Written by 6:02 μμ Αρθρογραφία, Επικαιροτητα

Η Βιομηχανία του Κακάο και η Παιδική Εργασία | Ευρυδίκη Παπανικολάου

Η εκμετάλλευση των αναπτυσσόμενων χωρών από τον Δυτικό κόσμο δεν είναι ένα νέο φαινόμενο. Αντιθέτως, ισχύει εδώ και εκατοντάδες χρόνια και υπάρχει πληθώρα παραδειγμάτων στην ιστορία που την αποδεικνύουν. Πλέον, όμως, η εκμετάλλευση αυτή δεν έχει την πιο «απλή» και κατανοητή από όλους μορφή της αποικιοκρατίας που ίσχυε παλιότερα, καθώς οι δρώντες της διεθνούς πολιτικής και οικονομικής σκηνής έχουν αλλάξει.

Τα κράτη δεν είναι οι μόνοι παίκτες στην σκακιέρα αλλά, αντιθέτως, έχουν προστεθεί και νέα μέλη όπως μεγάλες επιχειρήσεις που λειτουργούν αυτόνομα και ενδιαφέρονται για το δικό τους κέρδος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βλέπουμε νέες μορφές εκμετάλλευσης από μεγάλες εταιρείες που έχουν ως στόχο να αναπτύξουν περαιτέρω τη βιομηχανία τους στις πλάτες των αναπτυσσόμενων χωρών, όπως συμβαίνει στη βιομηχανία της μόδας, για παράδειγμα, που υπάρχει εκμετάλλευση του τοπικού εργατικού δυναμικού σε χώρες της Ασίας συνήθως, με τους εργαζόμενους να δουλεύουν σε μονάδες παραγωγής όπου υφίστανται κακές συνθήκες εργασίας με πολλές ώρες, χαμηλούς μισθούς και άλλες παραβιάσεις των εργασιακών δικαιωμάτων, γνωστές και ως sweatshops. Το ίδιο ισχύει εδώ και δεκαετίες και για τη βιομηχανία του κακάο με μεγάλες εταιρείες όπως η Nestlé, Cargill, Mars και Hershey να αντιμετωπίζουν μήνυση για δουλεία παιδιών στις ΗΠΑ.

Η συγκεκριμένη υπόθεση ξεκίνησε όταν οκτώ άνδρες που ισχυρίζονται ότι χρησιμοποιήθηκαν ως σκλάβοι όταν ήταν παιδιά σε φυτείες κακάο στην Ακτή του Ελεφαντοστού, κινήθηκαν με νομικά μέτρα κατά των μεγαλύτερων εταιρειών σοκολάτας στον κόσμο. Συγκεκριμένα, κατηγόρησαν τις εταιρείες αυτές ότι βοηθούν και υποκινούν την παράνομη υποδούλωση χιλιάδων παιδιών σε φάρμες κακάο στις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Ως κατηγορούμενοι στη μήνυση που κατατέθηκε στην Ουάσιγκτον από την εταιρεία ανθρωπίνων δικαιωμάτων International Rights Advocates (IRA), για λογαριασμό των οκτώ πρώην σκλάβων παιδιών, κατονομάστηκαν οι εταιρείες Nestlé, Cargill, Barry Callebaut, Mars, Olam, Hershey και Mondelēz και κατηγορήθηκαν ότι δημιούργησαν μια «επιχείρηση που τους επιτρέπει να συνεχίσουν να επωφελούνται από το φθηνό κακάο που συγκομίζεται από την καταναγκαστική παιδική εργασία». Η αγωγή αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο του νόμου περί αδικοπραξίας αλλοδαπών (Alien Tort Statute ή ATS), ενός νόμου δηλαδή που παρέχει τη δικαιοδοσία των ομοσπονδιακών δικαστηρίων να εκδικάζουν αξιώσεις που υποβάλλονται “από έναν αλλοδαπό μόνο για αδικοπραξία, που διαπράχθηκε κατά παράβαση του νόμου των εθνών ή μιας συνθήκης των Ηνωμένων Πολιτειών”.

