Η Διαφθορά του Πολιτικού Συστήματος του Περού και η Καθαίρεση του Προέδρου Martín Vizcarra | Ευρυδίκη Παπανικολάου

Η διαφθορά είναι ένα σύνθετο και πολύπλευρο φαινόμενο που συναντάται σε όλες τις μορφές πολιτικών συστημάτων με σοβαρές διαβρωτικές επιδράσεις τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία. Η δωροδοκία, η απάτη και ο εκβιασμός αποτελούν κάποιες από τις συνηθέστερες μορφές της. Η διαφθορά υπήρχε και υπάρχει παντού και εντοπίζεται σε όλα τα κράτη αναπτυσσόμενα και αναπτυγμένα.

Σε πολλές χώρες, ειδικά της Λατινικής Αμερικής, η κατάχρηση κρατικών πόρων από υπαλλήλους του δημόσιου τομέα συμβαίνει συνεχώς και υπονομεύει την παροχή δημόσιων αγαθών στους πολίτες. Η καταγγελία αυτού του είδους διαφθοράς όμως μπορεί να είναι επικίνδυνη. Για παράδειγμα, ο Fabián Gutiérrez, πρώην γραμματέας της πρώην προέδρου της Αργεντινής Cristina Kirchner, δολοφονήθηκε τον Ιούνιο του 2020, αφού μαθεύτηκε ότι συνεργαζόταν με τη Δικαιοσύνη της Αργεντινής σε υποθέσεις που αφορούσαν την πολιτική διαφθορά της χώρας του. Οι διεφθαρμένοι επιχειρηματίες και οι διάφοροι κρατικοί αξιωματούχοι που αναζητούν δωροδοκίες ήταν πάντα μέρος του πολιτικού τοπίου των χωρών της Νότιας Αμερικής. Πιο πρόσφατο παράδειγμα, είναι αυτό του Περού και του παράνομου διωγμού του Προέδρου Martín Vizcarra.

Συγκεκριμένα, στις 9 Νοεμβρίου και εν μέσω της παγκόσμιας πανδημίας, το Κογκρέσο του Περού ψήφισε να διώξει τον Πρόεδρο Martín Vizcarra από τη θέση του, κατηγορώντας τον για  «ηθική ανικανότητα», και μη αποδεδειγμένους ισχυρισμούς για διαφθορά, μόλις οκτώ μήνες πριν γίνουν οι νέες εκλογές. Η κίνηση αυτή είχε επικεφαλή τον αρχηγό του Κογκρέσου, Manuel Merino, και οι νομοθέτες κατάφεραν και έδιωξαν τον Vizcarra από το αξίωμα του. Ο Vizcarra, σε απάντηση αυτών, αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες και είπε ότι θα δεχόταν την απόφαση  του Κογκρέσου και δεν θα κινούταν νομικά για να την αντιμετωπίσει. Ο Manuel Merino, είναι ένας γεωπόνος και επιχειρηματίας, μέλος της κομματικής μειονότητας «Λαϊκή Δράση» (Acción Popular), και αναμενόταν να αναλάβει την προεδρία την Τρίτη 10 Νοεμβρίου όπου και θα παρέμενε στην εξουσία μέχρι και το τέλος του Ιουλίου του 2021, όταν δηλαδή θα έληγε κανονικά και η θητεία του Vizcarra.

