Ως αρχαιολόγος έχω μάθει να αγαπώ τον μαγικό κόσμο της Ιστορίας και μέσα από την επιστήμη της αρχαιολογίας να τον μελετώ και να τον ερμηνεύω. Είναι ένας σιωπηλός διάλογος με το παρελθόν που συνεχίζει να με γοητεύει. Πόσο μάλλον όταν ζω και μεγαλώνω στην Ελλάδα, την χώρα που σε κάθε γωνιά της κρύβει μύθους, ιστορίες και γεγονότα που ανεξίτηλα σημάδεψαν τον χρόνο.
Από την άλλη, η επαγγελματική μου ιδιότητα ως διπλωματούχος ξεναγός είναι που κάνει το σήμερα συναρπαστικό. Ταξιδιώτες που ανυπομονούν να βρεθούν εκεί που γράφτηκε Ιστορία, να δημιουργήσουν τις δικές τους αναμνήσεις, να βιώσουν την σύγχρονη Ελλάδα αλλά και να μοιραστούν δικές τους προσωπικές ανησυχίες ή σκέψεις, δημιουργεί έναν πολιτισμικό διάλογο που γεφυρώνει το χάσμα της απόστασης και ενώνει το παρελθόν με το παρόν.
Ζώντας λοιπόν μεταξύ δύο κόσμων, εκείνου που έχει περάσει κι αυτού που βιώνω, είναι αναπόφευκτο να βάζω τον εαυτό μου στη διαδικασία να φανταστώ εκείνο που θα έρθει.
Βλέπετε, το μυαλό μου έχει μάθει να ταξιδεύει στο χθες. Είναι η ιστορική μνήμη, που τροφοδοτεί τη φαντασία μου. Επιλέγω λοιπόν να θυμάμαι γιατί η μνήμη έχει τη δύναμη να μας μαθαίνει, να μας αλλάζει, να μας διαμορφώνει, να μας ενώνει ή να μας διχάζει, να μας εξελίσσει…Έχει εκείνη τη δύναμη να αλλάζει τον κόσμο.
Κλείνω τα μάτια και ταξιδεύω 200 χρόνια πριν για να ζωντανέψω νοητά τον αγώνα της Ελλάδας για ελευθερία. Να καταλάβω το κίνητρο εκείνων, που χωρίς δεύτερη σκέψη βρέθηκαν στο πεδίο της μάχης και το αίμα τους πότισε τη γη που εμείς σήμερα πατάμε. Να αφουγκραστώ τις τελευταίες τους σκέψεις πριν απ᾽ τον χαμό. Να μαντέψω τις πρώτες λέξεις που πέρασαν από τα χείλη τους πριν πάρουν την απόφαση της αυτοθυσίας.
Και κάπου εδώ το μυαλό μου σταματά σε μια ξαφνική διαπίστωση. Ο Έλληνας του 1821 έχει κάτι κοινό με τον Έλληνα του σήμερα. Τότε οραματιζόταν μια Ελλάδα ελεύθερη, μια Ελλάδα που μπορεί να διεκδικήσει την ιστορική της μνήμη και με φάρο αυτή, να χτίσει ένα καλύτερο αύριο. Να αυτοπροσδιοριστεί ξανά και να οδηγήσει τις νέες γενιές σ᾽ ένα μέλλον αντάξιο του παρελθόντος.
Η εθνική μας ελευθερία αποκτήθηκε. Ο κατακτητής εκδιώχθηκε. Είμαστε όμως αληθινά ελεύθεροι; Ο απελεύθερος Έλληνας του ᾽21 δεν ήταν έτοιμος να συνδεθεί με τα ιδανικά και τα ιδεώδη του παρελθόντος. Και στη προσπάθεια να προλάβει την Ευρώπη, η οποία ήδη είχε στρέψει το βλέμμα της επάνω μας, αναγνωρίζοντας την Ελλάδα ως γενέτειρα του δυτικού πολιτισμού, βιάστηκε να στηριχτεί πάνω της, όντας πληγωμένος, γονατισμένος εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Προσπάθησε να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες του και δεν είδε πως τα δεσμά άλλαξαν μορφή. Έγινε ο χειρότερος εχθρός του εαυτού του.
