Πολλές φορές συγχέεται η δια βίου μάθηση με την εκπαίδευση ενηλίκων. Θα έλεγε κανείς ότι είναι δύσκολο να εντοπιστούν διαφορές, καθώς τόσο η εκπαίδευση ενηλίκων όσο και η δια βίου μάθηση κινούνται στα ίδια πλαίσια. Για την ακρίβεια όμως μελετώντας, θα διαπιστώνονται σημαντικές διαφορές.
Η εκπαίδευση ενηλίκων, εντάσσεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ΟΟΣΑ, στη δια βίου εκπαίδευση και μάθηση (Δ. Βεργίδης, Ε. Προκόπου 2005). Πρώτη λοιπόν διαφορά είναι ότι στην δια βίου μάθηση συμμετέχουν άτομα όλων των ηλικιών, δηλαδή από την γέννηση και καθ όλη τη διάρκεια της ζωής τους (Καραλής 2004), ενώ στην εκπαίδευση ενηλίκων συμμετέχουν μόνο ενήλικες. Οι ενήλικες διαφέρουν από τους ανήλικους προς την ηλικία, το κοινωνικό ή εκπαιδευτικό υπόβαθρο (Rogers, 1996). Επίσης, σύμφωνα με τον Knowles διαφέρουν ως προς την συνειδητότητα της επιλογής τους (Knowles, 1990). Στην εκπαίδευση ενηλίκων, ενήλικες θέλουν να εκπαιδευτούν πέρα από την υποχρεωτική, δευτεροβάθμια, ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση που είχαν λάβει.
Μία εξίσου σημαντική διαφορά, θα αντικρύσει κανείς από το εννοιολογικό πεδίο. Η δια βίου μάθηση εστιάζει στην μάθηση όπως αναφέρει και ο ορισμός της. Αντιθέτως η εκπαίδευση ενηλίκων, εστιάζει κυρίως σε εκπαιδευτικά προγράμματα που αποσκοπούν στην εκπαίδευση. Στη δια βίου μάθηση περιλαμβάνονται τα μαθησιακά επεισόδια στην ζωή του ανθρώπου. Σύμφωνα με τον David Kolb, η μάθηση είναι μια συνεχής διαδικασία που βασίζεται στην εμπειρία. (Smith, 2001). Με άλλα λόγια, η μάθηση δεν προϋποθέτει πάντα την εκπαίδευση. Μπορεί κάποιος να μάθει από τις εμπειρίες του. Εξάλλου, η μάθηση θεωρείται η διαδικασία στην οποία αλλάζει η συμπεριφορά ως αποτέλεσμα της εμπειρίας (Merriam & Caffarella 1991).
Τρίτη και τελευταία διαφορά, αφορά τα μέσα τα οποία χρησιμοποιούνται. Στην εκπαίδευση ενηλίκων χρειαζόμαστε ειδικευμένους εκπαιδευτές ενηλίκων, ειδικό εκπαιδευτικό υλικό, ειδικές μεθόδους διδασκαλίας και σαφείς εκπαιδευτικούς στόχους. H δομή και ο τρόπος λειτουργίας τον εκπαιδευτικών προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων διαφέρουν από τους οργανισμούς τυπικής εκπαίδευσης (Λευθεριώτου, Π. 2014). Στην περίπτωση της δια βίου μάθησης, χρειάζεται κανείς τα παραπάνω, δεν είναι όμως απαραίτητα έτσι ώστε να επιτευχθεί η μάθηση. Στη δια βίου μάθηση μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε οποιοδήποτε μέσο και διαδικασία με σκοπό να μάθουμε. Η μάθηση, όπως αναφέρει ο Παπάνης (2007), είναι μια έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου. Εξελίσσεται από τη γέννησή του, μέχρι το τέλος της ζωής του και επιφέρει μόνιμη και σταθερή αλλαγή στη συμπεριφορά, στον γνωστικό και συναισθηματικό τομέα.
Καταλήγοντας θα λέγαμε ότι είναι ωφέλιμο να επιδιώκει κανείς τη συμμετοχή του σε εκπαιδευτικά προγράμματα μη τυπικής εκπαίδευσης. Η συμμετοχή των ενηλίκων σε εκπαιδευτικά προγράμματα, θα τους εκπλήσσει σε μεγάλο βαθμό, καθώς αυτά είναι διαμορφωμένα στις ανάγκες τους και στον τρόπο που ένας ενήλικας μπορεί να εκπαιδευτεί. Αδιαμφισβήτητα η συμμετοχή τους σε τέτοια προγράμματα, αποτελεί μοναδική εμπειρία για τους περισσότερους εκπαιδευόμενους.
Από την άλλη, δια βίου μάθηση δεν σχετίζεται με καμία εκπαιδευτική βαθμίδα, θα λέγαμε ότι πολλές φορές δεν σχετίζεται καν με την εκπαίδευση. H δια βίου μάθηση αφορά όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας και οικονομικής κατάστασης. Για να μάθει κανείς, δεν χρειάζεται να διαθέτει κανένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, καθώς κριτήριο της μάθησης δεν είναι η γνώση της γραφής και της ανάγνωσης. Ένα είναι το κλειδί της δια βίου μάθησης, που οφείλουμε όλοι να εφαρμόζουμε και να εξασκούμε συνειδητά, αυτό ονομάζεται ¨κριτική σκέψη¨.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Βεργίδης Δ, Πρόκου Ε (2005) Στοιχεία Κοινωνικο-οικονομικής Λειτουργίας και Θεσμικού Πλαισίου, Πάτρα
- Λευθεριώτου, Π. (2014). Σχεδιασμός προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων στην Ελλάδα: η περίπτωση της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης. Διδακτορική Διατριβή. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
- Παπάνης, Ευστρ. (2007), Βασικές Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Παιδαγωγικές Θεωρίες και Ενίσχυση της Αυτοεκτίμησης, Πηγή http://epapanis.blogspot.gr
- Knowles, M. S (1990) The Adult Learner A Neglected Species.
- Smith T. (2001) Discrete trial training in the treatment of autism. Focus on Autism ans Other Developmental Disabilities
- Μerriam, B: Sh. & R. S. Caffarella (1991). Learning in adulthood: A comprehensive guide . San Francisco :Jossey-Bass.
- Thanassis Karalis, Dimitris Vergidis (2004) lifelongeducation in Greece: recent developments and current Trends
- Rogers J.W (1996) A History of Continents in the Past Three Billions Years. The Journal of Geology.
Βασιλική Γκάτη, Πολιτικός Επιστήμονας- Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια στην Εκπαίδευση Ενηλίκων
