Ο πρωθυπουργός της χώρας Κυριάκος Μητσοτάκης δεν χάνει ποτέ την ευκαιρία να αποδείξει το αυτονόητο, δηλαδή το πόσο πιστός στη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού είναι. Το έκανε άλλη μια φορά, κουνώντας το δάχτυλο στους ανέργους, λέγοντας ότι «Οι άνεργοι δεν βρίσκουν δουλειά γιατί δεν έχουν βασικές δεξιότητες». Με άλλα λόγια, ο «Πρωθυπουργός όλων των Ελλήνων/-ίδων» και η κυβέρνηση του, θεωρούν ότι οι άνεργοι έχουν την ευθύνη για την δυσάρεστη κατάσταση στην οποία βρίσκονται καθώς δεν διαθέτουν τα απαραίτητα προσόντα που απαιτούν οι εργοδότες προκειμένου να τους προσλάβουν. Είναι άξιο απορίας βέβαια το ποια προσόντα πρέπει να έχουν οι εργαζόμενοι για να βρουν μια εργασία, τα πτυχία, η κριτική σκέψη και η διάθεση για πρόοδο και εξέλιξη ή η αποδοχή μισθών πείνας, η ανοχή στα εξοντωτικά ωράρια και η υπακοή στα θέλω του κάθε εργοδότη; Γιατί μέχρι τώρα η πορεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη δείχνει ότι οι μισθωτοί θα πρέπει να ανέχονται όλα αυτά εάν θέλουν να βρουν μια εργασία.
Που είναι η κρατική ευθύνη λοιπόν; Τι έχει κάνει από το 2019 η κυβέρνηση Μητσοτάκη για να βελτιώσει την αγορά εργασίας και να αντιμετωπίσει την ανεργία; Η ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς «Συνθήκες εργασίας στην Ελλάδα. Εμπειρίες και στάσεις γύρω από την αγορά εργασίας για το 2021», σε συνεργασία με την Prorata, αναδεικνύει την αδιαφορία της κυβέρνησης απέναντι στους πολλούς και την ικανότητα της να ικανοποιεί τα συμφέροντα των λίγων. Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, ένας στους πέντε εργαζόμενους φοβάται ότι θα χάσει την δουλειά του στον επόμενο χρόνο,ο νόμος Χατζηδάκη για τον εργάσιμο χρόνο είναι υπέρ των συμφερόντων των εργοδοτών αφού αυξάνει τα ωράρια εργασίας και μειώνει τον μισθό καθώς και ότι έξι στους δέκα εργαζόμενους δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα αποκλειστικά με τον μισθό τους. Διαβάζοντας τα πορίσματα της έρευνας εύκολα καταλήγει κάποιος στο συμπέρασμα ότι η αγορά εργασίας στην Ελλάδα λειτουργεί με όρους της ζούγκλας, ο ισχυρός (εργοδότης/-τρια) επιβάλλει την εξουσία του στον αδύναμο (εργαζόμενο/η) που πρέπει να λέει και ευχαριστώ που παίρνει 500 και 600 ευρώ. Αυτή η αγορά εργασίας με τα 12ωρα, τις απλήρωτες υπερωρίες και την εξαφάνιση των αδειών και των συλλογικών συμβάσεων εξαθλιώνει τους εργαζόμενους και φυσικά δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τους άνεργους να βρουν δουλειά. Ο άνθρωπος φυσικά και θέλει να εργάζεται καθώς μέσω της εργασίας πετυχαίνει την αυτοπραγμάτωσή του. Έχει διαφορά όμως το να δουλεύεις για να ζεις από το να ζεις για να δουλεύεις. Ίσως εάν οι εργοδότες θέσουν πιο ελκυστικούς όρους εργασίας που να επιτρέπουν στους εργαζόμενους να ζουν με μια αξιοπρέπεια, να έχουν ελεύθερο χρόνο για εκείνους και τις οικογένειές τους και να ατενίζουν το μέλλον με αισιοδοξία, να μπορέσουν να βρουν το προσωπικό που αναζητούν. Για να γίνουν όλα αυτά βέβαια, χρειάζεται το κράτος να νομοθετεί και να εφαρμόζει πολιτικές που να εξασφαλίζει τα δικαιώματα των μισθωτών και των κοινωνικά αδύναμων.
Η αύξηση των μισθών σε συνδυασμό με τη μείωση του ΦΠΑ σε βασικά αγαθά διατροφής και η επιβολή πλαφόν στις τιμές του ρεύματος και των ενοικίων είναι πιο απαραίτητα από ποτέ προκειμένου να ανασάνουν οι πολίτες. Παράλληλα, η ενίσχυση των δομών υγείας, εκπαίδευσης και κοινωνικών υπηρεσιών με προσλήψεις δασκάλων, υγειονομικών και κοινωνικών λειτουργών, θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους πρόνοιας που θα βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων και θα αντιμετωπίζει ουσιαστικά και εποικοδομητικά τα κοινωνικά προβλήματα (φτώχεια, ανισότητες, παιδική φτώχεια, ενδοοικογενειακή βία, έμφυλες ανισότητες κλπ). Τα κοινωνικά προβλήματα είναι πάντα περίπλοκα και η αντιμετώπιση τους πρέπει να είναι ολιστική και να μην αφήνεται αποκλειστικά σε ΜΚΟ και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς τις περισσότερες φορές οι ιδιωτικές εταιρείες και οι ΜΚΟ λειτουργούν με όρους κέρδους, ακόμα και όταν καλούνται να παρέχουν υπηρεσίες πρόνοιας. Τα παραπάνω θα μπορέσουν να συνεισφέρουν σημαντικά και στην αντιμετώπιση της ανεργίας, καθώς πολλοί άνεργοι θα μπορέσουν επιτέλους να αξιοποιήσουν τη μόρφωση και τα προσόντα τους για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στη κοινωνία και άλλοι άνεργοι θα ευνοηθούν και αποκτήσουν τα εφόδια που χρειάζονται προκειμένου να βρουν εργασίες που τους εξασφαλίζουν τα αυτονόητα και να μπορούν να συμμετέχουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Μια πολιτεία πραγματικά δημοκρατική, είναι αυτή που δημιουργεί τείχη ασφάλειας και αλληλεγγύης για να προστατέψει τους αδύναμους και τους κατατρεγμένους, αυτούς που το έχουν ανάγκη πιο πολύ.
Πέτρος Νικολούδης, Κοινωνικός Επιστήμονας – Φοιτητικής Κοινωνικής Εργασίας
