Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα είναι το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Ειδικοί και επιστήμονες προειδοποιούν το κοινό αλλά και τους πολιτικούς ηγέτες των χωρών εδώ και δεκαετίες για την κλιματική αλλαγή, υπογραμμίζοντας πως η αδιαφορία και η απάθειά μας προς αυτό θα έχει τρομακτικές συνέπειες. Οι συνέπειες αυτές είναι ήδη ορατές και έχουν αποβεί θανάσιμες, με πιο πρόσφατες τον καύσωνα που καταγράφηκε στις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Μεξικό και τις πλημμύρες στην Βορειοδυτική και Κεντρική Ευρώπη.
Από τη μια πλευρά, έχουμε ολόκληρα τμήματα στην Αριζόνα, την Καλιφόρνια και τη Νεβάδα να υπερθερμαίνονται τον περασμένο μήνα εξαιτίας ενός κύματος θερμότητας που κόστισε εκατοντάδες ζωές σε ολόκληρο τον Βορειοδυτικό Ειρηνικό και τον Καναδά, ενώ στην επαρχία Lytton του Καναδά ο υδράργυρος έφτασε τους 49ο βαθμούς κελσίου (121 Fahrenheit). Μια ανάλυση που πραγματοποιήθηκε από την ομάδα World Weather Attribution, η οποία ειδικεύεται στη χρήση μοντέλων υπολογιστών για να εξετάσει τις σχέσεις μεταξύ των τρεχόντων καιρικών γεγονότων και της κλιματικής αλλαγής, διαπιστώνει ότι αυτό το ακραίο κύμα θερμότητας θα ήταν «σχεδόν αδύνατο» χωρίς την ανθρώπινη επιρροή. Οι ειδικοί, ολοκληρώνουν την ανάλυση τους καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η σχέση μεταξύ αυτών των ακραίων φαινομένων υπερβολικά υψηλής θερμότητας και της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο είναι αδιαμφισβήτητη, δηλώνοντας ότι οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου έκαναν το κύμα θερμότητας τουλάχιστον 150 φορές πιο πιθανό να συμβεί.
Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη δεν στάθηκε αλώβητη, με θανάσιμες πλημμύρες να χτυπάνε τη Γερμανία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και την Ελβετία. Το μέγεθος της ζημίας γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο, καθώς τα διασωστικά συνεργεία συνεχίζουν να αναζητούν θύματα της πλημμύρας. Τουλάχιστον 180 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, με τη Γερμανία να θρηνεί πάνω από 100 θανάτους και το Βέλγιο πάνω από 30, και με πολλούς ακόμη να αγνοούνται. Ο αριθμός των νεκρών είναι πολύ πιθανόν να αυξηθεί περαιτέρω. Η καγκελάριος της Γερμανίας, Angela Merkel, δήλωσε, μάλιστα, πως “Μια πλημμύρα δεν είναι παράδειγμα κλιματικής αλλαγής, αλλά αν κοιτάξουμε τα γεγονότα των τελευταίων ετών και δεκαετιών, τότε βλέπουμε ότι συμβαίνουν πιο συχνά από ότι στο παρελθόν – οπότε πρέπει να κάνουμε μια προσπάθεια, μια μεγάλη προσπάθεια”.