Δεν είναι, όμως, η πρώτη φορά που καταγράφονται τέτοιοι ισχυρισμοί περί παιδικής εργασίας και ανθρώπινης εκμετάλλευσης εναντίον της βιομηχανίας του κακάο. Ειδικότερα, περίπου τα δύο τρίτα της παγκόσμιας προμήθειας κακάο προέρχονται από τη Δυτική Αφρική, όπου, σύμφωνα με έκθεση του Υπουργείου Εργασίας των ΗΠΑ το 2015, περισσότερα από 2 εκατομμύρια παιδιά απασχολούνταν σε επικίνδυνη εργασία σε περιοχές που καλλιεργείται κακάο. Επιπρόσθετα, μια μελέτη του 2020 από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο διαπίστωσε ότι 1,56 εκατομμύρια παιδιά συλλέγουν κακάο σήμερα, με τις κύριες χώρες παραγωγής να είναι η Ακτή Ελεφαντοστού και η Γκάνα. Οι εταιρείες σοκολάτας παγκοσμίως είχαν θέσει στόχους σχετικά με την εξάλειψη της παιδικής εργασίας από τις γραμμές παραγωγής τους το 2005, το 2008 και το 2010, αλλά απέτυχαν και τις τρεις φορές. Η Nestlé, μάλιστα, ξεκίνησε το 2009 το λεγόμενο «Nestlé Cocoa Plan» με στόχο να βοηθήσει τους αγρότες στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που υπάρχουν στην καλλιέργεια του κακάο, μέσα από δραστηριότητες όπως παροχή κατάλληλης εκπαίδευσης σε καλύτερες γεωργικές πρακτικές, διανομή φυτών υψηλότερης απόδοσης, προαγωγή της ισότητας των φύλων και, φυσικά, αντιμετώπιση και εξάλειψη της παιδικής εργασίας στη γραμμή παραγωγής της εταιρείας. Σύμφωνα με ανακοίνωση της ίδιας της εταιρείας, έχουν δεσμευτεί να προμηθεύονται το 100% του κακάο τους μέσω του Nestlé Cocoa Plan έως το 2025. Παρόλα αυτά, σχεδόν 20 χρόνια μετά τη δέσμευσή τους να εξαλείψουν την παιδική εργασία, οι εταιρείες σοκολάτας δεν μπορούν ακόμη να προσδιορίσουν με σιγουριά και ακρίβεια όλες τις φάρμες από τις οποίες προέρχεται όλο το κακάο τους, πόσο μάλλον αν χρησιμοποιήθηκε παιδική εργασία για την παραγωγή και συγκομιδή του. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Washington Post, η Mars μπορεί να εντοπίσει (trace back) μόνο το 24% του κακάο που χρησιμοποιεί σε αγροκτήματα, η Hershey λιγότερο από το μισό, ενώ η Nestlé μπορεί να εντοπίσει το 49 τοις εκατό της παγκόσμιας προμήθειας κακάο της σε φάρμες.

