση άρσης του. Η ζωή, δηλαδή, με κάποιους περιορισμούς σε ισχύ βέβαια, ξεκίνησε να επανέρχεται στην πρωτύτερη κατάσταση. Για όλους εμάς που βρισκόμαστε εν αναμονή της κορύφωσης της επιδημίας, αποτελεί αναντίρρητα μια νότα αισιοδοξίας. Οι άνθρωποι δηλαδή που κλήθηκαν πρώτοι να απομονωθούν βιώνοντας, μεταξύ άλλων, και τον κοινωνικό στιγματισμό, την έβδομη ημέρα του Απρίλη τους επιτράπηκε να μετακινηθούν ακόμα και σε άλλη πόλη!
Ο εγκλεισμός στο σπίτι αποτελεί μια προτροπή που σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις υιοθέτησαν. Ωστόσο, μιλώντας για τη πατρίδα μου τουλάχιστον, σε αντιδιαστολή με τις συμβουλές του ΠΟΥ για μαζική ανίχνευση νέων κρουσμάτων μέσω εξέτασης όλου του πληθυσμού, το μόνο που ακούω από τους αρμόδιους είναι: «μένουμε σπίτι». Και ενώ εγώ αυτό το τηρώ απαρέγκλιτα διερωτώμαι, λαμβάνοντας υπόψιν και την απουσία θεραπευτικής αγωγής, το εξής: τι φαρμακευτικής χρησιμότητας τυγχάνει η απομόνωση μου για μένα που είμαι υγιής, τη στιγμή που οι ΜΕΘ είναι βάσει του πληθυσμού μας ελάχιστες και από τις οποίες πολλοί ασθενείς κατάφεραν και βγήκαν νικητές; Δηλαδή άμα κριθεί απαραίτητο να επιστρατευθούν όλες οι ΜΕΘ; Άμα φτάσουμε σε σημείο να μην επαρκούν οι ΜΕΘ; Ποιον θα βαραίνει τότε η ευθύνη; Τον λαό μας;
Αναπόδραστα, όλα αυτά θυμίζουν κλασικά παραδείγματα κοινωνικού αυτοματισμού, καθώς σε σχέση με την απομόνωση που μας επιβλήθηκε, η κυβέρνηση επιρρίπτει ευθύνες της στο λαό, ένεκα των δικών της αδυναμιών σε οργανωτικό και εκτελεστικό επίπεδο. Και ενώ το lockdown αφορά όλα σχεδόν τα καταστήματα, στη Θεσσαλονίκη συνέβη το εξής. Ένας 52χρονος στο Γ.Ν. Παπανικολάου κατέληξε στις 3 του Απρίλη έπειτα από σύντομη μάχη με τον ιό. Αυτό μάλιστα συνέβη επειδή αναγκαζόταν να πηγαίνει στη δουλειά του, παρά το γεγονός ότι υπήρχε επιβεβαιωμένο κρούσμα στο χώρο εργασίας του. Εν προκειμένω, ευθύνεται το κράτος που δεν φρόντισε να εντοπίσει τον επιχειρηματία ο οποίος προκειμένου να μην πληγεί η παραγωγή του, όπως συμβαίνει σε όλο το φάσμα των επιχειρήσεων, εξακολουθούσε να λέει τους εργαζομένους του: «η δουλειά συνεχίζεται».
Αλλά και στη περίπτωση βέβαια του «Ευαγγελισμού» υπήρξε κατακραυγή απέναντι στους «ήρωες». Η συγκέντρωση των διαμαρτυρόμενων – εργαζόμενων λόγω των δυσμενών συνθηκών που αντιμετωπίζουν επισκιάστηκε και αμαυρώθηκε από τις δυνάμεις καταστολής, την εποπτεία των οποίων ασκεί η κυβέρνηση, καθώς το κράτος κατέχει το μονοπώλιο της νόμιμης βίας. Φιμώνοντας δηλαδή τους καθημερινούς μαχητές και παρουσιάζοντάς τους ταυτόχρονα ως κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Τόσο στη περίπτωση του 52χρονου, όσο και στη περίπτωση του «Ευαγγελισμού» η κυβέρνηση προσπαθεί να αποποιηθεί τις ευθύνες της απέναντι στο λαό παρουσιάζοντας άλλους υπαίτιους. Τη στιγμή δε, που η κοινωνία στο σύνολο της φέρεται με απόλυτη σοβαρότητα.
Και μέσα σε όλο αυτό το ζοφερό κλίμα, στις 7 του Απρίλη συνέβη και ένα άλλο περιστατικό. Αφορά εμένα και όλα τα υπόλοιπα μέλη του ΠΑΜΑΚ (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας). Δεχτήκαμε ένα email με περιεχόμενο που ομολογώ πως δε θα το περίμενα ούτε άμα βιώναμε συνθήκες Ιταλίας ή Ισπανίας. ‘Ένα email στο οποίο καλούνται οι φοιτητές του πανεπιστημίου να καταθέσουν ένα χρηματικό ποσό που θα αποτελέσει στήριγμα για τα νοσοκομεία αναφοράς της Θεσσαλονίκης. «Να στηρίξουμε στην άμεση προμήθεια απαραίτητου ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού», αναφέρεται αυτολεξεί. Μάλιστα, το εγχείρημα αυτό το αποδέχτηκε η Σύγκλητος έπειτα από πρόταση του ίδιου του πρύτανη. Οι φοιτητές δηλαδή κληθήκαμε, για να το θέσω όπως εγώ το αντιλήφθηκα, να συνδράμουμε οικονομικά λόγω της ανεπάρκειας του κράτους.
Δεν είναι ότι απεχθάνομαι τις φιλανθρωπίες και τον εθελοντισμό. Και εγώ άμα δω έναν επαίτη στο δρόμο να ικετεύει για 1 ευρώ, θα του το δώσω. Άνθρωπος είμαι. Αναγνωρίζω όμως ότι η καλοπροαίρετη αυτή πράξη μου, όπως και κάθε όμοια πράξη του κάθε συμπολίτη μου είτε αυτός είναι μισθωτός σε κατάστημα λιανικής, είτε είναι εφοπλιστής πετυχαίνει ένα πράγμα: να διαιωνίσει αυτή την άθλια κατάσταση του συγκεκριμένου επαίτη που δε μπορεί να ζήσει, αλλά αγωνιά να επιβιώσει.
Το email αυτό που εστάλη προκειμένου να συμμετέχουμε στη συγκέντρωση χρημάτων για να την ενίσχυση των νοσοκομείων αναφοράς της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τη δική μου κυνική οπτική δεν αποτελεί λύση. Ίσως και να καλύψει κάποιες ατέλειες. Αυτό όμως θα συμβεί προσωρινά. Στο κάτω κάτω, η ελληνική κοινωνία τη τελευταία δεκαετία πλήρωνε όλο και πιο δυσανάλογους για τα εισοδήματα της φόρους, αναμένοντας αν μη τι άλλο (τρυφερά το λέω) την περίθαλψη που της αναλογεί. Δε φταίει ούτε το ΠΑΜΑΚ, ούτε ο πρύτανης για το ότι προέβη σε αυτή την απόφαση. Φταίνε οι χρόνιες ανεπάρκειες στο σύστημα δημόσιας υγείας. Φταίει το γεγονός ότι είναι ανύπαρκτη η πολιτική βούληση που θα βάλει ένα τέλος στην ανέχεια όσων αναγκάζονται να ζουν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Ή ακόμα και όσων αναγκάζονται να συνδράμουν από το υστέρημα τους καλύπτοντας τις ελλείψεις στα νοσοκομεία.
ΥΓ: Ως προς τα εισαγωγικά μου αναφορικά με τον όρο ήρωες. Ο Bertolt Brecht είχε πει: «αλίμονο στη χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες». Πιστεύω πως ο στόχος του δεν ήταν η υποβάθμιση του περιεχομένου της λέξης. Αντιθέτως, νομίζω ότι επιχειρεί να αναδείξει το ρόλο του κράτους ως υπερασπιστή του λαού. Ενός λαού που δεν τυγχάνει προστασίας ούτε καν ηρώων! Η παρουσία ηρώων υπονοεί πως κάτι δεν πάει καλά…
Θανάσης Σκούφιας, Φοιτητής Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών
Πηγή εικόνας: https://health.arlingtonva.us/public-health-internship-practicum-program/
