Τα τελευταία χρόνια, τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών και το ζήτημα για την επακόλουθη προστασία ή τον επικείμενο περιορισμός τους, φαίνεται να είναι ένα φλέγον θέμα στην παγκόσμια πολιτική σκηνή, με ορισμένες χώρες να κάνουν ήδη ξεκάθαρη τη στάση τους μέσα από τα νομοθετικά τους πλαίσια. Κάποια κράτη επιλέγουν να ακολουθήσουν μια πιο οπισθοδρομική, θα μπορούσε να πει κανείς, στάση, όπως οι ΗΠΑ με την απόφαση τους για την ανατροπή του Roe v. Wade, ενώ, από την άλλη, άλλα κράτη επιλέγουν να υιοθετήσουν πιο προοδευτικά μέτρα και να προωθήσουν την εξασφάλιση των γυναικείων αναπαραγωγικών δικαιωμάτων, όπως η Ισπανία και ακόμη πιο πρόσφατα, το Μεξικό, με τη νέα του απόφαση να νομιμοποιήσει τις αμβλώσεις και στις 32 πολιτείες του.
Ειδικότερα, από το 2021, η άμβλωση δεν θεωρείται πλέον ομοσπονδιακό έγκλημα στο Μεξικό. Πάραυτα, το αν μπορεί να θεωρηθεί ως ποινικό δίκαιο ή όχι διέφερε ανάλογα με την κάθε πολιτεία της χώρας. Η σημαντική και καθοριστική αλλαγή έγινε επίσημη στις αρχές του μήνα και συγκεκριμένα στις 7 Σεπτεμβρίου, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο του Μεξικού αποφάσισε ομόφωνα ότι η τιμωρία της άμβλωσης είναι αντισυνταγματική, θέτοντας ένα σημαντικό προηγούμενο σε ολόκληρη τη χώρα. Το Ανώτατο Δικαστήριο, μάλιστα, διέταξε να αφαιρεθεί η άμβλωση από τον ομοσπονδιακό ποινικό κώδικα. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η απόφαση θα απαιτεί από την ομοσπονδιακή υπηρεσία δημόσιας υγείας και όλα τα ομοσπονδιακά ιδρύματα υγείας να προσφέρουν άμβλωση σε όποιον το ζητήσει. Επιπρόσθετα, η αλλαγή αυτή επηρεάζει φυσικά και τον κοινωνικό ιστό όλης της χώρας, αφού, πλέον, η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου ακυρώνει το τμήμα του ποινικού κώδικα της πολιτείας που ποινικοποιεί τις αυτοπροκαλούμενες ή συναινετικές αμβλώσεις και επαναλαμβάνει ότι καμία γυναίκα ή άτομο με ικανότητα κύησης ή υγειονομικό προσωπικό δεν μπορεί να διωχθεί αν προβεί σε άμβλωση.
Αν και κανείς δεν μειώνει την αξία της απόφασης του δικαστηρίου, υπάρχουν πολλοί που επιλέγουν να είναι πιο διστακτικοί και επιφυλακτικοί με τις αντιδράσεις τους. Ειδικότερα, μεξικανοί υπερασπιστές των δικαιωμάτων των αμβλώσεων λένε ότι η υπόσχεση της απόφασης για επέκταση της πρόσβασης στις αμβλώσεις δεν θα γίνει πραγματικότητα από τη μια μέρα στην άλλη και θα μπορούσε να εξαρτηθεί από την πολιτική και νομοθετική βούληση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Η πεποίθηση αυτή ενισχύεται όταν συνειδητοποιεί κανείς η απόφαση της 7ης Σεπτεμβρίου δεν έχει καμία επίδραση στους τοπικούς νόμους και οι αμβλώσεις παραμένουν παράνομες σε 20 από τις 32 πολιτείες της χώρας. Αλλά ακόμη και σε αυτές τις πολιτείες, οι γυναίκες μπορούν πλέον να ζητήσουν νόμιμα άμβλωση σε ομοσπονδιακά νοσοκομεία και κλινικές, χωρίς φόβο φυλάκισης. Πολλοί ελπίζουν ότι η απόφαση αυτή θα μπορέσει να λειτουργήσει σαν προοίμιο για να μπορέσει το δικαστήριο να κινηθεί στη συνέχεια ανά πολιτεία, βοηθώντας άμεσα τους τοπικούς νομοθέτες να εξαλείψουν το έγκλημα της άμβλωσης και να προωθήσουν την προστασία των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων.
Η απόφαση του Μεξικανικού Ανώτατου Δικαστηρίου μπορεί να θεωρηθεί ως και η πιο πρόσφατη σε μια σειρά νικών για τους ακτιβιστές για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Η επιρροή και επικράτηση της θρησκείας και, συγκεκριμένα, του Καθολικισμού είναι γνωστή και επιβεβαιωμένη στην περίπτωση της Λατινικής Αμερικής, με την παρουσία της Καθολικής Εκκλησίας να παραμένει ισχυρή, επηρεάζοντας έμμεσα το κατά πόσο οι αμβλώσεις περιορίζονται ή απαγορεύονται σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Για παράδειγμα, σε χώρες όπως η Νικαράγουα, η Ονδούρα, το Ελ Σαλβαδόρ, η Δομινικανή Δημοκρατία, η Αϊτή και το Σουρινάμ επικρατεί μια πλήρη απαγόρευση των αμβλώσεων σε κρατική εμβέλεια. Όμως, δεκαετίες οργάνωσης έχουν φέρει σημαντικές προόδους για τους ακτιβιστές υπέρ της προστασίας των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων, ή αλλιώς επικαλούμενοι και ως pro-choice. Από τις μεγαλύτερες νίκες σημείωσε η Αργεντινή όταν νομιμοποίησε τη διαδικασία το 2020 με την Κολομβία, μια άκρως συντηρητική χώρα, να ακολούθησε το παράδειγμά της δύο χρόνια αργότερα. Αυτή η νέα τάση που φαίνεται να επικρατεί σταδιακά στη Λατινική Αμερική για «χαλάρωση» των περιορισμών στις αμβλώσεις έχει αναφερθεί από πολλούς ως το «πράσινο κύμα».