Ο Vizcarra, είναι ένας πολιτικά κεντρώος και αρκετά δημοφιλής στους ψηφοφόρους του πολιτικός, σε αντίθεση με τον Merino και με τους νομοθέτες του  Κογκρέσου που κατακρίνονται και κατηγορούνται συνεχώς για διαφθορά και αδιαφορία από τους ίδιους τους κατοίκους του Περού. Ο Vizcarra ερχόταν σε συχνές συγκρούσεις με το Κογκρέσο με τις πολιτικές του, σε μια χώρα που έχει μακρά ιστορία πολιτικών αναταραχών και διαφθοράς. Υπό την ηγεσία του Vizcarra, η χώρα σημείωσε τους υψηλότερους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης της Λατινικής Αμερικής, πριν τη χτυπήσει η πανδημία, και υπήρχε έντονη υποστήριξη για τις φιλόδοξες προσπάθειες του για την εξάλειψη της βαθιάς πολιτικής διαφθοράς. Ο Vizcarra ήρθε στην εξουσία αφότου ο προηγούμενος πρόεδρος, Pedro Pablo Kuczynski, παραιτήθηκε λόγω εμπλοκής σ’ ένα από τα πολλά σκάνδαλα διαφθοράς που έχουν στιγματίσει πολιτικούς, επιχειρηματίες, δικαστές και εισαγγελείς της χώρας τα τελευταία χρόνια. Ως αντιπρόεδρος του κ. Kuczynski, ο Vizcarra ανέλαβε συνεπώς προσωρινά την εξουσία μέχρι τις επόμενες εκλογές.

Τώρα, ο Vizcarra κατηγορείται για τα ίδια εγκλήματα που δεσμεύτηκε να πολεμήσει και να εξαλείψει, και έγινε ο έκτος πρόεδρος του Περού που διερευνάται για διαφθορά, αφού διέρρευσαν μαρτυρίες που τον έδειχναν να δέχεται δωροδοκίες κατά τη διάρκεια της θητείας του ως επαρχιακός κυβερνήτης. Ένας δικαστής διέταξε τον Vizcarra, την Παρασκευή 12 Νοεμβρίου, να μην φύγει από το Περού, ενώ οι εισαγγελείς διερευνούν τώρα τους ισχυρισμούς εναντίον του. Ο πρώην πρόεδρος είχε αναφέρει ότι δεν θα επιδιώξει την επανεκλογή του στις γενικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Απρίλιο. Είχε επίσης υποσχεθεί να αντιμετωπίσει την εισαγγελία για να υπερασπιστεί τον εαυτό του ενάντια σε προηγούμενες κατηγορίες για διαφθορά εναντίον του που είχαν συμβεί τον Σεπτέμβρη, με τον Merino και το Κογκρέσο να είναι για μια ακόμη φορά οι κατηγορητές. Στην ομιλία του στο Κογκρέσο λίγο πριν εκδιωχθεί, κατηγόρησε τους αντιπάλους του για υποκρισία, επισημαίνοντας ότι 68 από τους 130 βουλευτές της χώρας ήταν επίσης υπό έρευνα για εγκλήματα, όπως η διαφθορά ή το ξέπλυμα χρήματος.

Σύμφωνα με τον νόμο του Περού, οι νομοθέτες απολαμβάνουν κοινοβουλευτική ασυλία, ένα όφελος που ο Vizcarra προσπάθησε ανεπιτυχώς να αφαιρέσει κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του για την αναμόρφωση της διακυβέρνησης της χώρας. Η κρίση που ξεκίνησε από την αποχώρησή του έχει συγκλονίσει το Περού, που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός χαλκού παγκοσμίως, και είδε την αξία του νομίσματος (sol) της χώρας να πέφτει και να καταγράφει από τα χαμηλότερα ρεκόρ στην ιστορία. Το νόμισμα έπεσε για άλλη μια φορά την Παρασκευή, και η Κεντρική Τράπεζα δήλωσε ότι θα συνεχίσει να παρεμβαίνει, για να βοηθήσει στη σταθεροποίηση του. Ενώ οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η συντριπτική πλειονότητα των Περουβιανών θέλει ο Vizcarra να βρεθεί αντιμέτωπος με τη δικαιοσύνη και να τιμωρηθεί, η ταχεία απομάκρυνσή του από το Κογκρέσο, πριν αποδειχθούν καν οι κατηγορίες, προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη δημόσια οργή.

