Η φετινή χρονιά του 2020, μπορεί να χαρακτηριστεί από πάρα πολλές μονολεκτικές λέξεις που θα την περιέγραφαν ολοκληρωτικά και που ακούγοντάς τες, ο καθένας μας θα μπορούσε να αντιληφθεί το τι έχει συμβεί κατά την διάρκειά της. Κάποιες από αυτές μπορεί να είναι : ”Covid-19”, ”Πανδημία”, ”Καραντίνα”, ”Κρίση”, ”Καταστροφές”,”Δολοφονίες”,”Βία” και πολλές ακόμη. Ας σταθούμε όμως, κυρίως στην τελευταία και ας την αναλύσουμε συνδυαστικά με τις προηγούμενες. Μήπως όλες συνδέονται μεταξύ τους, ως μία ενιαία αλυσίδα; Μήπως το ένα γεγονός προκαλεί το άλλο; Μήπως η αρρώστια που θα έπρεπε να απασχολεί και να ανησυχεί περισσότερο την ανθρωπότητα και η εύρεση της ”θεραπείας” της ίδιας είναι η βία και όχι ο κορωναιός;
Ζούμε στον 21ο αιώνα, και όμως τα πράγματα και η ροή της ζωής αντί να προχωράνε, να βελτιώνονται να καλυτερεύουν, αντίθετα μένουν στάσιμα ή πορεύονται οπισθοδρομικά. Βλέπουμε σε όλο τον κόσμο να συμβαίνουν φριχτά γεγονότα, που πολύ συχνά συνιστούν καθαρή επιλογή των ατόμων. Αστυνομικοί χρησιμοποιούν βία, δολοφονούν ανυπεράσπιστους απλούς ανθρώπους και δεν μετανιώνουν. Μικρά παιδιά δρούν βίαια σε συνομήλικά τους για να αισθανθούν υπεράνω. Σύζυγοι σκοτώνουν τις γυναίκες τους για λόγους ζηλοτυπίας. Ενήλικα άτομα χτυπούν μικρά παιδάκια, τα σκοτώνουν και τα χρησιμοποιούν σαν υλικά προϊόντα έτοιμα να προωθηθούν για πώληση και αγορά σε παράνομο εμπόριο οργάνων. Βίαιες επιθέσεις παρατηρούνται και σε ζώα μόνο και μόνο για ξέσπασμα ή για κάποιο άλλο ανώφελο κέρδος. Η βία πλέον φαίνεται να είναι ανάγκη του ανθρώπου, φαίνεται να θεωρείται κάτι απολύτως φυσιολογικό και δεδομένο και καθιστά και την πρώτη σκέψη του απέναντι σε κάτι ή σε κάποιον που δεν ”πηγαίνει με τα νερά του”. Παρατηρείται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, ανεξαρτήτου φύλου και από τότε που ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο. Πολλοί λένε πως η ουσία του ανθρώπου, το “είναι” του στηρίζεται κατά κύριο βαθμό, αν όχι πλήρως, στις επιλογές που κάνει. Η τάση μας να κινούμαστε υπέρ του ισχυρού, το πάθος για κέρδος και για απόκτηση εξουσίας, τα λάθος πρότυπα και η παραπληροφόρηση που επικρατούν εδώ και αιώνες και συνεχίζουν να επικρατούν μέχρι και σήμερα είναι σημαντικοί λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να πράξει βίαια προκειμένου να πετύχει τους στόχους, τα θέλω και τα συμφέροντά του.
Πιο συγκεκριμένα, οι αιτίες βίαιης συμπεριφοράς από ένα άτομο, μία κοινωνική ομάδα ή ακόμη και από ένα ολόκληρο κράτος μπορεί να είναι θρησκευτικές, οικονομικές, εθνοτικές, πολιτικές και πολιτισμικές. Επίσης η βία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως μέσο έκφρασης, κυρίως του εσωτερικού κόσμου ενός ατόμου, ή μετάδοσης ενός μηνύματος σε κάποιον σκοπίμως, ή ακόμη και ως μέσο χειραγώγησης – ελέγχου και εκδίκησης, αν ο θύτης στην προκειμένη περίπτωση έχει πέσει θύμα βίαιης συμπεριφοράς από κάποιον άλλον στο παρελθόν. Η βία όμως δεν είναι μόνο πράξη, δεν είναι μόνο σωματική, μπορεί να είναι και λεκτική, μέσω του εκφοβισμού και την χρήση προσβλητικών χαρακτηρισμών από ένα άτομο σε ένα άλλο, που πολλές φορές μπορεί να πονέσει πολύ περισσότερο από μία σωματική επίθεση. Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς, είναι στην φύση του ανθρώπου να αμαρτάνει, να κάνει λάθος επιλογές, να κυριεύεται η λογική του από ένα σμήνος αρνητικών συναισθημάτων μεταξύ οργής και θυμού, που να τον ”τυφλώνουν” , ώστε να αδυνατεί να δει καθαρά τις πράξεις του και τις συνέπειες αυτών. Όμως αυτό δεν δικαιολογεί μία βίαιη πράξη. Δεν θα έπρεπε η βία να αποτελεί επιλογή κάποιου ή λύση στα προβλήματά του. Αν μελετήσουμε την ετυμολογία της λέξης ”βία”, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως σημαίνει η ενέργεια που οδηγεί στην καταστροφή. Και ναι λοιπόν, όντως η βία καταστρέφει σχέσεις και αυτός που την χρησιμοποιεί αυτοκαταστρέφει τον ίδιο του τον εαυτό. Ο ρατσισμός είναι ένα βασικό κίνητρο κάποιου να πράξει βίαια. Αυτή η έντονη διαφοροποίηση ανάλογα με το χρώμα, το φύλο, τα πολιτικά κόμματα, την θρησκεία, τις σεξουαλικές προτιμήσεις του καθενός, αυτό το μίσος που προκαλείται άν κάποιος ανήκει σε κάποια ομάδα από τις παραπάνω, που να είναι διαφορετική από την δική του, αυτή η απέχθεια προς το διαφορετικό και η μη αποδοχή του διαφορετικού μας οδήγησε στην κατάσταση που βρισκόμαστε σήμερα.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τις αστυνομικές αρχές. Αυτές που κανονικά καθήκον τους θα έπρεπε να είναι η υπεράσπιση των ατόμων και των νόμων, η παροχή ασφάλειας και προστασίας, οι ίδιοι έχοντας ανώτερη θέση στην κοινωνία, πράττουν με καθαρή συνείδηση βίαια, δολοφονούν αθώους χωρίς λόγο και δεν μετανιώνουν για τις απάνθρωπες πράξεις τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα για την χώρα μας είναι η δολοφονία του έφηβου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από αστυνομικό τον Δεκέμβριο του 2008, όπως επίσης και η δολοφονία του Παύλου Φύσσα στις 18 Σεπτεμβρίου του 2013 από την εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής. Επιπλέον, ανεξίτηλη θα μείνει και η πασίγνωστη και πρόσφατη δολοφονία του αμερικανού Τζόρτζ Φλόιντ που προκάλεσε πολλές και έντονες διαμαρτυρίες σε όλον τον κόσμο.