Πολλοί παράγοντες μπορούν να συμβάλλουν στις πλημμύρες, αλλά μια όλο και πιο ζεστή ατμόσφαιρα που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή καθιστά πιο πιθανές τις ακραίες βροχοπτώσεις. Συγκεκριμένα, η άνοδος 1 βαθμού στη μέση παγκόσμια θερμοκρασία αυξάνει την ικανότητα της ατμόσφαιρας να συγκρατεί νερό κατά 7%, αυξάνοντας σημαντικά την πιθανότητα μεγάλων βροχοπτώσεων. Οι επιστήμονες έχουν καταδικάσει τους πολιτικούς που δεν κατάφεραν να προστατεύσουν τους πολίτες τους από αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Υπάρχουν προβλέψεις εδώ και χρόνια που τονίζουν ότι οι καλοκαιρινές βροχοπτώσεις και τα κύματα καύσωνα θα γίνουν πιο έντονα λόγω της κλιματικής αλλαγής που προκαλεί ο άνθρωπος. Η κλιματική αλλαγή, όμως, εκτός από την υπερθέρμανση του πλανήτη, και κατ’ επέκταση την άνοδο της στάθμης των θαλασσών, την εξαφάνιση παράκτιων και νησιωτικών περιοχών, κ.α., συνδέεται άμεσα και με την οικονομία, την κοινωνική δομή και οργάνωση, τη διόγκωση των ταξικών ανισοτήτων, τις μετακινήσεις πληθυσμών – που συνδέεται άμεσα και με την αύξηση των μεταναστευτικών ροών- αλλά και, μακροπρόθεσμα, με το ίδιο το μέλλον την ανθρωπότητας. Μάλιστα, σύμφωνα με την Έκθεση για την Ανθρώπινη Ασφάλεια που εξέδωσε το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη το 1994 (UNDP 1994), το φάσμα της ανθρώπινης ασφάλειας χωρίζεται σε επτά τομείς: στην οικονομική ασφάλεια, στην ασφάλεια τροφής, στην προσωπική ασφάλεια, στην ασφάλεια υγείας, στην ασφάλεια της κοινότητας, στην πολιτική ασφάλεια και, τέλος, στην ασφάλεια περιβάλλοντος. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ασφάλεια περιβάλλοντος αναφέρεται στην προστασία των ανθρώπων από βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες φθορές της φύσης, απειλές κατά της φύσης από τον άνθρωπο και επιδείνωση της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος.
Το κλίμα μεταβάλλεται κυρίως λόγω ανθρωπογενών εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου, με το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) να φέρει τη μεγαλύτερη ευθύνη για τη θέρμανση και τη μεταβολή του κλίματος, λόγω του ότι παραμένει στην ατμόσφαιρα για εκατοντάδες, μέχρι και χιλιάδες, χρόνια αλλά και εξαιτίας των τεράστιων ποσοτήτων που εκλύονται στην ατμόσφαιρα. Συνολικά, οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ινδονησία είναι οι μεγαλύτεροι εκπομποί αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα, μάλιστα, με μια έκθεση των Scherr και Sthapit το 2009, η Ινδονησία εκπέμπει ετησίως 3 δισεκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO2. Επιπρόσθετα, το 2004 ο Διεθνής Οργανισμός για την Ενέργεια προέβλεψε ότι η Κίνα θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε εκπομπές CO2 το 2030, κάτι που στο τέλος επιτεύχθηκε μόλις το 2006 (Worldwatch Institute). Αν συνεχιστεί αυτό το επαναλαμβανόμενο μοτίβο, οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα είναι καταστροφικές για τον ίδιο τον άνθρωπο, κάτι που έχουν ήδη αποδείξει τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έχουν πλήξει τον πλανήτη μας μόνον τον τελευταίο μήνα.
Η αύξηση της θερμοκρασίας στα ανώτερα πλάτη θα είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τους τροπικούς. Οι συνέπειες στους τροπικούς, όμως, θα είναι εντονότερες λόγω του πλούτου και της ευαισθησίας της τοπικής βιοποικιλότητας. Επιπλέον, ο φτωχότερος πληθυσμός του πλανήτη θα επηρεαστεί πολύ περισσότερο από ότι οι πλούσιοι. Εκτός, όμως, από τις προφανείς περιβαλλοντικές και οικονομικές συνέπειες που θα έχει η κλιματική αλλαγή, θα επηρεαστούν επίσης τόσο η δημόσια υγεία όσο και η ασφάλεια. Πιο συγκεκριμένα, η έννοια της εθνικής ασφάλειας θα λάβει μια νέα διάσταση καθώς η έλλειψη τροφής και νερού, οι επιδημίες και οι πανδημίες αλλά και οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών θα λάβουν πρωτόγνωρες διαστάσεις. Μάλιστα, η Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ, σε μια έκθεση της το 2012, συνδέει άμεσα και ευθέως την κλιματική αλλαγή με την κατάρρευση της κοινωνίας σε κάποιες περιοχές του πλανήτη.
Η κλιματική αλλαγή, όπως έχει γίνει αντιληπτό, ήδη συντελείται και θα ενταθεί στο άμεσο μέλλον. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει αναγκαστικά πως έχει χαθεί κάθε ελπίδα σωτηρίας. Αντιθέτως, υπάρχουν δύο δράσεις για την κλιματική αλλαγή: η προσαρμογή και η μείωση εκπομπών. Ως προς την προσαρμογή, η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μπορεί να επιτευχθεί με συνδυασμό χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, υιοθέτηση εναλλακτικών τρόπων κυκλοφορίας –όπως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα-, εξοικονόμηση ενέργειας με παθητική ηλιακή σχεδίαση σπιτιών, κοστολόγηση ενέργειας, κ.α. Ως προς τη μείωση εκπομπών παγκοσμίως, ο ΟΗΕ έχει ήδη θέσει σαν στόχο τη μείωση εκπομπών CO2 κατά 7% κάθε χρόνο για την επόμενη δεκαετία, ώστε να μπορέσουμε να μείνουμε στην «ασφαλή περιοχή» της κλιματικής αλλαγής και να διατηρήσουμε την άνοδο της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1.5 βαθμούς Κελσίου. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, όμως, απαιτείται άμεση πολιτική παρέμβαση, με ισχυρές κυβερνήσεις και πληροφορημένους πολίτες.
Βιβλιογραφία:
Βιβλία:
- Α. Σκαμνάκης, Κ. Κεντερελίδου, Φ. Γαλατσοπούλου, “Περιβαλλοντική Δημοσιογραφία και Επικοινωνία”, Εκδόσεις ΖΥΓΟΣ, Θεσσαλονίκη, 2016, σελ 14, 29-33
- J. Baylis, S. Smith, P. Owens, “Η Παγκοσμιοποίηση της Διεθνούς Πολιτικής. Μια Εισαγωγή στις Διεθνείς Σχέσεις”, Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ, Αθήνα 2013, σελ 661-662
Διαδικτυακές Πηγές:
- Severe heat wave builds across Western U.S. after nation’s hottest June on record, 2021 (https://www.washingtonpost.com/weather/2021/07/08/heat-wave-west-california-nevada/)
- Europe floods: At least 120 dead and hundreds unaccounted for, 2021 (https://www.bbc.com/news/world-europe-57858829)
- “No one was prepared”: Death toll from flooding in western Europe nears 200, 2021 (https://www.cbsnews.com/news/flooding-in-germany-europe-deaths-hundreds-missing-2021-07-19/)
- As floods hit western Europe, scientists say climate change hikes heavy rain, 2021 (https://www.reuters.com/business/environment/floods-hit-western-europe-scientists-say-climate-change-hikes-heavy-rain-2021-07-17/)
- How Deadly Flooding in Germany and Belgium Exposed Europe’s Climate Change Hubris, 2021 (https://www.msn.com/en-us/weather/topstories/how-deadly-flooding-in-germany-and-belgium-exposed-europes-climate-change-hubris/ar-AAMkc7A)
- Pacific Northwest heat wave was ‘virtually impossible’ without climate change, scientists find, 2021 (https://www.washingtonpost.com/weather/2021/07/07/pacific-northwest-heat-wave-climate/)
- Western North American extreme heat virtually impossible without human-caused climate change, 2021 (https://www.worldweatherattribution.org/western-north-american-extreme-heat-virtually-impossible-without-human-caused-climate-change/
Ευρυδίκη-Μαρία Παπανικολάου, Φοιτήτρια Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ
