Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και της σταδιακής καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος δυστυχώς δεν είναι κάτι καινούργιο. Ειδικοί και επιστήμονες προειδοποιούν το κοινό αλλά και τους πολιτικούς ηγέτες των χωρών εδώ και δεκαετίες για τα φαινόμενα αυτά, υπογραμμίζοντας πως η αδιαφορία και η απάθειά μας θα έχει τρομακτικές συνέπειες, κάτι που επαληθεύεται συνεχώς μέσα από πλημμύρες, κύματα καύσωνα, πυρκαγιές και άλλες φυσικές καταστροφές που επηρεάζουν όλο και περισσότερο την παγκόσμια κοινότητα. Σε μια προσπάθεια να αντιστρέψουν αυτήν την κρίσιμη κατάσταση, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών καλεί ετησίως παγκόσμιες συνόδους κορυφής για το κλίμα, γνωστές και ως COP, με τη λεγόμενη COP26 που έλαβε τόπο φέτος στη Γλασκόβη να είναι η πιο πρόσφατη συνάντηση.
Οι διασκέψεις COP, όπου προέρχονται από τα αρχικά ‘Conference of the Parties’ ή «Διάσκεψη των Μερών», πραγματοποιούνται εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες με την υπεύθυνο χώρα να αλλάζει κάθε φορά, ενώ φέτος «πρόεδρος» ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο. Ενόψει της COP26, το Ηνωμένο Βασίλειο συνεργάστηκε με κάθε έθνος για να καταλήξει σε συμφωνία σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Οι παγκόσμιοι ηγέτες έφτασαν στη Σκωτία, μαζί με δεκάδες χιλιάδες διαπραγματευτές, κυβερνητικούς εκπροσώπους, επιχειρήσεις και πολίτες για δωδεκαήμερες συνομιλίες (31 Οκτωβρίου με 13 Νοεμβρίου 2021). Η COP δεν είναι μόνο ένα τεράστιο έργο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αφού δεν είναι απλώς μια ακόμη διεθνής σύνοδος κορυφής. Η COP21 που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι το 2015, για παράδειγμα, ήταν η αφορμή για τη «γέννηση» της Συμφωνίας του Παρισιού, με βάση την οποία οι χώρες δεσμεύτηκαν να υποβάλουν εθνικά σχέδια που να καθορίζουν πόσο θα μείωναν τις εκπομπές τους – γνωστές ως Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές ή «Nationally Determined Contributions – NDCs». Συμφώνησαν, μάλιστα, ότι κάθε πέντε χρόνια θα επέστρεφαν με ένα ενημερωμένο σχέδιο που θα αντικατοπτρίζει την υψηλότερη δυνατή φιλοδοξία τους εκείνη την εποχή.
Η COP26, στην οποία συμμετείχαν 197 κράτη, είχε ως βασικά θέματα συζήτησης την αποψίλωση των δασών –με τους ηγέτες περισσότερων από 100 χωρών να συμφωνούν να τερματίσουν την αποψίλωση των δασών έως το 2030, βελτιώνοντας μια παρόμοια συμφωνία του 2014, αφού πλέον συμπεριλαμβάνονται η Βραζιλία, η Ινδονησία αλλά και διάφορες επιχειρήσεις-, την κινητοποίηση οικονομικών πόρων -με τις ανεπτυγμένες χώρες να πρέπει να τηρήσουν την υπόσχεσή τους να κινητοποιήσουν τουλάχιστον 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση για το κλίμα ετησίως έως το 2020-, τη γεωργία –με 45 χώρες να δεσμεύονται να δώσουν περισσότερα από 4 δισεκατομμύρια δολάρια για τη μετάβαση στη βιώσιμη γεωργία- και την πρωτοφανής αναφορά του ρόλου των ορυκτών καυσίμων στην κλιματική κρίση μέσα από τη νέα παγκόσμια συμφωνία ονόματι “Glasgow Climate Pact”.
Η νέα συμφωνία επαναβεβαιώνει τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για διατήρηση της αύξησης της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κάτω από τους 2 °C και συνέχιση των προσπαθειών για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 °C. Στο τέλος της συμφωνίας, μάλιστα, αναφέρεται συγκεκριμένα στον άνθρακα, ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας που συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή. Η διατύπωση της συμφωνίας, όμως, αναφέρεται σε μια πρόθεση «σταδιακής μείωσης» της χρήσης ενέργειας από άνθρακα, αντί για ολική αλλά σταδιακή κατάργηση, αφού η Ινδία και η Κίνα επέμειναν στη μείωση της δέσμευσης για σταδιακή κατάργηση του άνθρακα και των ορυκτών καυσίμων. Παρόλα αυτά, η απόφαση εξακολουθεί να θεωρείτε από πολλούς ένα σημαντικό βήμα μιας και από τότε που υπογράφηκε το πρωτόκολλο του Κιότο το 1997, καμία απόφαση προηγούμενης COP δεν έκανε άμεση αναφορά στη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, λόγω της σφοδρής αντίθεσης των χωρών που παράγουν πετρέλαιο και άνθρακα, καθώς και εκείνων που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, κάτι που εμπόδισε σε μεγάλο βαθμό οποιαδήποτε πρόοδο σε αυτές τις συνομιλίες, οι οποίες βασίζονται στην πλήρη συναίνεση για όλες τις αποφάσεις που λαμβάνονται.