Η τάση αυτή που επικρατεί στη Λατινική Αμερική έρχεται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια γυναίκες στην απέναντι πλευρά των συνόρων, με το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ να ανατρέπει τον Roe εναντίον Wade πέρσι το καλοκαίρι, τερματίζοντας το δικαίωμα στην άμβλωση που διατηρούταν εδώ και δεκαετίες στη χώρα. Δεκαπέντε αμερικανικές πολιτείες ψήφισαν άμεσα νόμους που απαγορεύουν τις αμβλώσεις ήδη από τις έξι εβδομάδες κύησης, όταν πολλές γυναίκες δεν γνωρίζουν ακόμη ότι είναι έγκυες. Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο τραγική στο Τέξας, όπου πλέον στους κατοίκους προσφέρονται τώρα ακόμη και μπόνους μετρητών εάν παραδώσουν έναν γείτονα στις αρχές για το έγκλημα της έκτρωσης, θυμίζοντας τακτικές περιόδους κατοχής. Ήδη, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου Αμερικανίδες ζητούσαν βοήθεια από Μεξικανούς ακτιβιστές υπέρ των δικαιωμάτων για πρόσβαση στις αμβλώσεις για να αποκτήσουν χάπια που χρησιμοποιούνται για τον τερματισμό της εγκυμοσύνης. Η απόφαση, λοιπόν, του Ανώτατου Δικαστηρίου στο Μεξικό μπορεί να βοηθήσει εμμέσως και τις Αμερικανίδες γυναίκες, αφού η χώρα μπορεί να θεωρηθεί ένα ασφαλές μέρος για όσους έχουν ανάγκη παροχής τέτοιων υπηρεσιών και, κάποια στιγμή, αυτό μπορεί ακόμη και να καταστήσει το Μεξικό έναν ολοένα και πιο σημαντικό προορισμό για όσους αναζητούν άμβλωση στις ΗΠΑ για να μπορέσουν να διαφεύγουν από πιο περιοριστικούς νόμους.
Όπως καταλαβαίνει κανείς, η απόφαση του Μεξικανικού Ανώτατου Δικαστηρίου έχει τεράστια σημασία στην τοπική και παγκόσμια κοινωνικοπολιτική σκηνή και είναι μια ακόμη μεγάλη νίκη για το πράσινο κύμα που φαίνεται να έχει κατακλίσει τη Λατινική Αμερική τις τελευταίες δεκαετίες. Παρά, όμως, την κρισιμότητα της απόφασης δεν πρέπει κανείς να ξεχνάει πως, στην πραγματικότητα, η εφαρμογή οποιουδήποτε νόμου απαιτεί χρόνο και υπομονή, ενώ σίγουρο είναι πως θα υπάρχουν εμπόδια και αντίσταση από ορισμένους παράγοντες επί του θέματος. Γι’ αυτόν τον λόγο, πέρα από την απόφαση του δικαστηρίου και επιπρόσθετα νομικά μέτρα, είναι απαραίτητο να υπάρχει και η κατάλληλη εκπαίδευση από τις αρχές και τους πολίτες για το ζήτημα των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων καθώς και ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες.
Βιβλιογραφία:
· The Associated Press. (2023). Mexico decriminalizes abortion, extending Latin American trend of widening access. Πρόσβαση από https://www.npr.org/2023/09/06/1198039758/mexico-abortion-decriminalization-supreme-court
· George Wright & Tom Bayly. (2023). Court decriminalises abortion across Mexico. Πρόσβαση από https://www.bbc.com/news/world-latin-america-66736866
· Regina Tamés. (2023). Mexican State Becomes 12th to Decriminalize Abortion. Πρόσβαση από https://www.hrw.org/news/2023/09/06/mexican-state-becomes-12th-decriminalize-abortion
· Lillian Perlmutter. (2023). Mexico supreme court decriminalizes abortion across country. Πρόσβαση από https://www.theguardian.com/world/2023/sep/06/mexico-decriminalizes-abortion
· Gabriella Borter. (2023). Mexico has decriminalized abortion, but politics could decide access. Πρόσβαση από https://www.reuters.com/world/americas/mexico-has-decriminalized-abortion-nationwide-access-remains-elusive-2023-09-08/
· Karol Suarez & Mitchell McCluskey. (2023). Mexico’s Supreme Court decriminalizes abortion. Πρόσβαση από https://edition.cnn.com/2023/09/06/americas/mexico-supreme-court-abortion-decriminalized/index.html
· Simon Romero & Emiliano Rodríguez Mega. (2023). Decriminalizes Abortion Nationwide. Πρόσβαση από https://www.nytimes.com/2023/09/06/world/americas/mexico-abortion-decriminalize-supreme-court.html
Ευρυδίκη Παπανικολάου, απόφοιτος τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ
