Στις 27 Αυγούστου 1923, στο δρόμο Ιωαννίνων- Κακκαβιάς βρέθηκαν δολοφονημένοι πέντε Ιταλοί. Οι Ιταλοί αυτοί ήταν μέλη της επιτροπής για την οριστική χάραξη της ελληνοαλβανικής μεθορίου που ακολούθησε την προσάρτηση της Βορείου Ηπείρου στην Αλβανία στα 1921. Ο Μπενίτο Μουσολίνι δεν δέχτηκε έτσι απλά τη δολοφονία του στρατηγού Τελίνι, του συνταγματάρχη Κόρτι, του λοχαγού Μπανατσίνι, του οδηγού του και του διερμηνέα τους και δεν δίστασε να δείξει το σοβινιστικό του πρόσωπο και φυσικά τη διάθεση για επέκταση στα Βαλκάνια ενόσω η Ελλάδα συρόμενη στα συντρίμμια της Μικρασιατικής Καταστροφής, φυσούσε το μελάνι στη Συνθήκη της Λωζάννης.
Φυσικά ο Ιταλός δικτάτορας δεν ήταν διατεθειμένος να περιμένει τη γνωμάτευση των ελληνικών αρχών. Θεώρησε αυτομάτως την ελληνική κυβέρνηση υπεύθυνη και απέδωσε διακοίνωση στην Αθήνα με 24ωρη διορία. Απαιτούσε απόδοση τιμών στην ιταλική σημαία και τις σορούς των δολοφονηθέντων, αίτηση συγχώρεσης προς την Ιταλία, τελετή μνημόσυνου παρόντος του Υπουργικού Συμβουλίου, συμμετοχή Ιταλού στρατιωτικού σε ανακρίσεις, καταδίκη των ενόχων σε θάνατο και την καταβολή της υπέρογκης αποζημίωσης των 50.000.000 λιρετών. Η Επαναστατική Κυβέρνηση των Πλαστήρα- Γονατά απέρριψε τους περισσότερους όρους ως εξευτελιστικούς για την Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός Γονατάς, αρνούμενος την καταβολή των 50.000.000 λιρετών, προσέφερε αρωγή στις οικογένειες των θυμάτων, πρότεινε την αναγωγή του ζητήματος στην Κοινωνία των Εθνών και διαβεβαίωσε ότι οι ένοχοι δεν ήταν Έλληνες αλλά Αλβανοί ληστές.
Στα τέλη του Αυγούστου, η ΚτΕ διέταξε την Ελλάδα να επιταχύνει τον εντοπισμό των ενόχων. Η ελληνική πλευρά ζήτησε τη σύσταση Ειδικής Επιτροπής για τη διερεύνηση του γεγονότος και την διεύρυνση των ερευνών και στην Αλβανία. Ενώ οι διπλωματικές προσπάθειες φαινόταν να αποδίδουν καρπούς, η Ιταλία προχώρησε σε πολεμική επιχείρηση με την οποία κατέλαβε την Κέρκυρα με στόλο 25 πλοίων. Ο αρχηγός της ιταλικής μοίρας, Αντόνιο Φοσκίνι, απαίτησε παράδοση του νησιού από τον νομάρχη Πέτρο Ευριπαίο. Ο Ευριπαίος δεν δέχτηκε να παραδόσει το νησί και προσπάθησε να επικοινωνήσει με την Αθήνα για να πάρει εντολές. Ο κανονιοβολισμός της Κέρκυρας είχε σαν αποτέλεσμα δεκάδες νεκρούς και τραυματίες, ντόπιους αλλά και πρόσφυγες που περιθάλπονταν εντός του Παλαιού Φρουρίου. Οι Ιταλοί ως ένδειξη της κατάκτησης τους τοποθέτησαν έναν ξύλινο κόκορα στο Παλαιό Φρούριο λέγοντας ότι «όταν λαλήσει ο κόκορας, θα φύγουμε από το νησί».
Η Ελλάδα προχώρησε σε προσφυγή στην Κοινωνία των Εθνών έχοντας την κοινή γνώμη με το μέρος της. Η ΚτΕ ανέλαβε να διευθετήσει το ζήτημα βρίσκοντας έντονη την αντίδραση της Ιταλίας. Έτσι το ζήτημα παραπέμφθηκε στη Διάσκεψη των Πρεσβευτών που υποχρέωσε την Ελλάδα να καταβάλλει την αποζημίωση των 50.000.000 στην Ιταλία, να τελέσει το μνημόσυνο και να προχωρήσει σε ανακρίσεις υπόπτων επιβλεπόμενες από τη διεθνή Επιτροπή. Τα ιταλικά στρατεύματα αποχώρησαν από το νησί στα τέλη του Σεπτέμβρη αφήνοντας τον Μουσολίνι ικανοποιημένο και την Ελλάδα ταπεινωμένη. Οι ελπίδες για αρωγή και ανταπόκριση των ξένων δυνάμεων στις εκκλήσεις της ελληνικής κυβέρνησης, διαψεύστηκαν για ακόμα μια φορά.
Εβελίνα Παπαδοπούλου, Ιστορικός