Αυτός ο διαχωρισμός του ”εγώ” είμαι ”εγώ” και ”εσύ” είσαι ”εσύ” αλλά δεν είμαστε ”εμείς” οδηγεί σε εχθροπραξίες, πολέμους, δολοφονίες, παλαιότερα σε γενοκτονίες, συμβάντα δηλαδή που στις μέρες μας ξεπερνούν τον νου, που πηγαίνουν πέρα από την λογική. Και για ποιόν λόγο όλα αυτά; Για το χρήμα και την εξουσία. Χάνουμε την ουσία της ζωής, χάνουμε την έννοια του ανήκω σε ένα σύνολο που θα έπρεπε να λειτουργεί ειρηνικά και προς όφελος όλων και την ανοχή της διαφορετικότητας των συναθρώπων μας. Και όμως όλοι ταξιδεύουμε πάνω στο ίδιο πλοίο, προς τον ίδιο προορισμό. Είμαστε όλοι ένα, είμαστε όλοι παιδιά του ίδιου πατέρα και το κλειδί του άλυτου αυτού παζλ που λέγεται βία, είναι η αλληλοκατανόηση, η αλληλοπροσφορά, η αλληλλεγγύη και η αλληλοβοήθεια. Βοηθάω τον διπλανό μου για να βοηθήσω τον εαυτό μου, μαθαίνω από αυτόν, προσφέρω χωρίς να περιμένω αντάλλαγμα, κατανοώ και αποδέχομαι.
Ρίχνοντας μία μικρή και σύντομη ματιά στην παγκόσμια ιστορία θα δούμε πως όπως τα προαναφερθέντα άτομα, πολλά άλλα πέθαναν άδικα και με βίαιο τρόπο από κάποιο τρίτο πρόσωπο ή από κάποια τρίτη ομάδα ατόμων. Οι συμμορίες, η μαφία, τα πολιτικά κόμματα που υποστηρίζουν την χρήση βίας, το μίσος, η επιβολή του θέλω μας, η υποτίμηση προς τον μαύρο, τον ομοφυλόφιλο, τον αδύναμο, την γυναίκα, την τρομοκρατία, την παιδοφιλία, η αγάπη για το χρήμα και την δύναμη, η δημοσιότητα, η θανατική ποινή, τα εγκλήματα, η κρίση, οι πόλεμοι, οι επιθέσεις από θρησκευτικές ομάδες, ο σχολικός εκφοβισμός γνωστός και ως bullying υπήρχαν παλαιότερα, υπάρχουν σήμερα και θα συνεχίσουν να υπάρχουν για πολύ καιρό ακόμη. Φταίει η ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού συστήματος; Φταίει η λανθασμένη ανατροφή των παιδιών από το οικογενειακό τους περιβάλλον; Φταίνε η κρίση ή η επικρατούσα πανδημία που έχει κυριεύσει τον κόσμο όλο και την ψυχολογία των ανθρώπων ή γενικότερα όλες οι παρούσες συνθήκες μαζί; Το θέμα δεν είναι η πηγή, δηλαδή η προέλευση της ασθένειας που λέγεται βία, ή το ποιός φταίει για την έκφανση και την επέκταση αυτής. Η ουσία βρίσκεται στο τι θα γίνει από εδώ και πέρα. Όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά μπορούμε να κάνουμε το ”εμβόλιο” που λέγεται αγάπη, ειρήνη και ελπίδα για να έρθει κάτι καλύτερο. Μπορεί να μην έχει βρεθεί ακόμη το ένα και μοναδικό φάρμακο-αντίδοτο για την θεραπεία της πανδημίας που ονομάζεται βία άλλα όλοι μας έχουμε την δυνατότητα να βάλουμε προσωρινά στην άκρη τον πληγωμένο μας εγωισμό και να μάθουμε να ζούμε την ζωή με τα ιδανικά της αγάπης, της κατανόησης, της ανοχής και της αποδοχής και να τα μεταφέρουμε στις επόμενες γενιές που ακολοθούν για να μην χρειαστεί και αυτές να βιώσουν ότι βιώνουμε εμείς σήμερα.
Κατερίνα Καρακουλάκη, Φοιτήτρια Βαλκανικών, Ανατολικών και Σλαβικών Σπουδών