Εκατοντάδες διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόμους της πρωτεύουσας του Περού, Λίμα, την Τρίτη για να καταγγείλουν αυτό που αποκαλούσαν «συνταγματικό πραξικόπημα» του Κογκρέσου, κατηγορώντας τους νομοθέτες, ότι διέτριψαν τη δικαιοσύνη για προσωπικό τους όφελος σε μια στιγμή σοβαρής εθνικής κρίσης. Οι διαδηλωτές συγκρούστηκαν με την αστυνομία έξω από το Κογκρέσο, η οποία τους διασκόρπισε με τη χρήση δακρυγόνων και πλαστικές σφαίρες. Διαμαρτυρίες και συγκρούσεις ξέσπασαν επίσης και σε αρκετές άλλες πόλεις της χώρας (Tacna, Trujillo, Cusco και Cajamarca), σύμφωνα με τα τοπικά μέσα, καθώς και στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο και σε πόλεις του εξωτερικού. Έντονες διαμαρτυρίες πραγματοποιήθηκαν επίσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με κυριότερα το Twitter και το Facebook, με hashtag όπως #MerinoNoEsMiPresidente και #MerinoDictador. Οι διαδηλωτές ήταν σε μεγάλο βαθμό ειρηνικοί, αλλά πολλοί τραυματίστηκαν από οπλισμένες δυνάμεις της αστυνομίας. Οι Περουβιανοί ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν το hashtag #MerinoAsesino (#Merino Δολοφόνε) αφότου δύο νέοι διαδηλωτές σκοτώθηκαν και 40 φαίνεται να εξαφανίστηκαν. Οι διαδηλώσεις που καταγράφηκαν ήταν από τις μεγαλύτερες των δύο τελευταίων δεκαετιών στο Περού.

Η τρέχουσα συνταγματική κρίση θύμισε σε πολλούς Περουβιανούς το «αυτο-πραξικόπημα» (“self-coup”) του Alberto Fujimori το 1992 που είχε στρατιωτική υποστήριξη και διέλυσε σχεδόν ολοκληρωτικά το Κογκρέσο ενώ επίσης ανέστειλε όλες τις πολιτικές ελευθερίες. Η προεδρία του Fujimori χαρακτηρίστηκε από σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως εξαφανίσεις, εξωδικαστικές εκτελέσεις, βασανιστήρια, αυθαίρετη κράτηση και σεξουαλική βία εναντίον της αντιπολίτευσης ή όποιον υποψιαζόταν, ότι ήταν υποστηρικτής της Αριστεράς. Το Συνταγματικό πραξικόπημα της προηγούμενης εβδομάδας και οι σκηνές των αρμάτων μάχης να κυκλοφορούν στους δρόμους της Λίμα υπενθύμισαν στους Περουβιανούς το πραξικόπημα του 1992 και τη δικτατορία του Fujimori που έληξε το 2000. Αυτές οι αναμνήσεις βοήθησαν στη διάδοση των διαδηλώσεων σε ολόκληρη τη χώρα και εξασφάλισαν την παραίτηση του Merino.

Οι ταραχές των τελευταίων ημερών αλλά και οι άλλες πιο ειρηνικές διαμαρτυρίες στην πρωτεύουσα Λίμα και σε άλλες πόλεις, ασκούσαν συνεχή πίεση στο κατακερματισμένο Κογκρέσο και τη νέα κυβέρνηση του Προέδρου Manuel Merino. Ο θυμός και η οργή του λαού για την απομάκρυνση του Vizcarra γρήγορα εξαπλώθηκε και στους άλλους πολιτικούς θεσμούς του Περού, υπονομεύοντας τα τελευταία υπολείμματα νομιμότητας ενός συστήματος που πολλοί πολίτες θεωρούν ότι δεν μπορεί να επισκευαστεί πλέον. Μερικοί από τους διαδηλωτές μάλιστα κατηγόρησαν και το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας, το οποίο αρνήθηκε να δώσει την άποψη του στην προηγούμενη απόπειρα του Κογκρέσου να απομακρύνει τον Vizcarra – τον Σεπτέμβριο, πριν από λιγότερο από δύο μήνες δηλαδή – για ένα άσχετο και ακόμη μη αποδεδειγμένο αδίκημα.