Με τη λήξη της COP26, όμως, η κοινή γνώμη φαίνεται να μην είναι και τόσο ικανοποιημένη με τα αποτελέσματα. Η Jennifer Morgan, executive director της Greenpeace International, δήλωσε στο Reuters ότι «Σε γενικές γραμμές, νομίζω ότι είναι ένα ήπιο, αδύναμο αποτέλεσμα που δεν ανταποκρίνεται στη σοβαρότητα της κλιματικής έκτακτης ανάγκης και δεν νομίζω ότι οι ακτιβιστές της νεολαίας και οι αυτόχθονες πληθυσμοί μπορούν να ανεχτούν ένα άλλο COP σαν αυτό». Τη Δευτέρα 1η Νοεμβρίου, στην αρχή του συνεδρίου, η ακτιβίστρια για την κλιματική αλλαγή Greta Thunberg επέκρινε επίσης τη σύνοδο κορυφής σε μια διαμαρτυρία στη Γλασκώβη με μέλη της οργάνωσης Fridays for Future, λέγοντας «Αυτή η COP26 είναι μέχρι στιγμής ακριβώς όπως τα προηγούμενα COPs και αυτά δεν μας έχουν οδηγήσει πουθενά». Περαιτέρω επικρίσεις για τα αποτελέσματα της διεθνής συνόδου κορυφής περιλαμβάνουν ότι δεν χρειάζονται μόνο δεσμεύσεις, αλλά και σαφείς κατευθύνσεις για μετριασμό και προσαρμογή της συμπεριφοράς των χωρών καθώς και θέσπιση ισχυρών μηχανισμών προκειμένου τα ενδιαφερόμενα μέρη να λογοδοτήσουν για τις δεσμεύσεις τους.
Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, όπως γίνεται αντιληπτό, εντείνεται όλο και περισσότερο με το πέρασμα του χρόνου και η «αργοπορημένη», για πολλούς, αντίδραση των χωρών αλλά και παγκόσμιων οργανισμών φαίνεται να μην είναι αρκετή. Καθώς οι συμμετέχοντες αναχωρούν από τη Γλασκώβη με μια νέα παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα, αλλά με πολλές από τις ελπίδες και τις απαιτήσεις τους να παραμένουν ανεκπλήρωτες, και το επόμενο μεγάλο ορόσημο για το περιβάλλον να είναι η σύνοδος κορυφής για το κλίμα COP27 που έχει προγραμματιστεί για το 2022 στο Sharm-el-Sheikh της Αιγύπτου, η ερώτηση παραμένει. Αρκούν οι στόχοι που έχει θέσει η COP26 και το Glasgow Climate Pact για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής ή μήπως ήρθε επιτέλους η ώρα να παραγκωνιστούν λίγο τα ιδιωτικά συμφέροντα και κράτη, οργανισμοί, εταιρείες και πολίτες να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την καλύτερη προστασία του πλανήτη μας;
Βιβλιογραφία:
- COP26: What was agreed at the Glasgow climate conference?, 2021 (https://www.bbc.com/news/science-environment-56901261)
- COP26 GOALS, 2021 (https://ukcop26.org/cop26-goals/)
- WHAT IS A COP?, 2021 (https://ukcop26.org/uk-presidency/what-is-a-cop/)
- COP26: How the world is reacting to the climate summit, 2021 (https://www.bbc.com/news/science-environment-59036722)
- COP26: What’s in the Glasgow Climate Pact?, 2021 (https://www.aljazeera.com/news/2021/11/14/cop26-whats-in-the-glasgow-climate-pact)
- ‘A Fragile Win’: Climate Pact Reached at Glasgow COP26 Summit, 2021 (https://www.voanews.com/a/nations-strike-climate-deal-with-coal-compromise/6312112.html)
- Nations reach new climate deal at COP26 summit: What succeeded, failed, 2021(https://abc7chicago.com/cop26-climate-change-pledge-summit/11235187/)
- What are the key points of the Glasgow climate pact?, 2021 (https://www.theguardian.com/environment/2021/nov/14/what-are-the-key-points-of-the-glasgow-climate-pact-cop26)
Ευρυδίκη Παπανικολάου, Φοιτήτρια Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ
