Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν μία από τις κορυφαίες εκδηλώσεις αντίστασης κατά των Γερμανών. Ήταν 29 Σεπτεμβρίου όταν μια ομάδα με επικεφαλής τους ταγματάρχες Έντι Μάγερς και Κρις Γκουντχάουζ έπεσε με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας. Για το σημείο προσεδάφισης των αλεξιπτωτιστών είχε προηγηθεί συνεννόηση με Έλληνα πράκτορα μέσω ασυρμάτου. Η πρώτη απόπειρα πτώσης απέτυχε με αποτέλεσμα να επανέλθουν την επόμενη μέρα και να προσεδαφιστούν επιτυχώς στο χωριό Καρούτες της Γκιώνας. Στην ομάδα αυτή ήταν κι ο Θεμιστοκλής Μαρίνος κι ένας Κύπριος με το κωδικό όνομα «Γιάννης». Σκοπός τους ήταν να έρθουν σε επαφή με Έλληνες αντάρτες και να υλοποιήσουν την «Επιχείρηση Χάρλιγνκ» που είχε σχεδιάσει το Συμμαχικό Στρατηγείο στο Κάιρο ανοίγοντας φυσικά το δρόμο για την εδραίωση της αγγλικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ελλάδα.
Το σχέδιο αφορούσε την ανατίναξη μιας εκ των τριών γεφυρών Ασωπού, Παπαδιάς ή Γοργοποτάμου καθώς αυτές διασχίζει η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης-Αθήνας. Η γραμμή αυτή, αποτελούσε τη μοναδική αξιόπιστη δίοδο προς τα λιμάνια της Νότιας Ελλάδας τα οποία εξυπηρετούσαν τον ανεφοδιασμό του Ρόμελ στη Βόρεια Αφρική εν όψει της μάχης του Ελ Αλαμέιν, η οποία θα ήταν μεγίστης σημασίας για την έκβαση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή αυτή. Ο Μάγερς, μαζί με τον λοχαγό Χάμσον, ήλεγξαν τις περιοχές και μελετώντας τις επιλογές τους κατέληξαν ότι η καλύτερη επιλογή ήταν η γέφυρα του Γοργοποτάμου. Για να εξασφαλίσουν όμως την επιτυχία στη συγκεκριμένη επιχείρηση, ήταν επιτακτική ανάγκη να έχουν τη στήριξη των αντάρτικων ομάδων. Αρχική τους βούληση ήταν να προσεταιριστούν μόνο τον ΕΔΕΣ του Ναπολέοντος Ζέρβα κι όχι τον ΕΛΑΣ του Άρη Βελουχιώτη. Σύντομα διαπίστωσαν ότι οι δυνάμεις του Ζέρβα ήταν αδύνατον να φέρουν σε πέρας το σχέδιο. Έτσι τα σχέδια τους άλλαξαν.
Στις 19 Νοεμβρίου ο Μάγερς συναντήθηκε με το Ναπολέοντα Ζέρβα ενώ την επομένη αφίχθη κι ο Άρης Βελουχιώτης. Συμφώνησαν ότι στο στόχαστρο θα έμπαινε η γέφυρα του Γοργοποτάμου, ενός παραποτάμου του Σπερχειού ποταμού. Πέρασαν λίγες μέρες ώσπου οι αντάρτικες ομάδες να κατοπτεύσουν την περιοχή και μόλις στις 22 Νοεμβρίου είχε καταστρωθεί το τελικό σχέδιο με ημερομηνία εκτέλεσης το βράδυ της 25η Νοεμβρίου. Το σχέδιο διατυπώθηκε από τον ίδιο τον Άρη Βελουχιώτη. Παρόλα αυτά, αργότερα το BBC θα αποσιωπήσει τη συμμετοχή του ΕΛΑΣ στην επιχείρηση. Ο ίδιος ο Γουντχάουζ θα παραδεχτεί ότι είχαν εντολές σύμφωνα με τις οποίες ο Άρης για εκείνους δεν υπήρχε πουθενά. Τόσο αυτός όσο και ο Μάγερς θα παραδεχτούν ότι ο Γοργοπόταμος χωρίς τον ΕΛΑΣ δεν μπορούσε να πετύχει.
Η γέφυρα φυλασσόταν από αρκετούς βαριά οπλισμένους Ιταλούς και μερικούς Γερμανούς στρατιώτες των οποίων η εξουδετέρωση ήταν παραπάνω από απαραίτητη. Στην επιχείρηση έλαβαν μέρος 150 άνδρες του ΕΛΑΣ, 60 του ΕΔΕΣ και 12 από την ομάδα του Μάγερς. Σύμφωνα με το σχέδιο, οι αντάρτες θα αναλάμβαναν τη φρουρά τη στιγμή που η ομάδα του Μάγερς θα τοποθετούσε τα εκρηκτικά στην γέφυρα. Το σχέδιο ήταν προσεκτικά μελετημένο με αποτέλεσμα να ανατιναχθεί επιτυχώς πρώτα το ένα κομμάτι της γέφυρας κι έπειτα το άλλο, ενώ οι αντάρτες εμπόδισαν τρένο με Ιταλούς στρατιώτες που ερχόταν για ενισχύσεις.
Η ανατίναξη της γέφυρας ήταν μια πράξη που έκανε την Ευρώπη να θαυμάσει τους αντάρτες. Σαν αντίποινα, οι Ιταλοί θα πάρουν από τις φυλακές της Λαμίας 14 Έλληνες, 7 εκ των οποίων θα εκτελέσουν μπροστά στα ερείπια της γέφυρας. Τους υπόλοιπους θα τους εκτελέσουν στα Καστέλλια της Παρνασίδας μαζί με άλλους 10. Ήταν μια εξαιρετικά σημαντική επιχείρηση αφού ανέκοψε τον ανεφοδιασμό των Γερμανών για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα παρότι δεν εξυπηρέτησε το βορειοαφρικανικό μέτωπο όπως ήθελαν οι σύμμαχοι. Η επιχείρηση καθυστέρησε να πραγματοποιηθεί με αποτέλεσμα ο Ρόμελ να έχει ήδη ηττηθεί στη μάχη του Ελ Αλαμέιν και να έχει μεταφερθεί δυτικότερα όπου ο ανεφοδιασμός από Ελλάδα δεν εξυπηρετούσε. Ο Γοργοπόταμος όμως χαιρετίζει περήφανα την Αλαμάνα. Γιατί αν η Αλαμάνα για το 1821 ήταν εξαιρετικά σημαντική για την απελευθέρωση και τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, ο Γοργοπόταμος συνέβαλε στο να λάμψει το άστρο του αντάρτικου αγώνα.
Εβελίνα Παπαδοπούλου, Ιστορικός
Πηγές εικόνων:
3. https://www.imerodromos.gr/pyr-stin-alamana-kai-fotia-sto-gorgopotamo/
4. https://www.pemptousia.gr/2020/11/i-anatinaxi-tis-gefiras-tou-gorgopotamou-2/\