Λιγότερο από μία εβδομάδα μετά την ανάληψη της προεδρίας, στις 16 Νοεμβρίου, ο Manuel Merino παραιτήθηκε από  προσωρινός Πρόεδρος του Περού. Το Κογκρέσο εξέλεξε τον νομοθέτη Francisco Sagasti ως προσωρινό πρόεδρο της χώρας, με 97 ψήφους υπέρ και 26 κατά. Ο Sagasti, μέλος του κεντρικού Κόμματος Morado (Partido Morado), θα υπηρετήσει ως πρόεδρος του Περού μέχρι τις επίσημες εκλογές του έθνους τον Απρίλιο του 2021. Ο Sagasti θα είναι ο τρίτος πρόεδρος της χώρας μέσα σε μια εβδομάδα. Αν και ο Merino είχε υποσχεθεί αρχικά ότι οι ψηφοφόροι θα μπορούσαν να δηλώσουν τις πολιτικές τους απόψεις τους μέσα από τις προεδρικές εκλογές του Απριλίου, οι ταραχές συνεχίστηκαν, και έφτασαν στο αποκορύφωμα τους το Σάββατο όταν δύο διαδηλωτές σκοτώθηκαν από την αστυνομία. Μέχρι την Κυριακή, το μεγαλύτερο μέρος του Υπουργικού Συμβουλίου του Merino είχε παραιτηθεί και το Κογκρέσο ζήτησε επισήμως να παραιτηθεί και ο ίδιος.

Το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας έχει ήδη δώσει εντολή στην εθνική αστυνομική δύναμη να «εντοπίσει αμέσως και να ασφαλίσει» περισσότερα από 40 άτομα που «εξαφανίστηκαν» κατά τις πρόσφατες διαδηλώσεις. Ο διευθυντής της Διεύθυνσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Αμερικής δήλωσε επίσης πως έχει δημιουργηθεί μια ειδική ομάδα ανακριτών που θα καταγράφει όλες τις περιπτώσεις χρήσης άλογης βίας από την Αστυνομία του Περού. Διεθνείς ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν εκφράσει ανησυχία για τη χρήση βίας από την αστυνομία εναντίον των διαδηλωτών και ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών (Organization of American States) ζήτησε την άμεση εμπλοκή και ενασχόληση του Συνταγματικού Δικαστηρίου του Περού με την κατάσταση. Η Διεθνής σκηνή, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Βρετανίας, έχει εκφράσει την ανησυχία της για την κατάσταση και ανέφεραν ότι η διεξαγωγή νέων εκλογών, όπως είχαν προγραμματιστεί από την αρχή, είναι βασική προϋπόθεση για την εξασφάλιση της ειρήνης και της δημοκρατίας στη χώρα.

Με βάση τα παραπάνω, λοιπόν, εύκολα μπορεί να συμπεράνει κανείς πως η πολιτική κατάσταση του Περού είναι ακόμη ευμετάβλητη και εύθραυστη και με μεγάλη ευκολία θα μπορούσε να καταρρεύσει για άλλη μια φορά, αν κάτι τέτοιο επαναληφθεί. Το σίγουρο είναι πάντως πως οι πολίτες της χώρας, και ειδικά η νεολαία, είναι έτοιμοι και πρόθυμοι να πολεμήσουν για τις ατομικές τους ελευθερίες καθώς επίσης και για την προστασία της ειρήνης και την προάσπιση της δημοκρατίας. Γι’ αυτό λοιπόν όλοι οι υποψήφιοι των εκλογών του Απριλίου, αλλά και όλοι οι πολιτικοί αξιωματούχοι της χώρας, θα πρέπει αναμφίβολα να λάβουν υπόψη τους την αναδυόμενη δύναμη των νέων του Περού και να μην ξεχνούν την επιθυμία τους να καταπολεμήσουν τη διαφθορά του πολιτικού τους συστήματος.

Ευρυδίκη- Μαρία Παπανικολάου, Φοιτήτρια Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ

Πηγή Εικόνας: https://www.google.com/search?q=Mart%C3%ADn+Vizcarra&rlz=1C1CHBD_enGR919GR919&sxsrf=ALeKk00ZneZfvWrsYwMSMR7os-R_xbEyqw:1606417866466&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjI9qny9KDtAhW_AhAIHbREA1kQ_AUoAXoECAYQAw&biw=1920&bih=969#imgrc=6qHe7NimzXsgkM