Κληρονομήσαμε ένα παρελθόν το οποίο θεωρήσαμε δεδομένο. Χρησιμοποιήσαμε τα κεκτημένα ως λάφυρα, που σε κάθε ευκαιρία είναι εκεί για να θυμίζουν στους άλλους ποιοι είμαστε. Δεν αντιληφθήκαμε την πνευματική και πολιτισμική αξία που είχαν για εμάς τους ίδιους. Δεν αφήσαμε ποτέ αυτές τις ιστορίες να μας διδάξουν πως μπορούμε να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του ένδοξου παρελθόντος. Είμαστε απόγονοι σπουδαίων ηρώων, ευφυών επιστημόνων, παθιασμένων διανοούμενων, τα κίνητρα και τις μάχες των οποίων ποτέ δεν συλλογιστήκαμε σε βάθος. Αγγίζουμε την επιφάνεια και κρίνουμε δια του αποτελέσματος. Αγαπάμε την ιδέα μιας τέτοιας κληρονομιάς τόσο πολύ που προτιμήσαμε να γαντζωθούμε πάνω της παρά να πορευτούμε παράλληλα αυτής.
Ονειρεύομαι λοιπόν μια Ελλάδα που θα χρησιμοποιεί την πλούσια ιστορική της ανάμνηση ως μέσο κατανόησης ενός κόσμου που άφησε διαχρονικά μηνύματα αυτοβελτίωσης. Ας απελευθερωθούμε από το χρίσμα του κλασικού ῾χρυσού῾ παρελθόντος και ας αποδεχτούμε τον σύγχρονο Έλληνα όπως πραγματικά είναι. Ας μην υπερεκτιμούμε το τι κάναμε ή χτίσαμε στο παρελθόν με αφορμή εθνικές επετείους και παρελάσεις αλλά ας είναι κάθε μέρα, από εδώ και στο εξής, μια μέρα πιο κοντά στη συνειδητοποίηση ότι δεν φτάνει να επιβιώνεις στη σκιά του παρελθόντος αλλά να χτίζεις και να δημιουργείς με το βλέμμα στο φως του μέλλοντος.
Και εάν η γενιά του ᾽21 ήταν η τελευταία γενιά ηρώων είναι η ώρα να κρατήσουμε τους σύγχρονους, δικούς μας, εδώ, στον τόπο τους. Θέλω η Ελλάδα του αύριο να δημιουργήσει αυτούς τους ήρωες που θα γεφυρώσουν το χάσμα γενεών και θα φέρουν το όραμα που πραγματικά της αξίζει. Θέλω η Ελλάδα να γίνει ο τόπος που θα μάθει να ακούει, θα αφήσει το “εγώ” και θα πιάσει το “εμείς”, θα πετάξει το παλιό που κρατά από συνήθεια, θα φέρει το καινούργιο που θα βελτιώσει τη καθημερινότητα, θα αυξήσει τα “μπράβο”, θα μειώσει τις υποσχέσεις και θα φέρει περισσότερα αποτελέσματα. Θέλω να μπορώ να έχω όνειρα που θα βγουν αληθινά. Θέλω να μπορώ να κάνω πράξη το πάθος μου χωρίς να γκρεμίζεται η επιθυμία μου σε κάθε προσπάθεια.
Αυτό λοιπόν που πιο πολύ λαχταρώ για την Ελλάδα του αύριο είναι να γίνει η Ελλάδα του σήμερα. Καθένας από εμάς να ανακαλύψει τον ήρωα που κρύβει μέσα του και να μπορεί να παλέψει για ένα καλύτερο μέλλον. Νιώθω ότι πλέον μένουμε στάσιμοι σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει κι επιμένουμε να δοξαζόμαστε για όσα κατορθώσαμε στο παρελθόν. Είναι καιρός να αναλογιστούμε τι θα κληρονομήσει η γενιά του 2021 στις επόμενες που θα έρθουν.
Το κείμενο είναι της Χριστοπούλου Μαριαλένας, Αρχαιολόγου και Ιστορικού Τέχνης
Για ένα σύντομο βιογραφικό της ανατρέξτε εδώ και για τη συλλογή όλων των κειμένων της στο ΕλλάδαTheProject, εδώ.