Η αγωγή έναντι των κολοσσών σοκολάτας έληξε τον Ιούνιο του 2021, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, μπροστά στο οποίο παρουσιάστηκε η συγκεκριμένη υπόθεση, έκρινε ότι η κατηγορία δεν μπορούσε να ασκηθεί βάσει του νόμου περί αδικοπραξιών αλλοδαπών, που επιτρέπει σε μη Αμερικανούς πολίτες να ζητούν αποζημίωση στα αμερικανικά δικαστήρια σε ορισμένες περιπτώσεις, επειδή οι ενάγοντες δεν απέδειξαν ότι καμία από τις σχετικές συμπεριφορές και δράσεις έλαβαν χώρα εντός των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Δικαστής Clarence Thomas δήλωσε, μάλιστα, σχετικά με την υπόθεση πως: «Σχεδόν όλες οι δραστηριότητες που λένε ότι υποβόηθησαν και υποκίνησαν την καταναγκαστική εργασία – παροχή εκπαίδευσης, εργαλεία για λίπασμα και αποστολή οικονομικών πόρων σε αγροκτήματα στο εξωτερικό – συνέβησαν στην Ακτή Ελεφαντοστού». Επιπλέον, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι δεν μπορεί να δημιουργήσει αιτία αγωγής που θα επέτρεπε στα υποτιθέμενα πρώην παιδιά σκλάβους να μηνύσουν τις συγκεκριμένες εταιρείες, επειδή, σύμφωνα με την αρχή της διάκρισης των εξουσιών, αυτή η ευθύνη ανήκει στο Κογκρέσο και όχι στην Ομοσπονδιακή Δικαιοσύνη. Ένας από τους λόγους για τους οποίους το Δικαστήριο κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα είναι ότι η δικαστική δημιουργία αιτήματος αγωγής βάσει του ATS εγείρει εγγενώς ανησυχίες για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά και ως απάντηση στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο Paul Hoffman, δικηγόρος των εναγόντων, είπε ότι η απόφαση αυτή «καθυστέρησε τη μακρά προσπάθεια των πελατών μας για δικαιοσύνη», ενώ πρόσθεσε επίσης ότι σκοπεύει να επαναλάβει τη μήνυση με πιο λεπτομερείς ισχυρισμούς σχετικά με δράσεις που, όπως είπε ο ίδιος, έλαβαν χώρα εντός των Ηνωμένων Πολιτειών.

Όπως, λοιπόν, γίνεται αντιληπτό η ανθρώπινη εκμετάλλευση από τρίτους είναι ένα φαινόμενο που εξακολουθεί να υπάρχει, απλά με διαφορετική μορφή. Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι απαραίτητο να εγκαθιδρυθούν ελεγκτικοί μηχανισμοί παγκόσμιου βεληνεκούς που θα έχουν πραγματικά τη δύναμη να προστατεύουν τις ευπαθείς και τις, τόσο κοινωνικά όσο και οικονομικά, ευάλωτες ομάδες από όλες τις μορφές εκμετάλλευσης και καταπάτησης των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με τις μεγάλες εταιρείες και παγκόσμιες βιομηχανίες να στηρίζουν αυτές τις δραστηριότητες, ώστε σταδιακά να μπορέσει να επιτευχθεί ένα πιο ηθικό παγκόσμιο εμπόριο.

Βιβλιογραφία:

· Mars, Nestlé and Hershey to face child slavery lawsuit in US, 2021 https://www.theguardian.com/global-development/2021/feb/12/mars-nestle-and-hershey-to-face-landmark-child-slavery-lawsuit-in-us

· U.S. Supreme Court rules for Nestle, Cargill over slavery lawsuit, 2021 https://www.reuters.com/business/us-supreme-court-rules-nestle-cargill-over-slavery-lawsuit-2021-06-17/

· Tackling child labor risk https://www.nestle.com/csv/responsible-sourcing/child-labor

Cocoa’s child laborers, 2019 https://www.washingtonpost.com/graphics/2019/business/hershey-nestle-mars-chocolate-child-labor-west-africa/

· Nestle, Mars and Hersey accused of ‘using child labour to get cheap cocoa’ in new court papers, 2021 https://www.independent.co.uk/world/nestle-mars-hersey-cocoa-child-slaves-b1948199.html

· US Supreme Court blocks child slavery lawsuit against chocolate firms, 2021 https://www.bbc.com/news/world-us-canada-57522186

· Nestle and Cargill win child slavery case at Supreme Court, 2021 https://www.cnbc.com/2021/06/17/supreme-court-rules-in-favor-of-nestle-in-child-slavery-case.html

· U.S. Supreme Court Sides with Nestlé and Cargill in Child Labor Lawsuit, but U.S. Companies Should Not Let Their Guard Down, 2021 https://www.mcginnislaw.com/news-Supreme-Court-Sides-with-Nestle-and-Cargill

· Nestlé Cocoa Plan Progress report 2019 https://www.nestle.com/sites/default/files/2020-06/nestle-cocoa-plan-progress-report-2019.pdf

Ευρυδίκη Παπανικολάου, Φοιτήτρια Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ

(Visited 119 times, 1 visits today)

Κλείσιμο