Όπως είναι γνωστό, βρισκόμαστε στην “καρδιά” μιας υγειονομικής κρίσης, που δεν είναι καμία άλλη από την κρίση του Κορονοϊού. Το κράτος, κλήθηκε να λάβει αυστηρά μέτρα, προκειμένου να προστατεύσει τον πολίτη ως άνθρωπο αλλά και την κοινωνία ως συλλογική οντότητα. Ωστόσο, πολλοί πολίτες στην αρχή της κρίσης αδυνατούσαν να συμμορφωθούν σε αυτά τα μέτρα, δημιουργώντας έναν “δικό τους κόσμο”. Ο πολίτης προέβαλε ένα είδος αντίστασης στην ξαφνική αλλαγή της ζωής του. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε κράτος, σε πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα κατά την διάρκεια της παρούσας κρίσης, προσπαθεί να αλλάξει τις στάσεις των πολιτών, με αποτέλεσμα μέσω αυτών, να προσπαθεί να αλλάξει και την συμπεριφορά όχι μόνο του πολίτη, αλλά και ολόκληρου του έθνους. Η κυβέρνηση, λαμβάνοντας αυτά τα μέτρα, εν καιρώ Πανδημίας, προσπαθεί να αλλάξει την στάση μας και εν κατακλείδι την συμπεριφορά μας, ώστε να συμμορφωθούμε και παράλληλα να δεχτούμε αυτή την κατάσταση την οποία βιώνουμε έντονα.
Ο Κοινωνικός Ψυχολόγος, Hovland το 1953 είχε επισημάνει ότι η αποτελεσματική επικοινωνία μπορεί να επιτευχθεί, αν επικεντρωθούμε στο ποιος λέει τι, σε ποιον το λέει και με ποιο αποτέλεσμα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στην αλλαγή των στάσεων μας, καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει η αξιοπιστία της πηγής. Στην περίπτωση της υγειονομικής κρίσης, οι στάσεις μας, είναι πιθανότερο να αλλάξουν εάν οι πληροφορίες για τον πορεία του ιού, μας δίνονται από το κράτος, παρά από τα social media. Επιπρόσθετα, μια αλλαγή της στάσης μας, είναι μεγαλύτερη και ταυτόχρονα εντονότερη, όταν το συναίσθημα του φόβου μας είναι μέτριο. Ωστόσο, όταν το συναίσθημα του φόβου είναι υπερβολικό, το άτομο βιώνει έντονα το αίσθημα του άγχους, ώστε να μεσολαβούν οι μηχανισμοί άμυνας του “εγώ” με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η δύναμη του μηνύματος. Επομένως, όταν βιώνουμε υπερβολικά το συναίσθημα του φόβου, ταυτόχρονα προβάλουμε αντίσταση στην αλλαγή της στάσης μας και τελικά στην αλλαγή της ζωής μας. Το άτομο τείνει να αντιστέκεται σε κάθε προσπάθεια αλλαγής των στάσεων, προκειμένου να αποφεύγει καταστάσεις γνωστικής ασυμφωνίας. Η Γνωστική Ασυμφωνία, όπως επισημαίνει ο Leon Festinger, είναι η δυσάρεστη κατάσταση ψυχολογικής έντασης στην οποία βρίσκεται το άτομο, όταν δύο ή περισσότερα γνωστικά στοιχεία (απόψεις, σκέψεις ,πεποιθήσεις) είναι ασύμφωνα, δηλαδή δεν ταιριάζουν μεταξύ τους. Συνεπώς, όταν το άτομο βιώνει γνωστική ασυμφωνία, το σύστημα του διαταράσσεται με αποτέλεσμα να βιώνει μια ψυχολογική ανισορροπία. Ο άνθρωπος έχει μια συνήθεια η οποία είναι ασυνείδητη, να αντιστέκεται στις αλλαγές που απαιτούν ψυχική ενέργεια, με αποτέλεσμα να αρνείται και τελικά να μην αποδέχεται τις αλλαγές που συντελούνται στη ζωή του. Χαρακτηριστική είναι η άρνηση του ατόμου, να δεχτεί τα αυστηρά μέτρα που του επέβαλε το κράτος, προκειμένου να προστατεύσει την υγεία του, μα πάνω απ όλα την ζωή του. Αξίζει να σημειωθεί ότι το άτομο, προκειμένου να μην αποδεχτεί την κατάσταση της υγειονομικής κρίσης, μειώνει το κύρος της πηγής, που στην προκειμένη περίπτωση είναι το κράτος και ταυτόχρονα διαστρεβλώνει το μήνυμά της, με αποτέλεσμα να βλέπει και να ακούει ό,τι επιθυμεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην συμμορφώνεται άμεσα στις νέες συνθήκες.
Κλείνοντας αξίζει να επισημανθεί ότι ο άνθρωπος εκ γενετής αρνείται οποιαδήποτε δυσάρεστη κατάσταση στη ζωή του. Αρνείται να αποδεχτεί την άσχημη πλευρά της ζωής, με αποτέλεσμα να αντιστέκεται στην όποια αλλαγή συντελείται στη συμπεριφορά του και συνεπώς στη ζωή του. Επομένως, ας προσπαθήσουμε να αποδεχτούμε τις αλλαγές που θα επιφέρει αυτή η κρίση στις ζωές μας και ας τις αγκαλιάσουμε για να έχουμε ένα καλύτερο μέλλον.
Αλεξάνδρα Μούντζια, Πολιτικός Επιστήμονας- Φοιτήτρια Κοινωνικής Εργασίας
